Prace na wysokości a bezpieczeństwo pracowników

Jak chronić pracowników na wysokości?

Zabezpieczenie pracowników przed upadkiem odgrywa kluczową rolę w miejscach, w których pracują na wysokości. Pracodawca i zatrudnione osoby muszą przestrzegać również ogólnych zasad bhp. Przyjrzyjmy się obowiązującym zasadom, które w dalszej kolejności mogą ograniczyć, a nawet zapobiec wypadkom. 

Stanowiska pracy na wysokości

O pracy na wysokości mówimy, gdy czynności odbywają się na wysokości przekraczającej 1,0 m nad poziomem podłogi albo ziemi

Za pracę na wysokości nie kwalifikuje się prac, bez względu na wysokość, gdy powierzchnia ta:

  • osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi;
  • wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości.

Prace na wysokości występują w różnych zakładach i profesjach, a wśród nich:

  • przy budowie, rozbudowie, remoncie i rozbiórce budynków, hal przemysłowych, mostów, kładek, kominów i innych obiektów budowlanych;
  • w czasie termomodernizacji budynków mieszkalnych;
  • przy różnego rodzaju pracach z użyciem rusztowań, drabin;
  • przy remontach i odśnieżaniu dachów; 
  • przy pracach konserwacyjnych i remontach słupów, silosów, kotłów, zbiorników, maszyn i urządzeń technicznych.

Praca na wysokości – ogólne zasady

Na liście robót szczególnie niebezpiecznych występują prace na wysokościach, gdyż jeden błąd człowieka albo stosowanego urządzenia może przyczynić się do poważnych konsekwencji, a nawet tragedii. Jednym z obowiązków pracodawcy jest wyznaczenie i aktualizacja procedur prac szczególnie niebezpiecznych, respektowanie przepisów bhp oraz zagwarantowanie zatrudnionym osobom bezpieczeństwa i wymaganych szkoleń, które poprawią ich świadomość i zwiększą bezpieczeństwo w miejscu pracy. 

Prace na wysokości i wymagania związane z bezpieczeństwem pracy, które powinny zostać spełnione podczas ich prowadzenia, są dostępne w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

Praca na wysokości to każda czynność, która odbywa się minimum 1 m nad poziomem podłogi albo ziemi. Ten rodzaj pracy nie występuje, gdy czynność przeprowadzana jest w warunkach, kiedy przestrzeń jest osłonięta pełnymi ścianami ze wszystkich stron do wysokości minimum 1,5 metra albo wyposażona w inne stałe konstrukcje zabezpieczające pracownika przed upadkiem. W praktyce oznacza to, chociażby bariery, siatki i inne zabezpieczenia. 

Jakie wymagania trzeba spełnić podczas organizacji pracy na wysokościach?

W trakcie organizacji pracy na wysokościach bardzo istotne znaczenie odgrywa stosowanie specjalnych środków ostrożności. W czynnościach powinni brać udział dwaj pracownicy w tym samym czasie. W dalszej kolejności, zanim praca zostanie rozpoczęta, trzeba dokonać oceny ryzyka i zastosować środki eliminujące albo zmniejszające ryzyko. W wybranych przypadkach występuje obowiązek wykorzystania planu BIOZ, w którym z kolei wyznaczany jest harmonogram pracy wraz z imiennym podziałem na kolejność wykonywanych zadań. 

Wymogi bhp są związane z organizacją pracy na wysokości i sprzętem używanym w tym czasie. Oznacza to, że musi być zgodny z postulatem siedemnastu norm i uzyskać certyfikat CE. Podczas wykonywania tego rodzaju prac nie można zapomnieć o właściwym przygotowaniu. Bardzo ważne jest, aby w pracach brały udział jedynie osoby, które są w pełni, całkowicie zdrowe. Muszą poddać się specjalistycznym badaniom lekarskim. Pracownicy, którzy pracują na wysokościach, muszą mieć odpowiednie kompetencje, a także przejść wymagane szkolenia, nie mniejsze znaczenie odgrywa doświadczenie i umiejętność udzielania pierwszej pomocy. 

