CO ROBI KOMISJA BHP?

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy nakładają na pracodawcę obowiązek konsultowania wszelkiego rodzaju działań podejmowanych w obszarze bhp, niezależnie od liczby zatrudnionych pracowników. Jednak kiedy liczba ta przekracza 250 osób, pracodawca zobowiązany jest powołać komisję BHP, jako swój organ doradczy i opiniodawczy. Warto zatem wiedzieć kiedy powołana musi być komisja bhp i jakie są jej zadania.

Pracodawca obowiązany jest chronić zdrowie i życie pracowników, poprzez zapewnienie im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Aby tak było, konsultować powinien z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy.

KOMISJA BHP – POWOŁANIE

Podstawą prawną dla powołania i pracy komisji BHP w firmie jest art. 23712 Kodeksu pracy. Komisję BHP, jako swój organ doradczy i opiniodawczy powołuje każdy pracodawca zatrudniający powyżej 250 pracowników, bez względu na rodzaj prowadzonej działalności. Pracodawca zatrudniający mniej niż 250 pracowników, w świetle istniejących przepisów nie musi, ale jeżeli chce może powołać komisję BHP. Komisja ta powoływana jest na czas nieokreślony.
WAŻNE! Przy tworzeniu komisji BHP należy oprócz pracowników zatrudnionych na umowę o pracę, uwzględnić także pracowników tymczasowych. Zgodnie z art. 14 „Ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych” pracodawca użytkownik jest, między innymi obowiązany do zapewnienia pracownikowi tymczasowemu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy tymczasowej.

Czy komisja BHP wymaga formalnego powołania?

Powołanie komisji BHP, organizację jej działania oraz skład unormować należy wewnętrzną regulacją w formie pisemnej. Regulacja ta może mieć charakter zarządzenia, uchwały lub regulaminu. W dokumencie tym zawrzeć można inne ważne aspekty dotyczące komisji, takie jak:

• częstotliwość posiedzeń komisji
• zadania komisji
• sposób dokumentowania i wdrażania ustaleń komisji
• inne niezbędne kwestie.

Zgodnie z wymaganiami prawnymi, posiedzenia komisji BHP odbywać powinny się co najmniej raz na kwartał, i co istotne zawsze w godzinach pracy. Nic nie stoi oczywiście na przeszkodzie, by odbywały się częściej, jeżeli tylko będzie to zasadne ze względu na potrzeby firmy.

Jak poinformować pracowników o powołaniu komisji BHP?

Decyzję pracodawcy o powołaniu do życia komisji BHP należy ogłosić całej załodze, w dostępnej dla wszystkich formie przyjętej w danej firmie, np. poprzez wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, poczty elektronicznej czy tablicy ogłoszeń.

Skład komisji BHP

W skład komisji BHP wchodzi różna liczba osób, zawsze według zasady, po równo członków ze strony pracodawcy i ze strony społecznej.
Ze strony pracodawcy w skład komisji wchodzić powinni:

• pracodawca
• pracownik służby BHP
• lekarz medycyny pracy.

Stronę społeczną reprezentują:

• społeczny inspektor pracy (lub inspektorzy)
• przedstawiciele związków zawodowych
• przedstawiciele pracowników (kiedy w zakładzie pracy nie funkcjonują związki zawodowe).

Oczywiście, mowa tu o minimalnej liczbie członków komisji. Może być ich więcej, jednak zawsze po równo z obu stron. Liczbę członków komisji ustala się indywidualnie w każdej firmie. Najlepiej kierować się przy tym:

• zagrożeniami,
• stopniem złożoności organizacji,
• różnorodnością wewnątrzzakładowych zagadnień.

Przewodniczącym komisji BHP powinien być pracodawca lub osoba przez niego upoważniona. Wiceprzewodniczącym jest społeczny inspektor pracy lub przedstawiciel pracowników. Przedstawiciele pracowników wybierani są do komisji BHP przez zakładowe organizacje związkowe, zaś w sytuacji kiedy u pracodawcy nie działają organizacje związkowe, zostać powinni wybrani przez pracowników w trybie przyjętym w danej organizacji.

Uprawnienia i obowiązki społecznego inspektora pracy

Warto w tym miejscu przypomnieć, kim jest społeczny inspektor pracy oraz jakie uprawnienia i obowiązki na nim spoczywają.

