JAK ZABEZPIECZYĆ PRACOWNIKA PRZED UPADKIEM Z WYSOKOŚCI?

Wypadek podczas pracy na wysokości skutkować może ciężkim uszkodzenia ciała, a nawet śmiercią poszkodowanego. Planując roboty na wysokości, pracodawca musi zwrócić szczególną uwagę na zabezpieczenia pracowników przed upadkiem oraz na przestrzeganie przez nich zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Poszkodowani przy wypadku z wysokości, to pracownicy przebywający zwykle na rusztowaniach, stropach, dachach, oknach, schodach i drabinach. Ulegają oni na ogół wypadkowi podczas wykonywania prac związanych z wznoszeniem nowych, czy remontami i rozbiórkami istniejących już obiektów budowlanych. Prace, o których mowa obejmują w głównej mierze:

• ▪ montaż i demontaż szalunków,
• ▪ murowanie i wyburzanie ścian,
• ▪ zbrojenie i wylewanie ław fundamentowych, stropów, ścian,
• ▪ tynkowanie, montaż i demontaż części konstrukcji dachów (więźba dachowa),
• ▪ izolacja termiczna ścian zewnętrznych,
• ▪ pokrycie dachowe i obróbki blacharskie,
• ▪ roboty malarskie.

Prace na wysokości zorganizowane i wykonywane powinny być tak, by pracownik nie był zmuszony do wychylania się poza poręcz balustrady bądź też za obrys urządzenia, na którym stoi. Jeśli ze względu na rodzaj lub warunki wykonywania prac wysokościowych zamontowanie balustrad jest niemożliwe, stosować należy inne skuteczne środki ochrony pracowników adekwatne do rodzaju i warunków wykonywania pracy.
Pracownicy zapewniony muszą mieć właściwy rodzaj sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości. Do sprzętu takiego należą:

• szelki bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji
• szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym Niezbędnym zabezpieczeniem w pracach na wysokości są również hełmy ochronne

Jakich prac nie zalicza się do prac na wysokości?

Pracą na wysokości nie jest praca na powierzchni, bez względu na wysokość, na jakiej się znajduje, jeśli powierzchnia ta jest osłonięta ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi czy też wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości.

PRACA NA WYSOKOŚCI A OBOWIĄZKI PRACODAWCY WZGLĘDEM PRACOWNIKÓW

Do czego zobowiązują pracodawcę przepisy prawa?

Przepisy prawa polskiego oraz przepisy prawa europejskiego BHP zobowiązują pracodawców, zatrudniających osoby wykonujące prace wysokościowe do zabezpieczenia ich właściwymi środkami chroniącymi przed upadkiem z wysokości.
Kiedy niemożliwa jest organizacja pracy, tak by pracownicy znajdowali się poza obszarem zagrożenia upadkiem z wysokości, pracodawca wybrać musi odpowiedni sprzęt zapewniający bezpieczne warunki pracy.

Na czym polega zasada pierwszeństwa?

Biorąc pod uwagę, że prace na wysokości kwalifikuje się do kategorii prac niebezpiecznych, przy ich organizacji należy zastosować środki ochronne. Pamiętać należy, przy tym o stosowaniu zasady pierwszeństwa sprzętu ochrony zbiorowej, takiego jak rusztowania, siatki, podnośniki, windy itp., nad środkami ochrony osobistej, takimi jak indywidualny sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości.
Za jeden z najskuteczniejszych sposobów ochrony zbiorowej osób pracujących na wysokości oraz niezawodnym zabezpieczeniem przed spadaniem z góry przedmiotów (pozwalającym chronić ciągi komunikacyjne i chodniki) są siatki bezpieczeństwa.

NADZÓR

Nadzór nad pracą na wysokości musi być ciągły. Oznacza to, że jeżeli osoba nadzorująca musi na chwilę oddalić się z miejsca wykonywania prac, prace te powinny być wstrzymane.

Kto może sprawować nadzór?