Jakie są obowiązki pracodawcy dla osób zatrudnionych na wysokości?

Obowiązkiem pracodawcy, który zatrudnia osoby pracujące na wysokości, jest przede wszystkim wyznaczenie szczegółowych wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy. Bardzo ważne jest zagwarantowanie bezpośredniego nadzoru nad wyznaczonym zadaniem osobom, które uzyskały uprawienia (kierownik robót, brygadzista czy inne osoby). Pracodawca jest zobligowany do zagwarantowania sprzętu zabezpieczającego przed upadkiem z wysokości – to absolutny priorytet. Instruktaż i szkolenia bhp są tak samo ważne, z zastrzeżeniem, że szkolenie musi być dopasowane dla osób wykonujących prace na wysokościach. 

Podkreślamy jeszcze raz, że prace na wysokościach są zaliczane do prac szczególnie niebezpiecznych. Obliguje to zarówno pracownika, jak i pracodawcę do dokładania wszelkich starań, żeby ograniczyć ryzyko w trakcie realizacji kolejnych działań. 

Jak bezpiecznie wykonywać prace na wysokości?

W pracy na wysokości pracownik nie może wychylać się poza poręcz balustrady albo obrys urządzenia, na którym się znajduje. Jeżeli tymczasowa praca na wysokości nie może odbywać się w sposób bezpieczny oraz w sposób odpowiadający warunkom ergonomicznym z odpowiednią powierzchnią, wymagany jest dobór odpowiedniego sprzętu, stosowanie środków ochrony zbiorowej i środków ochrony indywidualnej. Parametry używanego sprzętu roboczego muszą odpowiadać specyfice wykonywanej pracy, możliwych do przewidzenia obciążeniach i zagwarantować bezpieczne poruszanie się zatrudnionych osób. Nie każde warunki pogodowe umożliwiają bezpieczne wykonywanie pracy.

Używane środki ochrony zbiorowej to chociażby balustrady, rusztowania, siatki ochronne i inne, które pozwalają zapobiec upadkom z wysokości. Przerwy w nich pojawiają się jedynie w miejscach wejścia albo zejścia z drabin bądź schodów. Inne zasady obowiązują osoby, które wykonują prace na rusztowaniach i podwyższeniach, a zapoznanie się z nimi jest obligatoryjne zarówno dla pracodawców, jak i pracowników. 

 Odzież robocza dla pracowników – o czym powinien pamiętać pracodawca?

Hurtownia BHP to miejsce, w którym odpowiednia odzież robocza i ochronna jest nabywana przez każdego pracodawcę. Używane są buty BHP, trzewiki i inne modele zabezpieczające stopy przed upadającymi przedmiotami i innymi zagrożeniami. Pracodawcy nabywają środki zabezpieczające dłonie pracowników – mogą być to rękawice robocze i ochronne, ale również dostępne są specjalistyczne modele dedykowane do bardziej wymagających zadań, a wśród nich rękawice chemoochronne oraz rękawice spawalnicze. Na uwagę zasługują także przydatne akcesoria, które zabezpieczają zdrowie i życie zatrudnionych osób, a wśród nich kaski ochronne, okulary ochronne, specjalistyczne maski bhpgogle ochronne i wiele innych. 

Część sprzętu jest nabywana obowiązkowo, a inne dobrowolnie. Bardzo ważna jest weryfikacja obowiązujących przepisów, przygotowanie i przestrzeganie regulaminu zakładu pracy – w przeciwnym razie pracodawca może spodziewać się nałożenia sporych kar i innych konsekwencji. W pracy na wysokości odpowiednie zabezpieczenie jest szczególnie istotne i nie ma tu miejsca na niedociągnięcia, działanie niezgodne z prawem i inne niepożądane zachowania. Należy pamiętać, że jeżeli pracodawca nie zapewni wymaganych środków ochrony zbiorowej i osobistej, pracownik ma możliwość odmówić wykonywania powierzonych obowiązków.