PRZENOSZENIE PRZEDMIOTÓW – JAK TO ZROBIĆ NAJLEPIEJ I ZGODNIE Z BHP

To przepisy określają, jaki maksymalny ładunek przenosić mogą pracownicy. Artykuł ma na celu przedstawienie, między innymi norm dźwigania. Za sformułowaniem „ręczne prace transportowe” kryją się przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, które odnoszą się do norm dźwigania przez pracownika bądź grupę pracowników. Dotyczą podnoszenia, unoszenia, przenoszenia, podtrzymywania, przeciągania, przesuwania lub podciągania towarów. Praca taka w świetle prawa, stanowi rodzaj transportu.

Praca na wielu stanowiskach związana jest z koniecznością ręcznego przenoszenia towarów, a także różnego rodzaju sprzętów. Aby nie doszło do nadmiernego obciążania pracowników, wprowadzone zostały normy podnoszenia ciężarów. Określają one jakie dopuszczalne ciężary w pracy przenosić można ręcznie oraz komu można je zlecić.

Ergonomia w trakcie wykonywania czynności zawodowych

Kiedy podnosimy ciężki przedmiot w sposób niewłaściwy, schylając się po niego potocznie mówiąc „garbiąc się”, na nasz kręgosłup w odcinku lędźwiowym działa bardzo duże obciążenie. Nadmierne, jak na nasze możliwości. Przyczynia się to do przeciążenia mięśni, więzadeł oraz krążków międzykręgowych i skutkować może bólem. Ból niekoniecznie pojawić musi się natychmiast podczas dźwigania, ale nawet po jakimś czasie.
WAŻNE! Nieodpowiedni sposób podnoszenia przedmiotów jest jedną z najczęstszych przyczyn pogarszającego się stanu naszego kręgosłupa. Aby utrzymać go w dobrej kondycji warto zapoznać się z kilkoma dobrymi radami, wcielając je w życie.

JAK DŹWIGAĆ CIĘŻKIE PRZEDMIOTY W BEZPIECZNY SPOSÓB?

Odpowiednie techniki schylania się, podnoszenia oraz przenoszenia ciężkich przedmiotów pozwalają ustrzec się przed urazami kręgosłupa. Przede wszystkim bardzo ważna jest prawidłowa postawa ciała w trakcie dźwigania. Nigdy nie zależy unosić ciężaru na wyprostowanych nogach, ani też w pozycji schylonej, kiedy kręgosłup jest zgięty. Dużemu przeciążeniu ulega wtedy odcinek lędźwiowy i krążki międzykręgowe. Takie karkołomne wyczyny mogą doprowadzić każdego z nas nawet do wypadnięcia dysku.
Stosując poniższe zasady można bezpiecznie podnosić i przenosić ciężary. Należy zatem:

• podejść blisko przedmiotu,
• stanąć w rozkroku bądź postaw jedną stopę nieco na skos przed drugą, by równowaga była zapewniona zarówno w kierunku bocznym, jak również w przód i w tył,
• ustawić się w tym kierunku, w którym przenosić będziemy przedmiot, unikając równoczesnego obracania się i podnoszenia; jeśli chcemy obrócić się wraz z ciężarem, najpierw należy go podnieść, wykonując obrót stopami, a nie tułowiem,
• zgiąć kolana, ale nie więcej niż do kąta prostego,
• cofnąć brodę, naprężyć kark i pochylić tułów ku przodowi, nie zginając go,
• naprężyć mięśnie brzucha i pleców tak, by część krzyżowa pozostawała wyprostowana, musi tu zajść krótkotrwała statyczna praca mięśni, by utrzymać kręgosłup w tej pozycji,
• chwycić przedmiot wyprostowanymi ramionami, dzieląc przy tym ciężar równo między nimi obiema,
• unieść ciężar, prostując równocześnie kolana, biodra oraz kręgosłup,
• trzymać przy tym ciężar jak najbliżej ciała, gdyż łatwiej jest przedmiot podnosić, gdy ramię dźwigni jest krótsze,
• przy opuszczaniu postępować należy w ten sam sposób, spokojnie, bez szarpnięć; pamiętać należy, że równie niebezpieczne jest nagłe opuszczanie przedmiotu bądź wypuszczanie go z rąk.

