ZBIOROWA OCHRONA PRACOWNIKÓW

Każdy pracodawca obowiązany jest do ochrony życia i zdrowia swoich pracowników. Dlatego stosować musi kompleksowe metody ochrony przed różnego rodzaju zagrożeniami. Stanowią je wszystkie możliwe środki, pomocne w zmniejszeniu poziomu zagrożenia, tak aby osiągnęły one dopuszczalne wartości. W tym celu, każdy z pracodawców zastosować może środki administracyjno-organizacyjne, prawne oraz techniczne.

W rzeczywistości środki techniczne stanowią środki ochrony zbiorowej, których zadaniem jest ochrona pracowników przed występującymi w środowisku pracy zagrożeniami. Różnorodność tych środków wynika często z lokalnych warunków, jak również z chwilowych potrzeb.

DLA KOGO ŚRODKI OCHRONY ZBIOROWEJ?

Środki ochrony zbiorowej służą jednoczesnej ochronie grupy ludzi, w tym oczywiście osób pojedynczych, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami pojawiającymi się w środowisku pracy pojedynczo bądź łącznie. Stosuje się je, jako rozwiązania techniczne w pomieszczeniach pracy, maszynach oraz urządzeniach. Nie zawsze łatwo jest ocenić co jest, a co nie jest ochroną zbiorową. Kiedy mówimy o ochronie pojedynczego pracownika, korzystamy raczej ze środków ochrony indywidualnej. I tu warto wspomnieć, że pracodawca za każdym razem przedłożyć powinien stosowanie środków ochrony zbiorowej nad ochroną indywidualną.

Środki ochrony zbiorowej

Środki ochrony zbiorowej powinny być uwzględnione już na etapie projektów budowlanych, które zatwierdza rzeczoznawca w tej dziedzinie. Każdy obiekt budowany musi być zgodnie z wcześniej zatwierdzonym projektem. Po zainstalowaniu urządzeń, będących wyposażeniem firmy wymagane jest:

• ustalenie stref niebezpiecznych i drogi komunikacyjnej,
• dokonanie pomiarów wentylacji i instalacji elektrycznej,
• ocenienie ryzyka zawodowego,
• przeprowadzenie szkolenia załogi.

Trasy komunikacyjne, klimatyzacja, wentylacja, stałe przegrody dźwiękochłonne czy akustyczne ekrany stanowią środki montowane bądź na stałe rozplanowane w budynku lub przy urządzeniach. Ogrodzenia, daszki lub szalunki zamontowane na placu budowy, stanowią środki stosowane na czas prowadzenia danych robót. Gdy ograniczenie zagrożeń w efekcie zastosowanych rozwiązań organizacyjnych i technicznych nie jest wystarczające, pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikom środków ochrony indywidualnej. Pamiętać jednak należy, że muszą być one właściwe do poziomu i rodzaju zagrożeń.
Rozgraniczenie środków ochrony ma kluczowe znaczenie, zarówno w analizie wypadków przy pracy, jak i w ich zapobieganiu.
Obowiązek stosowania środków ochrony zbiorowej, a także ich używanie zgodnie ze sposobem użytkowania i przeznaczeniem spoczywa na samym pracowniku. Analogicznie jest z korzystaniem ze środków ochrony indywidualnej , w sytuacji gdy ochrona zbiorowa jest niemożliwa do zastosowania.

Środki ochrony indywidualnej

Dopiero warunki, w których ograniczenie zagrożeń w wyniku wdrożenia środków oraz rozwiązań organizacyjnych i technicznych nie jest wystarczające, pracodawca obowiązany jest do zapewnienia pracownikom środków ochrony indywidualnej, mających zastosowanie adekwatne do rodzaju i poziomu zagrożeń. Rozróżnienie takie ma znaczenie zarówno w analizie wypadków przy pracy, jak również w profilaktyce. Niestosowanie bądź też nieprawidłowe stosowanie ochron indywidualnych, np. brak szelek z linką bezpieczeństwa w trakcie prac dekarskich, może być przyczyną ciężkich wypadków.
Oznacza to, że obowiązek stosowania środków ochrony indywidualnej to nie jedynie przymus, ile odpowiedzialność i zdrowy rozsądek. Dlatego też:

• kask ochronny na budowie powinien być na głowie pracownika lub osoby przebywającej czy wizytującej teren budowy, a nie pod pachą lub w pakamerze,
• rękawice ochronne zakładać trzeba nie tylko po to, by ochronić ręce przed zimnem, ale przede wszystkim dla ochrony rąk przed ostrymi krawędziami,
• odzież ochronna i robocza jest gwarancją ochrony dla naszego ciała oraz zabezpieczeniem prywatnej odzieży spodniej,
• buty robocze wyposażone w stalowy podnosek i wkładką przeciwprzebiciową są po to, by chronić stopy przed okaleczeniem,
• ochrona dróg oddechowych wymagana w trakcie wykonywania pracy w środowisku, gdzie występuje wysokie stężenie niebezpiecznych substancji, gazów, pyłów oraz pary chemicznej.

Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca zobowiązany jest do:

• nieodpłatnego dostarczania pracownikowi środków ochrony indywidualnej, zabezpieczających przed niebezpiecznymi i szkodliwymi dla zdrowia czynnikami występującymi w środowisku pracy,
• informowanie pracowników o sposobach posługiwania się tymi środkami.

WAŻNE! Środki ochrony indywidualnej nie powinny być uważane za podstawowy system ograniczający zagrożenia, gdyż bezpośrednio nie zmniejszają ani też nie usuwają zagrożenia czynnikiem fizycznym czy chemicznym.

Co należy do obowiązków pracownika?

Jednym z fundamentalnych obowiązków pracownika, określonym w Kodeksie pracy jest używanie przydzielonych środków ochrony indywidualnej, zgodnie z ich przeznaczeniem. Pamiętać należy, że za nieprzestrzeganie tego przepisu pracodawca zastosować może wobec pracownika upomnienie, naganę, jak również karę pieniężną.

Jak wygląda podział środków ochrony zbiorowej?

Jak już wspomnieliśmy w tekście powyżej, zadaniem każdego pracodawcy jest ochrona życia i zdrowia pracowników. Powinien zatem stosować wszystkie możliwe środki, mające wpływ na zmniejszenie zagrożenia, tak aby osiągnęły minimalne dopuszczalne wartości. W tym celu pracodawca stosować może środki ochrony zbiorowej, do których należą:

• środki administracyjno-organizacyjne,
• środki prawne,
• środki techniczne, ograniczające wpływ zagrożeń na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników.

WAŻNE! Zawsze pracodawca zapewnić powinien pierwszeństwo korzystania ze środków ochrony zbiorowej, dopiero później środki ochrony indywidualnej.

Co rozumiemy przez środki administracyjno-organizacyjne i prawne?

Do środków administracyjno-organizacyjnych i prawnych zaliczane są wszystkie akty prawne, przepisy BHP czy przepisy tworzone wewnątrz zakładu. Pracodawca dopilnować musi, by wszystkie one były przez pracowników przestrzegane.

Co należy do podstawowych elementów ochrony zbiorowej?

Środki techniczne tworzące w rzeczywistości środki ochrony zbiorowej, mają chronić pracowników przed istniejącymi w środowisku pracy zagrożeniami. Zaliczyć do nich można różnorodne środki, często wynikające z warunków lokalnych.
Do podstawowych elementów ochrony zbiorowej zaliczane są:

Oświetlenie

Wyróżnia się trzy podstawowe jego rodzaje:

• oświetlenie ogólne, czyli równomierne oświetlenie danego obszaru nieuwzględniające indywidualnych wymagań dotyczących oświetlenia niektórych jego części,
• oświetlenie miejscowe, stanowiące dodatkowe oświetlenie przedmiotu pracy wzrokowej, uwzględniające szczególne potrzeby oświetleniowe w celu zintensyfikowania oświetlenia i uwidocznienia szczegółów; oświetlenie załączane jest niezależnie od oświetlenia ogólnego,
• oświetlenie złożone, które składa się z oświetlenia ogólnego i oświetlenia miejscowego.

Pamiętać należy, że oświetlenie jest fizycznym czynnikiem środowiska pracy. Zaliczane jest do czynników uciążliwych. Wynika to z faktu, że niewłaściwe oświetlenie na stanowisku pracy prowadzi do nadmiernego zmęczenia oczu, dolegliwości wzroku, a co za tym idzie do spadku wydajności pracy. Spowodować może również pogłębienie wad wzroku.
WAŻNE! Co do zasady, każde pomieszczenie pracy stałej oświetlone powinno być światłem dziennym, każde zaś stanowisko pracy powinno mieć dostęp do światła sprzyjającego dokładnemu wykonywaniu pracy. Gdy względy technologiczne bądź specyfika danego pomieszczenia nie pozwalają na korzystanie ze światła dziennego, na stosowanie wyłącznie oświetlenia elektrycznego pracodawca uzyskać musi zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, wydane w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy.

Wentylacja i klimatyzacja

Zadaniem wentylacji jest doprowadzenie i utrzymanie powietrza w pomieszczeniach w taki sposób, by jego czystość, temperatura oraz ruch utrzymywały się w określonych granicach, bez ingerencji w parametry powietrza dostarczanego z zewnątrz. W pomieszczeniach zapewniona być powinna wymiana powietrza, która wynika z potrzeb użytkowych pomieszczeń, ich przeznaczenia, bilansu ciepła i wilgotności, a także z zanieczyszczeń stałych i gazowych. W tym celu pracodawca zastosować może:

• wentylację naturalną,
• wentylację mechaniczną.

Wentylację mechaniczną natomiast dzielimy na:

• wywiewną,
• nawiewną,
• nawiewno-wywiewną.

Klimatyzacja zapewnić powinna komfortowe warunki wewnątrz pomieszczeń. Dopuszczalne parametry powietrza wynikać mogą z komfortu przebywania w danym pomieszczeniu ludzi bądź zachodzących tam procesów technologicznych. Ze względu na miejsce stosowania istnieje podział instalacji klimatyzacyjnych na:

• stosowane w pomieszczeniach przemysłowych,
• stosowane w budynkach użyteczności publicznej.

