Urlop w 2021 - pytania i odpowiedzi

W ostatnim czasie o urlopach napisaliśmy już dużo. Jednak okazało się, że w myśl powiedzenia: „W miarę jedzenia apetyt rośnie” wystąpił głód wiedzy w temacie urlopów. Urlopy to bardzo obszerny blok tematyczny. Kodeks pracy daje pracownikowi trochę możliwości. Każdy z urlopów charakteryzuje i wyróżnia coś innego, choćby przeznaczenie czy czas trwania. Wiedzy o przysługujących nam prawach pracowniczych, w tym prawie do urlopu nigdy zbyt dużo.

W świetle przepisów BHP każdy pracownik ma prawa i obowiązki, w tym prawo do urlopu, ale i powinność powrotu do pracy, po jego wykorzystaniu. Wpis ten jest rozbudową poprzedniej części: URLOP WYPOCZYNKOWY – KOMPENDIUM WIEDZY 2021 oraz URLOPY INNE NIŻ WYPOCZYNKOWY – KOMPENDIUM WIEDZY 2021 .

Urlop bezpłatny

Jak już wiemy, zgodnie z przepisami urlop bezpłatny udzielany jest na pisemny wniosek pracownika. Może być przeznaczony na dowolny cel, np. na opiekę nad dzieckiem, odpoczynek, naukę lub na pracę u innego pracodawcy. W trakcie trwania urlopu pracownik chroniony jest przed rozwiązaniem umowy o pracę za wypowiedzeniem. Z poprzedniej publikacji pamiętamy, że samo przedłożenie pracodawcy wniosku nie uprawnia pracownika do takiego urlopu. Konieczna jest zgoda pracodawcy. Zdarzają się jednak sytuacje, w których pracodawca zobowiązany jest do udzielenia pracownikowi bezpłatnego urlopu.

Kidy pracodawca zobowiązany jest udzielić urlopu bezpłatnego?

Przypadki, w których pracodawca zobowiązany jest udzielić urlopu bezpłatnego:

  • Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca ma obowiązek udzielić młodocianemu pracownikowi – uczniowi szkoły dla pracujących, w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym wraz z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Czas przebywania na urlopie bezpłatnym wlicza się tu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
  • Ustawa o związkach zawodowych mówi z kolei, że pracownikowi powołanemu do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza firmą, jeśli z wyboru wynika obowiązek piastowania tej funkcji w charakterze pracownika, na wniosek złożony przez organizację, przysługuje prawo do skorzystania z urlopu bezpłatnego.
  • Grupą, której przysługuje urlop bezpłatny są radni samorządu terytorialnego. Uzasadnieniem udzielenia takiego urlopu jest fakt, że osoba wybrana na radnego nie może wykonywać pracy w ramach stosunku pracy w urzędzie gminy, gdzie uzyskała mandat, jak również być kierownikiem lub jego zastępcy w jednostce organizacyjnej danej gminy.
  • Przed przystąpieniem do wykonywania mandatu pracownik taki zobowiązana jest do złożenia wniosku o urlop bezpłatny w terminie 7 dni od dnia obwieszczenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy. W takiej sytuacji radny otrzymuje urlop bezpłatny na czas sprawowania mandatu oraz 3 miesiące po wygaśnięciu mandatu.
  • Pozostają nam jeszcze pracownicy powołani do odbycia okresowej służby wojskowej, ćwiczeń wojskowych bądź pełnionej rotacyjnie terytorialnej służby wojskowej. W, tym przypadku w trakcie trwania urlopu bezpłatnego, pracownik zachowuje uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.

Czy urlop bezpłatny wlicza się do stażu pracy?

Pracownikowi przebywającemu na urlopie bezpłatnym nie przysługują uprawnienia pracownicze i socjalne. Czas urlopu bezpłatnego nie jest wliczany do stażu pracy, od którego zależą:
- długość okresu wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony,
- odprawa przedemerytalna,
- nagrody jubileuszowe,
- okres, od którego zależy prawo do urlopu wypoczynkowego.
WAŻNE! Urlop wypoczynkowy pracownika, który korzysta z urlopu bezpłatnego dłużej niż 30 dni, ulega proporcjonalnemu obniżeniu. W przypadku urlopu bezpłatnego, trwającego krócej niż miesiąc nie ogranicza on wymiaru urlopu wypoczynkowego.
Zaznaczyć też należy, że w trakcie urlopu bezpłatnego pracownikowi nie przysługuje prawo do zasiłku chorobowego, opiekuńczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego, w związku z nieodprowadzaniem składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Czy będąc na urlopie bezpłatnym można pracować u innego pracodawcy?