Społecznym inspektorem pracy zostać może pracownik firmy, będący członkiem związku zawodowego. Nie może nim zostać kierownik zakładu pracy ani pracownik zajmujący stanowisko kierownicze bezpośrednio podległe kierownikowi zakładu pracy. Związki zawodowe postanowić mogą, że społecznym inspektorem zostanie pracownik, nie będący członkiem związku zawodowego.
Do zadań i uprawnień społecznego inspektora pracy należy przede wszystkim:

• kontrolowanie stanu budynków, maszyn oraz urządzeń technicznych i sanitarnych, procesy technologiczne w zakresie bhp,
• kontrolowanie przestrzegania przepisów pracy, w tym postanowień układów zbiorowych i regulaminów pracy, ochrony pracy kobiet, pracowników młodocianych i osób niepełnosprawnych, urlopów i czasu pracy, świadczeń z tytułu chorób zawodowych i wypadków przy pracy,
• udział w kontroli przestrzegania przepisów dotyczących ochrony środowiska,
• uczestniczenie w badaniu przyczyn powstawania wypadków przy pracy, zachorowań na choroby zawodowe i inne schorzenia wywołane warunkami środowiska pracy,
• udział w pracach komisji bezpieczeństwa i higieny pracy,
• opiniowanie projektu planów poprawy warunków pracy,
• podejmowanie działań umożliwiające aktywny udział pracowników w polepszaniu warunków bezpieczeństwa i higieny pracy,
• wpływanie na przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bhp.

Pracodawca nie może utrudniać pracy społecznemu inspektorowi pracy. Z zasady społeczny inspektor pracy zadania swoje wykonuje poza godzinami pracy, jednak z racji na organizację pracy czynności te często muszą być wykonywane w godzinach pracy. do czynności tych należą np. kontrola warunków pracy, udział w pracach komisji bhp, narady i szkolenia.
WAŻNE! We wszystkich powyższych przypadkach społeczny inspektor pracy zachowuje prawo do wynagrodzenia.

CO NALEŻY DO OBOWIĄZKÓW I ZADAŃ KOMISJI BHP?

Do zadań komisji bhp należy:

• okresowa ocena stanu bezpieczeństwa i higieny pracy,
• dokonywanie przeglądu warunków pracy,
• opiniowanie środków zapobiegających wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, podejmowanych przez pracodawcę,
• formułowanie wniosków mających na celu poprawę warunków pracy,
• współdziałanie z pracodawcą w realizacji jego obowiązków w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Posiedzenia komisji BHP odbywają się nie rzadziej niż raz na kwartał. Komisje BHP działać powinna na podstawie rocznego planu pracy, zawierającego główne zagadnienia kwartalnych posiedzeń, pozostawiając miejsce oraz czas dla omówienia spraw bieżących.
Posiedzenia komisji BHP powinny być starannie protokołowane, a podjęte na posiedzeniu wnioski i opinie powinny zostać przedstawione pracodawcy w formie pisemnej.
WAŻNE! Nieregularne organizowanie posiedzeń komisji bhp, a także niepełny jej skład podczas posiedzeń stanowi naruszenie przepisów bhp, które jednoznacznie określają sposób funkcjonowania tej komisji.

Frontem do pracowników

Zasadą powinno być, że poszczególni członkowie komisji BHP, którzy często reprezentują odmienne, a nawet rozbieżne interesy, do działalności tego organu wnoszą problemy swojego środowiska, stanowiska czy pełnomocnictwa. Ważnym elementem pracy komisji BHP powinno być przeprowadzanie różnego rodzaju sondaży oraz badanie opinii pracowników dotyczące warunków pracy. Dobrze byłoby, gdyby członkowie komisji pełnili w konkretnych terminach, podanych do informacji załogi dyżury pozwalające pracownikom na bezpośrednią rozmowę, zgłoszenie uwag czy uzyskanie porady.
Komisja BHP może, a nawet powinna współpracować z organami nadzoru, w tym z Państwową Inspekcją Pracy. Ma prawo zwracać się o porady prawne oraz wskazówki dotyczące technicznego bezpieczeństwa pracy, niezbędne do sformułowania opinii dla pracodawców.
Komisja BHP powinna bezzwłocznie reagować na różnego rodzaju kwestie, zagadnienia i sytuacje, takie jak:

• śmiertelne, ciężkie i zbiorowe wypadki przy pracy,
• katastrofy budowlane,
• awarie i inne zakłócenia toku pracy, które mogą mieć podłoże związane z brakiem bezpieczeństwa pracy bądź same wywołują zagrożenia.

Co sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu komisji BHP?