Powyżej wymienione zasady dotyczą podnoszenia ciężarów przez jedną osobę. Jeśli je zapamiętamy i zawsze będziemy stosować w naszej pracy nasz kręgosłup z pewnością będzie nam wdzięczny.
Osoby cierpiące na ból kręgosłupa, ze słabym gorsetem mięśniowym (gorset mięśniowy tworzą mięśnie, znajdujące się w obrębie brzucha i kręgosłupa lędźwiowego. Gorset mięśniowy tworzą mięśnie core – podstawa, centrum, rdzeń. Gorset mięśniowy pełni niezwykle ważną rolę w ludzkim ciele. Działa jak rusztowanie dla kręgosłupa. Jego dobre wsparcie ma olbrzymi wpływ na prawidłową pracę i stabilizację odpowiednich struktur bioder, miednicy, kolan czy barków) zawsze powinny przestrzegać poniższych zaleceń:

• nie podnosić niczego, co wydaje ci się zbyt ciężkie i spowodować może ból,
• jeśli jest to możliwe, poprosić kogoś o pomoc,
• używać sprzętu typu wózki, taczki, pasy, rolki, dźwignie, który ułatwi podnoszenie i przenoszenie,
• jeśli istnieje taka możliwość zmniejszyć odległość do pokonania, skracając tym samym czas dźwigania,
• jeśli jest to możliwe rozłożyć jednego ciężaru na kilka lżejszych,
• jeżeli do przeniesienia są dwie paczki, dobrze by miały podobny ciężar,
• jeśli jest to możliwe powstrzymać się od podnoszenia nawet kilkukilogramowych ciężarów, to odciąży kręgosłup.

Stosujmy zasadę proste plecy, zgięte nogi. Podnosząc coś ciężkiego należy kucnąć. Plecy zawsze powinny być proste. Podnosząc przedmiot przez cały czas pozostają proste, my zaś jedynie prostujemy nogi. Nie jest to wcale proste, takiego sposobu podnoszenia trzeba się nauczyć. Z czasem wejdzie nam w nawyk. Im bardziej pochylony jest tułów, tym bardziej obciążony jest kręgosłup.

Dlaczego tak ważna jest umiejętność prawidłowego podnoszenia?

Po prostu, w ten sposób oszczędzamy kręgosłup. Ponieważ bierze on udział w podnoszeniu, znajdując się w najmocniejszym ustawieniu, dobrze zrównoważony, nie skręcony i nie zgięty. Umiejętne podnoszenie powoduje, że obciążenie zostaje równo rozłożone na stawy i na tarczki międzykręgowe, w związku z czym ryzyko wypadnięcia jądra miażdżystego jest w tej pozycji najmniejsze. Mięśnie nóg i pośladka odciążają kręgosłup, biorąc na siebie jego wysiłek.

Dźwiganie ciężarów - praca stała i praca dorywcza

Gdy pracownik wykonuje pracę, związaną z podnoszeniem, przenoszeniem ciężarów np. kurier, magazynier jest to praca stała. Praca dorywcza jest wówczas, gdy pracownik od czasu do czasu dźwiga ciężary. Przepisy wskazują, iż praca dorywcza to taka, która jest wykonywana maksymalnie 4 razy w każdej godzinie pracy, jeśli łączny czas wykonywania tejże pracy nie przekracza 4 godzin na dobę. W przypadku dźwigania ciężarów, wszystko zależy od tego, jaką pracę wykonuje konkretny pracownik. Jeżeli polega ona na prawie ciągłym dźwiganiu musi np. skrzynie i pakunki (praca stała), ciężary te powinny być znacznie mniejsze Przy sporadycznym, jednorazowym dźwignięciu (praca dorywcza) dopuszczalne ciężary mogą być wyższe.

NORMY DŹWIGANIA BHP

Przepisy BHP określają normy dźwigania w pracy, w zależności od tego:

• kto dźwiga ( jaka płeć)
• ile osób dźwiga (dźwiganie pojedyncze czy zespołowe)
• w jaki sposób odbywa się ręczne przenoszenie ciężarów (na płasko powyżej obręczy barkowej, pod górkę)
• czy dźwiganie ładunku odbywa się ręcznie, czy przy pomocy dodatkowych urządzeń (wózki, rolki, dźwignie)
• czy przenoszenie ładunków odbywa się w ramach pracy stałej czy dorywczej.