Ponieważ urlop bezpłatny, jak już wspomnieliśmy można wykorzystać zgodnie z własnym uznaniem, nic nie stoi na przeszkodzie, by podjąć pracę w trakcie czasu wolnego. Ustawodawca w zapisie Kodeksu pracy przewidział takie rozwiązanie orzekając, że w sytuacji pracownik wyrazi zgodę na piśmie, pracodawca udzielić może swojemu podwładnemu urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy na rzecz innego pracodawcy, jeżeli ci zawarli porozumienie w tej sprawie.
Podczas trwania tego urlopu stosunek pracy z macierzystym pracodawcą ulega zawieszeniu. Pomimo tego, ten czas wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u obecnego pracodawcy. Takie wypożyczenie pracownika na określone jest pracowniczym leasingiem. Pracownik pozostaje w stosunku pracy u dotychczasowego pracodawcy, ale wynagrodzenie wypłaca mu pracodawca, u którego w czasie urlopu bezpłatnego pracownik będzie pracować.

Co powinno zawierać porozumienie między pracownikami?

Zacznijmy od tego, że porozumienie między pracodawcami zawarte powinno zostać w formie pisemnej i zawierać informacje o:

  • terminie leasingu pracownika,
  • udzieleniu pracownikowi urlopu bezpłatnego na czas pracy u drugiego pracodawcy,
  • rodzaju pracy.

Porozumienie zawierać może też informacje o wysokości wynagrodzenia pracownika.
WAŻNE! Zgoda pracodawcy na podjęcie zatrudnienia w innym zakładzie pracy podczas urlopu bezpłatnego dotyczy tylko umowy o pracę. Jeśli pracownik chce podjąć pracę na urlopie bezpłatnym bez informowania o tym pracodawcy ma taką możliwość. Jednak musi to być praca na podstawie umowy cywilnoprawnej, czyli umowy zlecenia lub umowy o dzieło.
Gdy w trakcie urlopu bezpłatnego pracownik podjął pracę u innego pracodawcy, jego staż pracy pozostaje ciągły. Na podstawie stosownego porozumienia między pracodawcami, ten czas wliczany jest do okresu zatrudnienia w przedsiębiorstwie, w którym osoba pracowała do tej pory.

Czy urlop bezpłatny chroni przed wypowiedzeniem?

Pracownik na urlopie bezpłatnym podlega ochronie przed rozwiązaniem umowy o pracę za wypowiedzeniem, tak jak w przypadku przebywania na pozostałych urlopach. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z takim pracownikiem:

  • za porozumieniem stron,
  • bez wypowiedzenia,
  • w przypadku zwolnień grupowych, jeśli urlop pracownika trwa przynajmniej 3 miesiące,
  • w sytuacji ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy,
  • w przypadku zwolnień indywidualnych, ale dopiero po uzyskaniu zgody zakładowej organizacji związkowej.

WAŻNE! Podczas trwania urlopu bezpłatnego pracodawca nie może również wypowiedzieć pracownikowi warunków pracy i płacy.

Czy pracodawca może wysłać pracownika na urlop bezpłatny?

Pracodawca nie może wysłać pracownika na urlop bezpłatny. To po stronie pracownika leży możliwość wystąpienia z wnioskiem o udzielenie urlopu bezpłatnego. Rolą pracodawcy jest jego akceptacja lub odrzucenie.

Czy pracodawca może odmówić możliwości powrotu po urlopie?

Pracodawca nie może odmówić możliwości powrotu do pracy zatrudnionego po wykorzystaniu przez niego urlopu. Inaczej sytuacja ma się, gdy pracownik nie stawił się w pracy po zakończeniu urlopu. Wtedy zwolniony może zostać bez wypowiedzenia na sutek ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych.

Urlop bezpłatny a zwolnienie lekarskie

W przeciwieństwie do urlopu wypoczynkowego, zwolnienie lekarskie nie przerywa urlopu bezpłatnego, który udzielony został pracownikowi. Uregulowania, w tej kwestii nie przewidują obowiązku przesunięcia na inny termin części urlopu bezpłatnego, która została niewykorzystana z powodu choroby pracownika.