Odpowiednia do indywidualnych procesów technologicznych instalacja dobrana powinna być na:

• etapie projektowania budynku,
• adaptacji istniejącego już budynku do przewidzianego rodzaju działalności.

Wybór instalacji poparty powinien być badaniami środowiska wewnętrznego i dokonywany na podstawie obliczeń. Praktyka często pokazuje, że na przestrzeni lat w przedsiębiorstwie zachodzą różnego rodzaju zmiany organizacyjne. Zatem remont budynku biurowego to duże przedsięwzięcie logistyczne. Dlatego przed przystąpieniem do prac remontowych, najpierw rozplanować należy ich kolejność. Z harmonogramem łatwiej będzie także zapanować nad remontowym budżetem. Naturalnie, każdy remont niesie ze sobą nieoczekiwane sytuacje, nieprzewidziane w planie. Trzeba się z nimi liczyć, szczególnie gdy budynek ma swoje lata. Remont taki, to wyzwanie uciążliwe dla osób odpowiedzialnych za zapewnienie dogodnych warunków do pracy, ponieważ przystosowanie niektórych pomieszczeń może być bardzo trudne, a czasem i niemożliwe.

Instalacja odgromowa

Budynek zakładu pracy powinien być wyposażony w instalację odgromową, umożliwiającą wykonywanie pracy również podczas ulew i burz. Zadaniem instalacji odgromowej jest ochrona obiektu przed uderzeniami pioruna i bezpieczne odprowadzenie jego energii do ziemi jak najkrótszą drogą. Aby instalacja taka spełniała swoje zadanie, musi zostać poprawnie wykonana.
Typowa instalacja odgromowa składa się ze zwodów poziomych, przewodów odprowadzających i uziomu.
Ochrona odgromowa polega na wykonaniu urządzenia piorunochronnego, które:
• przejmie uderzenie pioruna, czyli niedopuszczenie do wyładowania w obiekt,
• odprowadzi prąd pioruna do ziemi,
• nie dopuści do powstania napięć zagrażających bezpieczeństwu,
• nie dopuści do wyładowań iskrowych, które mogą spowodować pożar i wybuch.
WAŻNE! Instalacja odgromowa wykonana powinna być zgodnie z Polską Normą PN-EN 62305 dotyczącą ochrony odgromowej obiektów budowlanych.

Oddymienie

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury (Dz. U. z 2015 r. poz. 1422) umożliwia określenie na jakich klatkach ewakuacyjnych oraz w jakich pomieszczeniach istnieje obowiązek zamontowania urządzeń do usuwania dymów, czy gazów pożarowych.

ŚRODKI OCHRONY ZBIOROWEJ

Co jeszcze się do nich zalicza?

Do grupy środków ochrony zbiorowej zalicza się także:

• rusztowania robocze i ochronne,
• balustrady i pomosty robocze,
• ekrany dźwiękochłonne,
• inne urządzenia ochronne, np. zapobiegające dostępowi do stref niebezpiecznych.

Środki ochrony zbiorowej BHP obejmują środki przeznaczone do jednoczesnej ochrony grupy ludzi, w tym osób pojedynczych, przed występującymi w środowisku pracy pojedynczo lub łącznie
niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami. Są to rozwiązania techniczne stosowane w pomieszczeniach pracy, maszynach i innych urządzeniach.

Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej – zasady

W związku z tym, że wyróżnić można liczne rodzaje środków ochrony indywidualnej i zbiorowej, należy je dostosować do profilu firmy. Wszystko zależy od rodzaju stanowisk i zagrożeń, występujących w danej firmie. Ocena ryzyka leży po stronie pracodawcy. Pozwala ona na zastosowanie odpowiednich zasad i elementów ochrony. Zasadniczo, za całokształt stanu bezpieczeństwa i higieny pracy odpowiada pracodawca.
Do jego obowiązków należą:

• dobór i wyposażenie pracownika w środki ochrony indywidualnej oraz prowadzenie stosownej ewidencji,
• utrzymanie parametrów ochronnych i użytkowych środków ochrony indywidualnej i środków ochrony zbiorowej,
• określenie warunków stosowania środków ochrony indywidualnej (w przypadku większych zakładów, informacja sformalizowana powinna zostać i znaleźć się w regulaminie pracy lub załączniku do regulaminu),
• poinformowanie pracowników o sposobach korzystania ze środków ochrony oraz o zagrożeniach, przed którymi chronią,
• szkolenia pracowników wraz z instruktażem włącznie.

Odpowiedzialność tę pracodawca częściowo dzieli z osobami, bezpośrednio kierującymi pracownikami, które zgodnie z przepisami muszą zadbać o sprawność i stosowanie środków ochrony indywidualnej i zbiorowej, jak również z samymi pracownikami.

Zapraszamy do zapoznania się z pełną ofertą naszej hurtowni na www.bezpieczenstwo-bhp.pl