Najlepiej aby nadzór sprawowała osoba kierująca pracownikami, np. brygadzista – w budownictwie osoba, która posiada uprawnienia do piastowania samodzielnych funkcji technicznych.

Kto może pracować na wysokościach?

Do wykonywania pracy na wysokości dopuszczeni mogą być wyłącznie pracownicy, którzy:

• posiadają aktualne orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na wysokości, a skierowanie na badania wysokościowe zawiera adnotację o pracy powyżej lub poniżej 3 m,
• odbyli szkolenie BHP i instruktaż stanowiskowy w zakresie prac na wysokości uwzględniający zagrożenia występujące na stanowisku pracy,
• wyposażeni są w środki ochrony indywidualnej oraz posiadają umiejętność posługiwania się nimi,
• zapoznani zostali z oceną ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą,
• zostali zapoznani z wewnątrzzakładowymi instrukcjami podczas prac na wysokości,
• wyposażeni są w niezbędne środki ochrony indywidualnej oraz przeszkoleni zostali w zakresie prawidłowego ich stosowania.

Praca na wysokości, a obowiązki pracodawcy wobec pracujących na wysokości

Przez wzgląd na zaliczanie prac na wysokości do prac szczególnie niebezpiecznych, na pracodawcy spoczywają obowiązki mające na celu zapewnienie bezpiecznego wykonania pracy.
Do podstawowych należą:

• zapewnienie odpowiednich środków ochrony indywidualnej i zbiorowej,
• zapewnienie bezpośredniego nadzoru nad pracami wykonującymi pracę na wysokości,
• zapewnienie pracownikom stanowiskowego instruktażu.

Jak powinna być zorganizowana praca na wysokości?
Pracodawca pamiętać powinien, iż zgodnie z wymogami na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi oraz na powierzchniach służących do przejścia, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy, powinny być zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości, co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m.
Praca na wysokości zorganizowana powinna być i wykonywana w sposób, który nie zmusza pracownika do wychylania się poza poręcz balustrady czy obrys urządzenia, na którym stoi.
W sytuacji, w której zamontowanie balustrad jest niemożliwe, należy korzystać z innych niezawodnych środków ochrony pracowników przed upadkiem odpowiednich do rodzaju i warunków wykonywania pracy.
Pracownicy mają mieć zapewniony odpowiedni rodzaj sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości jak: szelki bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji lub szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym.

Środki zabezpieczające

Mogą to być środki organizacyjne, jak i techniczne, takie jak:

• bariery i osłony,
• oznakowanie i zabezpieczenie terenu prac,
• sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości,
• asekuracja przez innego pracownika.

Zasady doboru sprzętu asekuracyjnego

Zasady doboru sprzętu asekuracyjnego, mającego zabezpieczyć przed spadaniem określa norma EN363 „Indywidualny sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości - Systemy powstrzymywania spadania”.
Indywidualne środki chroniące przed upadkiem składają się z trzech podstawowych grup środków:

• punktu kotwiczący (elementu zaczepowego) - definiowanego w ramach normy zharmonizowanej EN795,
• podsystem łącząco-amortyzującego - opisywanego w ramach norm EN355, EN362 oraz EN354,
• szelki bezpieczeństwa, do których odnoszą się normy EN361 oraz EN358.

Punkt kotwiczący

Środki łącząco-amortyzujące nie będą spełniać swojej roli zanim nie zostaną zamocowane do umieszczonego we właściwym miejscu punktu kotwiczącego. Punkty kotwiczące, zwane też zaczepnymi powinny być tak dobrane, by umożliwić asekurację na stanowisku pracy oraz drodze dojścia. Cechować je musi się odpowiednia wytrzymałość (dla punktów pojedynczych – 10 kN).
Dla ograniczenia drogi spadania punkty zakotwienia powinny być umieszczone bezpośrednio nad głową użytkownika, bez konieczności relegowania w poziomie podczas wykonywania pracy. Sprawdzonymi i najprostszymi punktami kotwienia są elementy konstrukcji, które umożliwiają bezpośrednie dołączenie systemu łącząco-amortyzującego. W sytuacji braku takich elementów stosować należy dodatkowe urządzenia umożliwiające zakotwienie systemu.