Czy okres nieobecności zdrowotnej wlicza się, w ty przypadku do okresu zasiłkowego?

Mając powyższe na uwadze, okresu trwania nieobecności zdrowotnej nie wlicza się do okresu zasiłkowego. Urlop bezpłatny to nieobecność usprawiedliwiona i nie przysługuje za ten czas wynagrodzenie u pracodawcy. Zatem, pracownikowi podczas urlopu bezpłatnego nie przysługuje prawo do wynagrodzenia chorobowego, zasiłku chorobowego, opiekuńczego, macierzyńskiego oraz świadczenia rehabilitacyjnego.
WAŻNE! Jak widać, w trakcie urlopu bezpłatnego świadczenia chorobowe nie przysługują, jednak należy je wypłacić za okres, który przypada po zakończeniu tego urlopu.

Urlop rodzicielski dla ojca

Urlop ojcowski dedykowany jest wyłącznie dla mężczyzn. Są to dwa tygodnie, które wykorzystać można jednorazowo lub podzielić go na dwie równe części. Ważne, żeby z niego skorzystać do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia. Później przepada.
Pamiętać trzeba, że urlop ojcowski udzielany jest na pisemny wniosek pracownika. Składający wniosek ojciec wychowujący dziecko, musi o to zadbać w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

Szykują się zmiany

W roku 2022 urlop rodzicielski czekają nas zmiany. Wychodzi na to, że zgodnie z unijną dyrektywą o urlopach rodzicielskich, dwa miesiące urlopu będzie mógł wykorzystać tylko ojciec dziecka. Ma to na celu zapewnienie równowagi między życiem prywatnym i zawodowym rodziców, a także wyrównanie szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy.
WAŻNE! Zmiany, które wprowadza dyrektywa mówią o licznych regulacjach obejmujących uprawnienia rodzicielskie, w tym regulacje w zakresie urlopu ojcowskiego, rodzicielskiego oraz elastycznej organizacji pracy.

Informacja o urlopach w świadectwie pracy

W trakcie zatrudnienia pracownik korzystać może z przewidzianych prawem urlopów, w tym urlopu wypoczynkowego, urlopu bezpłatnego oraz urlopów związanych z rodzicielstwem. Z zasady, skorzystanie z urlopów musi znaleźć odzwierciedlenie w świadectwie pracy. Wytyczne sporządzania świadectwa pracy, w tym obszarze reguluje rozporządzenie w sprawie świadectwa pracy.

Urlop ojcowski i rodzicielski a świadectwo pracy

W ust. 6 odpowiednio w pkt 3 i 4 formularza świadectwa pracy wykazać należy urlop ojcowski i rodzicielski. Jednak robi się tylko wtedy, gdy pracownik ze względu na wiek dziecka korzystać mógłby z takich urlopów w następnym stosunku pracy. W takim przypadku, podaje się wymiar urlopu i liczbę wykorzystanych części. W odniesieniu do urlopu rodzicielskiego uwzględnić trzeba także podstawę prawną jego udzielenia. Przy czym, w sytuacji kiedy pracownik wykorzystywał więcej niż jeden urlop ojcowski i/lub rodzicielski, pracodawca wymienia osobno okres urlopu wykorzystany na każde z dzieci, podając przy tym imię i nazwisko dziecka.
Dodatkowo w przypadku urlopu rodzicielskiego wskazuje się ten urlop wykorzystany na podstawie art.1821c § 3 K.p. oraz liczbę jego części – dotyczy to urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 16 tygodni, który został udzielony w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części urlopu rodzicielskiego lub po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za termin odpowiadający części tego urlopu.

Urlop okolicznościowy z tytułu urodzenia dziecka

Urlop okolicznościowy z tytułu urodzenia dziecka to dwa dni wolne, które pracownik może wykorzystać. Oczywiście za ten czas przysługuje pracownikowi 100% wynagrodzenia. Zazwyczaj z dodatkowych dni urlopu korzystają ojcowie, ponieważ kobietom przysługuje po porodzie urlop macierzyński.

Czy będąc na L4 z uwagi na ciążę matce przysługują 2 dni urlopu za urodzenie dziecka?