Ile wynosi norma dźwigania ręcznego?

Normy BHP dźwiganie ręczne (bez wózków) dla pracownika indywidualnego wynoszą:

Przy pracy stałej normy dźwigania i przenoszenia ładunków wynoszą:

• 12 kg dla kobiet,
• 30 kg dla mężczyzn.

Przepisy BHP mówią, że podnoszenie ciężarów powyżej obręczy barkowej, np. podczas wkładania czegoś na półkę położoną nad głową:

• 8 kg dla kobiet,
• 21 kg dla mężczyzn.

Przenoszenie ładunku pod górę, przy kącie nachylenia większym niż 30o i wysokości 4 m:

• 8 kg dla kobiet,
• 20 kg dla mężczyzn.

Przenoszenie ciężarów pod górę, kiedy kąt nachylenia jest mniejszy niż 30o, a wysokość 4 m:

• 12 kg dla kobiet,
• 30 kg dla mężczyzn.

Nadmienić w tym ustępie należy, że praca stała wg definicji BHP to taka praca, która wykonywana jest regularnie w ciągu zmiany roboczej, np. praca magazyniera.

Podczas pracy dorywczej normy przenoszenia ciężarów wynoszą:

• 20 kg dla kobiet,
• 50 kg dla mężczyzn.

Według przepisów BHP podnoszenie ładunków powyżej obręczy barkowej, np. wkładanie towaru na półkę położoną nad głową:

• 14 kg dla kobiet,
• 35 kg dla mężczyzn.

Przenoszenie ekwipunku pod górę, przy kącie nachylenia mniejszym niż 30o i wysokość 4 m:

• 12 kg dla kobiet,
• 30 kg dla mężczyzn.

Przenoszenie ciężarów pod górę, kiedy kąt nachylenia ma więcej niż 30o, a wysokość 4 m:

• 12 kg dla kobiet,
• 30 kg dla mężczyzn.

Tu z kolei zwrócić trzeba uwagę, że zgodnie z definicją BHP praca dorywcza to taka praca, która wykonywana jest nie więcej niż 4 razy na każdą godzinę roboczą, jeśli łączny czas wykonywania pracy nie przekracza 4 godzin na dobę.

Normy dźwigania ciężarów dla kobiet różnią się od norm dla mężczyzn, są niższe, co pokażą poniższej zaprezentowane zestawienia.

Normy dźwigania dla kobiet

Nadmienić trzeba, iż ustawodawca wprowadził dodatkową ochronę kobiet w ciąży i kobiet karmiących piersią.

• dopuszczalna norma podnoszenia ciężarów przez kobietę przy pracy stałej wynosi 12 kg,
• dopuszczalna norma podnoszenia ciężarów przez kobietę przy pracy dorywczej wynosi 20 kg,
• przenoszenie materiałów niebezpiecznych ciekłych, takich jak np. materiały żrące ograniczone jest do 10 kg wraz z naczyniem, w którym są one umieszczone,
• dźwiganie ciężarów przez kobietę w ciąży dozwolone jest jedynie do masy 3 kg niezależnie od rodzaju pracy, ładunek powyżej 3 kg jest całkowicie niedopuszczalne.
• podnoszenie ciężarów przez kobietę karmiącą ogranicza się do 6 kg przy pracy stałej i do 10 kg podczas pracy dorywczej.

Normy dźwigania dla mężczyzn

To, ile może dźwigać pracownik fizyczny ręcznie, opisane zostało w akapicie „Ile wynosi norma dźwigania ręcznego?”.
Teraz skupimy się na przenoszeniu materiałów niebezpiecznych ciekłych, takich jak np. materiały żrące, które ograniczone jest do 25 kg wraz z naczyniem, w którym materiał jest umieszczony.
Rozporządzenie określa także osobne normy dla mężczyzn odnoszące się przenoszenia ciężarów zespołowo, i tak dopuszczalne normy dźwigania ciężarów zespołowo dla mężczyzn, na 1 osobę to:

• 25 kg przy pracy stałej,
• 42 kg przy pracy dorywczej.

