SKŁAD I ZADANIA DLA ZESPOŁU POWYPADKOWEGO

W sytuacji wystąpienia wypadku śmiertelnego lub ciężkiego, jak również zbiorowego poinformować trzeba inspektora pracy i prokuratora. Inspektor pracy może poddać kontroli zakład pracy, zaś prokurator może wszcząć postępowanie karne wyjaśniające przebieg wypadku.
Pracodawca powinien liczyć się także z tym, że pracownik bądź też jego rodzina wystąpią z żądaniem uznania danego zdarzenia za wypadek przy pracy, nawet w sytuacji kiedy było to zdarzenie drobne lub w bezsporny sposób niekwalifikujące się jako wypadek przy pracy. W obecnej chwili pracownicy bardzo często występują wobec pracodawcy z roszczeniami z tytułu odpowiedzialności cywilnoprawnej za skutki wypadku.

Na kim spoczywa obowiązek powołania zespołu powypadkowego?

W przypadku, gdy pracownik bądź pracownicy ulegną wypadkowi przy pracy, okoliczności zdarzenia i przyczyny wypadku określa powoływany przez pracodawcę zespół powypadkowy. Powołanie zespołu jest obowiązkiem pracodawcy. Pracodawca nie może zostać zwolniony z powołania zespołu powypadkowego, nawet w sytuacji oczywistego przyczynienia się pracownika do zdarzenia lub braku związku z pracą.

Kto ponosi koszty prowadzenia postępowania?

Koszty przeprowadzenia postępowania, które ma na celu ustalenie przyczyn i okoliczności wypadku ponosi pracodawca.

Kiedy wypadek jest wypadkiem przy pracy?

Wypadek przy pracy definiowany jest jako nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć pracownika, które nastąpiło w związku z pracą. Można wyodrębnić więc cztery przesłanki uznania konkretnego zdarzenia za wypadek przy pracy: 

• nagłość zdarzenia,
• związek zdarzenia z pracą,
• wywołanie zdarzenia przyczyną zewnętrzną,
• skutek zdarzenia w postaci urazu lub śmierci pracownika.

WAŻNE! By móc uznać dane zdarzenie za wypadek przy pracy, wszystkie wymienione powyżej przesłanki muszą wystąpić łącznie.
W tym kontekście można mieć wątpliwości, czy procedurę wypadkową należy wszczynać w sytuacji, gdy w oczywisty sposób nie wystąpiła jedna z wymienionych wyżej przesłanek.
Jak już zostało to wspomniane, wypadkiem przy pracy jest zdarzenie nagłe wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
• w czasie wykonywania pracy lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
• podczas wykonywania pracy lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, także bez polecenia,
• w chwili pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy, o czym mówi art. 3 ust. 1 ustawy wypadkowej.

URAZ wg USTAWY WYPADKOWEJ

Zgodnie z ustawą wypadkową urazem jest każde uszkodzenie tkanek ciała, jak również narządów człowieka w wyniku działania czynnika zewnętrznego (niebezpiecznego). Powstanie urazu jest czwartą przesłanką uznania określonego zdarzenia za wypadek przy pracy.

Zespół powypadkowy

Rola zespołu

Zespół powypadkowy to organ powoływany przez pracodawcę do ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy - Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

Powołanie zespołu

Powołanie zespołu powypadkowego należy do pracodawcy. Musi zrobić to natychmiast, gdy otrzyma informację o wypadku. Powołanie takiego zespołu nie ma ustalonej regulacjami formy. Najczęściej stosowaną praktyką jest pisemne zarządzenie pracodawcy.
Co powinno zawierać taki pismo?
Zarządzenie pracodawcy zawierać powinno:
• miejsce i datę powołania zespołu powypadkowego,
• imiona i nazwiska członków powołanego zespołu oraz pełnione przez nich funkcje,
• cel ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku – informacja do jakiego (konkretnego) wypadku powołany został zespół,
• podpis pracodawcy.

Skład zespołu powypadkowego

W skład zespołu powypadkowego wchodzą dwie osoby:

• pracownik służby BHP
• społeczny inspektor pracy.

Jeśli u pracodawcy nie działa społeczna inspekcja pracy to w skład zespołu, wchodzi pracownik, który posiada aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (zgodnie z przepisami dotyczącymi szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy).

Co jeżeli w firmie nie ma służby BHP?

Jeżeli zakład pracy nie ma obowiązku utworzenia służby BHP lub z powodu zbyt małej liczby pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy, nie ma możliwości utworzenia dwuosobowego składu zespołu powypadkowego, tworzy się zespół składający się z pracodawcy i specjalisty spoza zakładu pracy.

Czy w zespole powypadkowym może być więcej niż dwie osoby?

W skład zespołu powypadkowego wchodzą wyłącznie dwie osoby. Jedna z ramienia pracodawcy, natomiast druga to przedstawiciel strony społecznej. Zespół może jednak korzystać z opinii specjalistów w zakresie niezbędnym do oceny charakteru wypadku i jego skutków. Powszechnie stosowanym przykładem jest zasięganie opinii lekarskiej określającej rodzaj i usytuowanie urazu. Można także korzystać z opinii innych specjalistów, takich jak: eksperci do spraw bezpieczeństwa maszyn (kiedy wymaga tego sytuacja i taka wiedza niezbędna jest zespołowi).