Jeżeli przed porodem kobieta jest na L4, a zaraz po porodzie korzysta z obligatoryjnej części urlopu macierzyńskiego wynoszącej 8 tygodni na regenerację po porodzie i z reguły z pozostałych przewidzianych w przepisach prawa pracy uprawnień związanych z macierzyństwem, tj. całego wymiaru urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego, to tak naprawdę widać, że udzielenie jej 2 dni urlopu za narodzenie dziecka możliwe jest nie prędzej niż po upływie kilkunastu miesięcy od dnia porodu. Wskazuje to na brak związku celowego i czasowego w obrębie udzielenia urlopu okolicznościowego a narodzinami dziecka, chyba że kobieta jest w stanie wykazać, że skorzystanie ze zwolnienia od pracy pozostaje w związku z narodzinami jej dziecka.

W jakim terminie powinno się powiadomić pracodawcę o chęci dzielenia urlopu rodzicielskiego z pracą na pół etatu?

W czasie urlopu rodzicielskiego można pracować, jednak maksymalnie na pół etatu u swojego pracodawcy. Zmniejsza się jednak wtedy wysokość zasiłku rodzicielskiego. O chęci dzielenia urlopu rodzicielskiego z pracą na pół etatu, pracodawcę powinno poinformować się w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. Pracownik, który zamierza dzielić urlop rodzicielski z pracą, złożyć musi do swojego pracodawcy pisemny wniosek, w którym określa wymiar czasu pracy oraz okres, przez który postanawia łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy.

Czy na urlopie macierzyńskim można pracować?

Ustawodawca znacząco ograniczył ewentualność podjęcia pracy przez kobietę w trakcie urlopu macierzyńskiego:

  • Nie ma możliwości wykonywanie pracy w ramach już istniejącego stosunku pracy u pracodawcy, który udzielił urlopu macierzyńskiego wcześniej niż po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze (dla przypomnienia – przy urodzeniu jednego dziecka, po upływie 20 tygodni).
  • W ramach istniejącego już stosunku pracy matka podjąć może aktywność zawodową dopiero będąc na urlopie rodzicielskim. Jednak, jak wspomnieliśmy już powyżej, w tym przypadku praca podlega ograniczeniom i dopuszczalna jest jedynie w wymiarze czasu pracy nie przekraczającym pół etatu. W tej sytuacji zasiłek macierzyński ulega obniżeniu. Umożliwia się jednak wydłużenie urlopu rodzicielskiego (proporcjonalnie do wymiaru czasu świadczonej pracy). Przez cały okres przysługuje zasiłek – oznacza, że kobieta otrzymuje zmniejszony zasiłek macierzyński, ale czas jego pobierania ulega wydłużeniu.
  • Dopuszczalna jest jeszcze możliwość zawarcie z dotychczasowym pracodawcą nowej umowy o pracę, jednak musi być ona związana z wykonywaniem nowych zadań i umożliwia jednoczesne korzystanie z urlopu macierzyńskiego.

Czy w czasie urlopu rodzicielskiego można posłać dziecko do żłobka?

Przepisy Kodeksu pracy nie zawierają ograniczeń w kwestii oddania dziecka do żłobka w okresie korzystania z urlopu rodzicielskiego. Pracownica nie ma zatem obowiązku sprawowania osobistej opieki nad swoim dzieckiem w czasie urlopu rodzicielskiego.
WAŻNE! To, że dziecko pracownicy – matki uczęszcza do żłobka nie jest podstawą do odwołania pracownicy z urlopu rodzicielskiego lub skrócenia okresu urlopu rodzicielskiego.

Zwolnienie od pracy z tytułu wychowywania dziecka do lat 14

Jeszcze tak na zakończenie urlopowego kompendium. Każdemu z rodziców przysługują 2 dni zwolnienia od pracy w danym roku kalendarzowym, w związku z posiadaniem przynajmniej jednego dziecka do 14 lat. W sytuacji, gdy oboje rodzice dziecka są zatrudnieni, z uprawnienia do zwolnienia od pracy w pełnym wymiarze może korzystać jedno z rodziców.
WAŻNE! Nie ma przeszkód prawnych, by rodzice dziecka dzielili się tym uprawnieniem, tak aby 1 dzień lub 8 godzin wykorzystał ojciec, a 2 dzień lub 8 godzin wykorzystała matka dziecka.

Więcej znajdziecie Państwo na naszej stronie www.bezpieczenstwo-bhp.pl

Komentarze (0)

Brak komentarzy w tym momencie.