Praca zespołowa

Do wykonania niektórych prac potrzebny jest zespół ludzi. Niektórych po prostu nie da się wykonać samemu. Analogicznie bywa w przypadku dźwigania towarów. Gdy jedną rzecz ma podnieść naraz kilka osób, ciężar musi być rozłożony. Przepisy nazywają taką czynność – pracą zespołową. Dotyczy to przedmiotów dłuższych niż 4 metry i cięższych niż 30 kilogramów. W przypadku, gdy pracownicy wykonują pracę stałą, ciężar dźwiganych przedmiotów rozkładać musi się na każdego z nich maksymalnie po 25 kilogramów. W przypadku, kiedy osoby te wykonują pracę dorywczą, na każdą z nich może przypadać ciężar nie przekraczający 42 kilogramów.
Zdarza się, że człowieka lub grupę ludzi muszą zastąpić maszyny. Dzieje się tak, jeśli przedmioty trzeba przenieść na co najmniej 25-metrową odległość bądź ich masa przekracza 500 kilogramów.

Normy dźwigania i przenoszenia ładunków dla pracowników młodocianych

Pracownik młodociany, czyli pracownik, który nie jest jeszcze pełnoletni, ale skończył 15 lat, podlega innym przepisom. Tutaj też obowiązują inne normy dotyczące ciężarów.
W przypadku pracy stałej:

• dziewczęta – najwyżej 8 kilogramów
• chłopcy – najwyżej 12 kilogramów.

W przypadku pracy dorywczej:

• dziewczęta – maksymalnie 14 kilogramów
• chłopcy – najwyżej 20 kilogramów.

URAZY W WYNIKU PRZEDŹWIGANIA SIĘ

Istnieją dwa rodzaje urazów mogących wystąpić w wyniku przedźwigania się:
• urazy kumulacyjne, występujące w wyniku wielokrotnego i długotrwałego podnoszenia ciężarów,
• urazy ostre, występujące w wyniku podnoszenia ciężarów, które przekraczają normę przypisaną konkretnej sytuacji i osobie.
Wieloletnie przenoszenie ciężarów, doprowadzić może osobę do sytuacji kryzysowej, która zmusi ją do konieczności skorzystać z rehabilitacji kręgosłupa. Pamiętajmy, że każdy odpowiada za swoje zdrowie i bezwzględnie powinien stosować się do zasad BHP.

NORMY DŹWIGANIA – PRZEPISY I OBOWIĄZKI PRACODAWCY

Zasady obejmujące wagę przedmiotów i pakunków dźwiganych przez pracowników określa ustawa wprowadzona przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych. Z ustawy tej wynika, że pracownik wykonujący obowiązki polegające na dźwiganiu przedmiotów, posiadać powinien informacje na temat specyfiki tej czynności. Pracodawca jest zobowiązany do przekazania pracownikowi wiedzy na temat charakterystyki przenoszonych przedmiotów, w tym:

• jak się rozkłada ciężar,
• ile waży przedmiot,
• gdzie odnaleźć odpowiedni środek ciężkości.

Pracownik wiedzieć również powinien, jakie ryzyko związane może być z wykonywaniem powierzonych mu obowiązków i wskazać sposoby zapobiegania potencjalnym uszkodzeniom zdrowia. Jak już wspomnieliśmy na początku publikacji bardzo ważna jest ergonomia stanowiska pracy, której celem jest uwzględnia fizycznych i psychicznych zdolności pracownika. Pracodawca poinformować powinien pracownika o zasadach ergonomii pracy zawartych w Kodeksie pracy.

DLA PRZYPOMNIENIA! Ergonomia to dyscyplina naukowa zajmująca się przystosowaniem maszyn, narzędzi, środowiska oraz warunków pracy do anatomicznych i psychofizycznych możliwości człowieka. Ergonomia zajmuje się przede wszystkim projektowaniem/planowaniem narzędzi, wyposażenia i zadań. Celem ergonomii jest zapewnienie odpowiednich warunków w miejscu pracy, minimalizujących ryzyko wypadków podczas pracy. Ważne jest to, w jakich warunkach pracownik wykonuje swoje zadania, czy są one do niego dopasowane i czy pracownikowi zapewnione zostało bezpieczeństwo.