Zadania zespołu powypadkowego

Zespół powypadkowy, w którego skład wchodzą wyżej wymienieni członkowie ma za zadanie jak najszybciej ustalić okoliczności i przyczyny wypadku. Praca zespołu powypadkowego polega przede wszystkim na:

• dokonaniu przeglądu miejsca wypadku, w tym sprawdzeniu stanu wykorzystywanych maszyn i urządzeń ochronnych, jak również zbadaniu ogólnych warunków wykonywania pracy,
• jeżeli jest to konieczne, sporządzeniu szkicu lub wykonaniu fotografii miejsca wypadku, co może pomóc w zobrazowaniu przebiegu zdarzenia, a nierzadko dostrzec istotne fakty,
• dokładnym wysłuchaniu wyjaśnień poszkodowanego,
• zebraniu informacji od świadków wypadku, istotnym jest fakt, że świadkowie nie muszą być naoczni, mogą być to osoby, które nie widziały samego zdarzenia, ale usłyszała hałas albo wołanie i przybyły na miejsce zdarzenia już po jego zaistnieniu,
• zasięgnięciu opinii lekarza lub innych opiniodawców w zakresie skutków zaistniałego wypadku, przepis nie precyzuje, jednak o jakich specjalistów chodzi (to zależy od konkretnej sytuacji),
• zgromadzeniu innych dowodów, które mogą być istotne dla ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, zespół może z tego skorzystać dołączając do materiału dowodowego, mogą być to: kserokopia zaświadczenia kwalifikacyjnego, ksero świadectwa z przeglądu maszyny, zapis z nagrania monitoringu, itp. (wszystko w zależności od konkretnej sytuacji),
• dokonaniu prawnej oceny wypadku, zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
• sformułowaniu środków profilaktycznych i wniosków, które związane są z ryzykiem wystąpienia wypadków na zajmowanym stanowisku w przyszłości.

Sporządzenie protokołu powypadkowego

Po zebraniu wyżej wymienionych danych, zespół powypadkowy sporządza, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, zgodnie ze wzorem, który określony został w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy.

Protokół zawierać powinien następujące informacje:

• dane identyfikujące pracodawcę, u którego poszkodowany pracownik był zatrudniony (imię, nazwisko, nazwa, adres, NIP, REGON, PESEL);
• skład zespołu powypadkowego, precyzyjne określenie czasu zajścia wypadku oraz dane osoby poszkodowanej;
• informacja o zgłoszeniu wypadku - kto zgłosił wypadek;
• okoliczności wypadku;
• stwierdzone przyczyny wypadku, ze wskazaniem, to znaczy informacją, czy wypadek powstał na skutek nieprzestrzegania określonych przepisów prawa pracy (dokładnie sprecyzowanych) przez pracodawcę, pracownika czy też na skutek stwierdzonego stanu nietrzeźwości bądź też zażycia środków psychotropowych;
• konsekwencje wypadku w postaci odniesionych urazów;
• podsumowanie ze wskazaniem: czy zdarzenie zakwalifikować można jako wypadek przy pracy łącznie z uzasadnieniem;
• określenie odnoszące się do rodzaju wypadku przy pracy;
• wnioski i zalecenia profilaktyczne.

W ilu egzemplarzach sporządzany jest protokół powypadkowy?

Protokół powypadkowy, który zawiera powyższe informacje najczęściej sporządzany jest w trzech egzemplarzach, dla:

• osoby poszkodowanej,
• pracodawcy
• potrzeb ZUS.

Do protokołu należy dołączyć niezbędne dokumenty, takie jak:

• oświadczenie wyjaśniające osoby poszkodowanej,
• zeznania świadków (jeśli takie posiadamy),
• pisemną opinię lekarza oraz innych specjalistów/opiniodawców w zakresie odniesionych urazów
• wykonane fotografie lub szkice (jeśli takie istnieją),
• ewentualne zastrzeżenia oraz uwagi do protokołu (jeśli takie zostały zgłoszone).

Zastrzeżenia poszkodowanego lub członków rodziny

Zespół powypadkowy ma obowiązek zapoznania osoby poszkodowanej z treścią sporządzonego protokołu i poinformowaniu poszkodowanego o możliwości zgłoszenia uwag i zastrzeżeń. W sytuacji, w której poszkodowany w wyniku wypadku zmarł, wymienione czynności odpowiednio odnoszą się do rodziny zmarłego pracownika.
Pracodawca w ciągu 5 dni od sporządzenia i przekazania mu przez zespół powypadkowy protokołu, powinien go odpowiednio zatwierdzić lub też zwrócić zespołowi, aby ten usunął lub uściślił ewentualne nieprecyzyjności. Zaakceptowany protokół pracodawca doręczyć musi poszkodowanemu. Jeżeli poszkodowany zmarł przekazuje go jego rodzinie oraz właściwemu inspektorowi pracy PIP (w razie ustalenia wypadku śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego).

Protokół powypadkowy a rejestr wypadków

Protokół powypadkowy stanowi podstawę informacji przechowywanych w prowadzonym przez pracodawcę rejestrze wypadków.
WAŻNE! Także w sytuacji, w której dane zdarzenie nie zostało uznane za wypadek przy pracy, a sporządzono i zatwierdzono w stosunku do tego zdarzenia protokół powypadkowy, pracodawca umieścić powinien stosowny wpis w rejestrze wypadków. Dokumentacja dotycząca wypadku przechowywana powinna być u pracodawcy przez 10 lat.