Pyły nietoksyczne w środowisku pracy

Pyły stanowią aerozole, w których fazę rozproszoną stanowią cząsteczki stałe. Aerozol to układ koloidalny, to znaczy układ dwóch substancji, w którym jedna substancja jest rozproszona w drugiej. Cząstki fazy rozproszonej posiadają jednoimienne ładunki elektryczne, zapobiega to ich łączeniu się w większe krople lub grudki.

Na pyły narażeni są w szczególności pracownicy zatrudnieni w:

• kopalniach, kamieniołomach,
• przemyśle chemicznym,
• przemyśle drzewnym,
• budownictwie,
• rolnictwie,
• hutach i przemyśle metalowym.

Charakterystyka pyłów występujących w środowisku pracy

W zależności od sposobu działania na organizm ludzki pyłu podzielić można na:

• pyły pylicotwórcze – powodujące działanie biologiczne. Zalicza się do nich m.in.: dwutlenek krzemu, kwarc, azbest, piasek, pyły ceramiczne, włókna szklane;
• pyły drażniące – mające własności drażniące poszczególne części ciała Zalicza się do nich: cząstki węgla, aluminium, żelaza, szkła, związku baru;
• pyły alergiczne – powodujące wystąpienie odczynów alergicznych w miejscach narażenia na oddziaływanie pyłów. Zalicza się do nich pyły pochodzenia organicznego, takie jak: bawełny, drewna, lnu oraz pyłki kwiatowe, pyły pochodzenia zwierzęcego i pyły arsenu, miedzi, cynku, chromu;
• pyły toksyczne – obejmujące pyły związków chemicznych, które rozpuszczalne  mogą być w płynach ustrojowych, co skutkować może zatruciem organizmu związkami ołowiu, manganu, niklu.

Ocena możliwości wykonywania pracy

Możliwość wykonywania pracy determinowana jest rodzajem pyłów, jakie występują w danym środowisku pracy, poziomem narażenia oraz rozwiązaniami stosowanymi w celu minimalizacji negatywnego oddziaływania na zdrowie zatrudnionych. Zagrożenia związane z narażeniem na oddziaływanie pyłów w środowisku pracy wymaga przeprowadzenia oceny w odniesieniu do parametrów, które identyfikują poziom narażenia i czas jego oddziaływania. Jest to NDS, najwyższe dopuszczalne stężenie: wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu ośmio-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, który określa Kodeks pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinna spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia, jak również w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.

Częstotliwości przeprowadzania pomiarów

Częstotliwość oraz termin wykonywania badań i pomiarów pyłów występujących w środowisku pracy uzależnione są od poziomu ich oddziaływania, określonego w stosunku do największego dopuszczalnego stężenia (NDS) czynnika szkodliwego dla zdrowia, a także rodzaju czynnika szkodliwego tzn. pyłu występującego w środowisku pracy.

Badania i pomiary pyłów szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy wykonywane są każdorazowo, w sytuacji gdy nastąpiły zmiany w wyposażeniu technicznym, w stosowanym procesie technologicznym lub w warunkach wykonywania pracy. Jeśli zmiany te mogły mieć wpływ na poziom emisji lub narażenia bądź wystąpiły inne okoliczności uzasadniające ich ponowne wykonanie.

Praca w sytuacji występowanie pyłów nietoksycznych w środowisku pracy

Jeżeli w trakcie przeprowadzania oceny narażenia na emitowane w czasie pracy pyły okaże się, że wartości wskaźników narażenia są wyższe od wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń, pracodawca ma obowiązek niezwłocznego podjęcia licznych działań zmierzających do zlikwidowania przekroczeń oraz zastosowania odpowiednich środków ochrony indywidualnych.

W sytuacji występowania narażenia na pyły występujące w środowisku pracy wymaga się, aby stosowane rozwiązania zapewniały, że:

• powietrze doprowadzane z zewnątrz przy wykorzystaniu klimatyzacji bądź wentylacji mechanicznej oczyszczone jest z pyłów, stanowiących zagrożenie dla zdrowia,
• urządzenia, z których mogą wydzielać się szkodliwe pyły były zhermetyzowane albo zaopatrzone w odciągi miejscowe,
• temperatura nawiewanego do pomieszczeń pracy powietrza nie spowoduje powstania pożaru lub wybuchu.

Jeżeli w procesach pracy wykorzystywane są lub tworzą się pyły o działaniu rakotwórczym, biologicznym i innym zagrażającym życiu lub zdrowia pracownika, podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest rozważenie możliwości zastąpienia ich innymi procesami nie stwarzającymi zagrożenia:

• ograniczenie występowanie powyższych czynników szkodliwych w środowisku pracy,
• ograniczenie do minimum ilości pracowników narażonych na oddziaływanie powyższych czynników szkodliwych,
• zapewnienie środków ochrony zbiorowej, a w sytuacji gdy podejmowane działania nie są wystarczające, dodatkowo środków ochronny indywidualnych, dostosowanych do występujących zagrożeń,
• zapewnienie wymagań higieny, a w szczególności niedopuszczenie do spożywania posiłków, picia napojów i palenia tytoniu w obszarze wykonywania pracy,
• zapewnienie instrukcji i określenie w nich zasad postępowania w sytuacji powstania nieprzewidzianej zagrożenia dla pracowników,
• zapewnienie pomieszczenia, instalacje i urządzenia przystosowane do systematycznego i skutecznego czyszczenia.

Przy ocenie możliwości wykonywania pracy w warunkach narażenia na oddziaływanie pyłów ważnym jest uwzględnienie profilaktyki medycznej. Zgodnie z nią do pracy w środowisku o wysokim zapyleniu nie zatrudnia się osób z wrodzonymi lub nabytymi zmianami układu oddechowego i układu krążenia.

Środki ochrony indywidualnej, w tym ochrony dróg oddechowych dostępne na https://bezpieczenstwo-bhp.pl