Do prawidłowego funkcjonowania komisji BHP niezbędne są: operatywność, systematyczność oraz konsekwentne egzekwowanie uprawnień. Szczególnego znaczenia nabierają także pewne czynniki, takie jak:
1. Ciągły napływ informacji z zakresu ochrony pracy, a szczególnie:

• projektów i planów związanych z rozwojem firmy, modernizacji produkcji i poprawy warunków pracy,
• dokumentacji z wypadków przy pracy, chorób zawodowych i analiz warunków bhp,
• kopii wniosków, orzeczeń i zarządzeń pokontrolnych organów, które pełnią nadzór nad przestrzeganiem zasad bhp, w tym: nakazów i wystąpień organów Państwowej Inspekcji Pracy, decyzji pokontrolnych Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Urzędu Dozoru Technicznego oraz innych organów kontroli, zaleceń społecznych inspektorów pracy,
• kopii akt interwencji zakładowej organizacji związkowej,
• kopii skarg i zażaleń pracowniczych dotyczących ochrony pracy, wpływających do związków zawodowych,
• wyników pomiarów stężeń (NDS) i natężeń (NDN) szkodliwych czynników środowiska pracy,
• projektów instrukcji i regulaminów bhp i zarządzeń pracodawcy,
• monitorów, dzienników ustaw, orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczącego bhp,
• fachowej literatury z dziedziny bhp, jak również prawa pracy.

2. Znajomość zagadnień środowiska pracowniczego, dotyczących ochrony pracy.
Utrzymywanie bezpośredniego kontaktu z pracownikami, których wieloletnie doświadczenie zawodowe, znajomość struktury i działalności firmy oraz obserwacja braków i uchybień pozwoli komisji BHP na prawidłowy ogląd sytuacji.
3. Znajomość problematyki ochrony pracy przez członków komisji BHP, głównie zagrożeń zawodowych firmy.
Członkowie komisji BHP powinni przechodzić okresowe szkolenia i cały czas się dokształcać.

CO UMOŻLIWIA AKTYWNA DZIAŁALNOŚĆ KOMISJI BHP?

Aktywna i prężna działalność komisji BHP jest bardzo ważna dla wszystkich stron. Bezpieczny i doceniany pracownik, którego opinia brana jest pod uwagę – to zadowolony i wydajny pracownik. Jeśli pracodawca dba o wysoki standard pracy, komfort i bezpieczeństwo w swoim przedsiębiorstwie, rzetelnie współpracuje z organizacją związkową oraz komisją BHP dobrze postrzegany jest w środowisku i wśród swoich partnerów biznesowych.
Aktywna działalność komisji BHP umożliwia:

• skuteczną działalność służb bezpieczeństwa i higieny pracy, społecznego inspektora pracy i pracodawcy na rzecz bhp,
• nagłośnienie spraw i problemów bhp,
• zmianę niepochlebnych stereotypów w społecznym odbiorze bhp,
• promocję i upowszechnienie bhp,
• podejmowanie spraw bhp na zewnątrz przedsiębiorstwa,
• poznawanie opinii problemów załogi w dziedzinie bhp, jak również opinii otoczenia firmy, czyli gości, klientów, najemców.

Szybkie i efektywne reagowanie na występujące zagrożenia jest podstawą wiarygodności pracodawcy w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Dbałość o korzystny wizerunek firmy w dziedzinie ochrony pracy oraz troska o przyjazne ludziom warunki pracy, to niezbędny czynnik sukcesu, równowagi w firmie i dobrej opinii w środowisku.

Co jest przedmiotem konsultacji pracodawcy z pracownikami?

Powinnością pracodawcy jest konsultowanie z pracownikami lub ich przedstawicielami działań mających związek z bezpieczeństwem i higieną pracy. Konsultacja taka zakłada wymianę poglądów oraz informacji, nie ogranicza przy tym pracodawcy w podjęciu ostatecznych decyzji w konsultowanych sprawach.
Przedmiotem konsultacji są najważniejsze zagadnienia związane z ochroną pracy. Regulujący kwestię konsultacji Kodeks pracy zobowiązuje pracodawców do konsultowania działań podejmowanych w zakresie:

• zmian w organizacji pracy, wyposażenia stanowisk pracy, włączanie nowych procesów technologicznych i substancji chemicznych oraz ich mieszanin, w przypadku kiedy mogą one stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników
• tworzenia służby bhp ewentualnie powierzania wykonywania zadań służby bhp innym osobom oraz wyznaczania pracowników do udzielania pierwszej pomocy, jak również wykonywania działań w zakresie p/poż. oraz ewakuacji pracowników
• oceny ryzyka zawodowego mogącego wystąpić podczas wykonywania określonych prac, a także informowania pracowników o tym ryzyku
• zaopatrywanie pracowników w środki ochrony indywidualnej oraz odzieży roboczej i ochronnej i obuwia roboczego
• szkolenia pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, począwszy od szkolenia wstępnego poprzez okresowe.

W dużych zakładach pracy, gdzie funkcjonują komisje BHP, powyższe konsultacje realizowane mogą być w ramach prac tej komisji. Przedstawiciele zatrudnionych dokonujący konsultacji bądź wchodzący w skład komisji BHP wybierani są przez zakładowe organizacje związkowe. Jeżeli takie organizacje w firmie nie działają, wyboru dokonują pracownicy w trybie przyjętym u pracodawcy.