Podsystem łącząco-amortyzujący

Podsystem łącząco-amortyzujący łączy klamrę zaczepową szelek bezpieczeństwa, z punktem zakotwienia. Jego zadaniem jest zmniejszenie skutków spadania człowieka z wysokości dzięki pochłanianiu energii kinetycznej, która powstaje w czasie spadania. W sytuacji, w której nastąpi spadanie podsystem łącząco-amortyzujący zatrzymać musi upadek oraz złagodzić siłę powstającą w czasie wyhamowania upadku.
Elementy łącząco-amortyzujące:

• ▪ zatrzaśniki – zakręcane, automatyczne, dwuzapadkowe. Elementarną częścią łączącą są zatrzaśniki, dla których określono wymagania w normie PN-EN362,
• ▪ linki bezpieczeństwa – jest jednym z głównych składników łączących w systemie hamowania spadania. Zgodnie z normą PN-EN354 wykonane mogą być z liny stalowej, liny syntetycznej, taśmy lub łańcucha,
• ▪ amortyzatory – spełniające wymagania normy PN-EN-355. Ażeby rozszerzyć możliwość użytkowania linki bezpieczeństwa, możliwe jest dołączenie do niej amortyzatora bądź wykonanie linki razem z nim,
• ▪ liny z urządzeniami samozaciskowymi. W zależności od instrukcji użytkowania mają one różne przeznaczenie i ograniczenia,
• ▪ urządzenia samohamowne.

Szelki bezpieczeństwa

Szelki bezpieczeństwa to uprzęże służące do powstrzymywania upadku. Stanowią element systemu ochrony, w który ubrany jest użytkownik. Podstawowym zadaniem szelek bezpieczeństwa jest utrzymanie ciała pracownika podczas spadania i bezpieczne rozłożenie sił dynamicznych, które towarzyszą powstrzymywaniu spadania. Przy tym, po zatrzymaniu konstrukcja szelek powinna umożliwić bezpieczne i w miarę wygodne oczekiwanie na nadejście pomocy.

Szelki mogą być dodatkowo wyposażone w:

• punkt do pracy technikami linowymi (zgodny z normą PN-EN-813). Do tych punktów nie wolno dopinać systemów powstrzymujących upadku, a jedynie pracę w pozycji ustalonej.
• pas służący do pracy w podparciu (zgodny z normą PN-EN-358), posiadający dwie klamry na wysokości bioder.

Kiedy podczas prac na wysokości należy stosować środki ochrony indywidualnej?

Środki ochrony indywidualnej podczas prac na wysokości

hełm ochronny w trakcie:

• przy wznoszeniu i demontażu szalowania,
• prac budowlanych, zwłaszcza na rusztowaniach i w ich sąsiedztwie,
• pracach montażowych i instalacyjnych,
• przy rozbiórkach obiektów budowlanych,
• pracach na: mostach, konstrukcjach stalowych, masztach, wieżach, stalowych konstrukcjach hydraulicznych itp. 

środki ochrony przed upadkiem z wysokości w trakcie:

• pracach na masztach, słupach,
• montażu elementów prefabrykowanych,
• pracach w wysoko położonych kabinach urządzeń magazynowych,
• pracach w kabinach wysokich dźwigów,
• pracach w szybach i kanałach ściekowych,
• pracach na wieżach wiertniczych, masztach, czworonogach i trójnogach.

WAŻNE! Z uwagi na duży stopień zagrożenia zdrowia i życia pracowników podczas wykonywania prac na wysokości zachowane muszą być wyjątkowe środki ostrożności.

Na www.bezpieczenstwo-bhp.pl w zakładce sprzęt chroniący przed upadkiem znajdziecie Państwo bogatą ofertę produktów.