Trudne warunki atmosferyczne — jak chronić pracownika?

Jak zabezpieczyć pracownika w przypadku trudnych warunków atmosferycznych?

Przepisy prawa pracy precyzyjnie wyznaczają obowiązki pracodawcy, gdy pracownicy świadczą pracę w niekorzystnych warunkach pogodowych. Jest to ściśle związane z rygorem odpowiedzialności wykroczeniowej. Jak w praktyce zadbać o pracownika? Jakie formalności muszą zostać dopełnione?

Przepisy BHP a trudne warunki atmosferyczne

Kodeks pracy zawiera dokładną i ogólnikową normę, zgodnie z którą pracodawca ma obowiązek zagwarantować zatrudnionym osobom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Dokładne informacje zostały opisane, chociażby w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, gdzie zagwarantowanie właściwej temperatury pomieszczenia jest wymagane. Należy zaznaczyć, że w rozporządzeniu można znaleźć informacje o minimalnej temperaturze, którą musi zagwarantować pracodawca i jest równa 14 stopni C (z zastrzeżeniem, gdy jest to fizycznie niemożliwe, czyli np. praca na platformie wiertniczej), a kiedy mowa o pracy biurowej jest to 18 stopni C. Trzeba wyraźnie podkreślić, że ustawodawca nie przewidział żadnych odstępstw, jak chociażby wynikających z ekologii. 

W przypadku maksymalnej temperatury wyznaczona została ona jedynie dla młodocianych pracowników, którzy pełnią swoje obowiązki w pomieszczeniach biurowych i jest równa 28°C, a jeżeli ma miejsce ciężka prac fizyczna, temperatura wynosi 25°C. Przekroczenie niniejszej temperatury nie wiąże się z nałożeniem sankcji, co oznacza, że wielu pracodawców tego nie respektuje. 

Zgodnie z przepisami, pracodawca ma obowiązek zagwarantować zimne napoje dla pracowników w sytuacji, kiedy temperatura w pomieszczeniu przekracza 28°C oraz na zewnątrz 25°C. Sytuacja przedstawia się podobnie, kiedy mowa o wykonywaniu pracy na wolnej przestrzeni zimą – jeżeli temperatura wynosi mniej niż 10°C, obowiązkiem pracodawcy jest dostarczenie odzieży ochronnej, posiłków regeneracyjnych i ciepłych napojów. Konieczne jest zapewnienie także pomieszczenia, które jest dedykowane do ogrzania się i podniesienia temperatury ciała.

Gdy na zewnątrz wystąpi gęsta mgła, opady deszczu, śniegu, gołoledź, a także burze czy podmuchy wiatru o prędkości przekraczającej 10 m/s pracownicy nie mają możliwości zająć się montażem, eksploatacją, a także demontażem rusztowań i ruchomych podestów roboczych. Zgodnie z przepisami, zatrudnione osoby nie mają prawa prowadzić robót rozbiórkowych, jeżeli prędkość wiatru jest większa od 10 m/s, gdyż jest to równoznaczne z możliwością przewrócenia części konstrukcji obiektu właśnie przez wiatr. 

W tym miejscu trzeba podkreślić, że poncho przeciwdeszczowe oraz kurtka przeciwdeszczowa pozwala na komfort podczas pracy, doskonale zabezpiecza w trudnych warunkach atmosferycznych. Peleryna przeciwdeszczowa to alternatywa, która nie zajmuje dużo miejsca, a doskonale sprawdza się w wymagających warunkach atmosferycznych. 

Co z obowiązkiem świadczenia pracy, gdy występują niekorzystne warunki atmosferyczne?

Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom pracy w bezpiecznych oraz higienicznych warunkach. Z tego względu, gdy panują warunki zagrażające życiu albo zdrowiu, pracownikowi przysługuje prawo przekazania pracodawcy informacji o niewykonywaniu pracy i za ten okres przysługuje mu wynagrodzenie. Jeżeli pracodawca nie przestrzega obowiązujących przepisów BHP, może spodziewać się nałożenia kary do maksymalnie 30 tysięcy złotych. 

Jeżeli praca w niekorzystnych warunkach jest długotrwała, szansa wystąpienia u zatrudnionych osób chorób zawodowych wzrasta. Przepisy nie powstały bez przyczyny – można wręcz zauważyć, że ich podstawowym celem jest usunięcie, a jeśli nie jest to możliwe to maksymalne ograniczenie ryzyka. Z tego względu przestrzeganie przepisów jest tak ważne zarówno z punktu widzenia przedsiębiorcy, jak i pracownika. 

Aktualne regulacje a ich skuteczność

Wszystkie znaki wskazują, że aktualne przepisy nie są wystarczające, kiedy mowa o wyznacznikach temperatury. Zbyt wysoka temperatura stanowi poważny problem dla wielu pracowników, a PIP każdego roku otrzymuje setki skarg, w których poruszany jest jeden temat – zbyt wysoka temperatura w pomieszczeniach, w których wykonują powierzone obowiązki. Organizacje związkowe także widzą ten problem. Należy wyraźnie podkreślić, że zbyt wysoka temperatura oznacza dla pracowników uciążliwe warunki, co wiąże się z większą ilością przerw albo wymaga skrócenia czasu pracy. 

Osoby odpowiedzialne za formułowanie przepisów wskazują, że spotykają się z ogromną trudnością w wyznaczeniu optymalnej temperatury, gdyż np. w hutach i kopalniach jest ona wyższa niż w innych miejscach. 

Kodeks pracy a praca w trudnych warunkach atmosferycznych

Pogoda w ostatnich latach charakteryzuje się zmiennością. Temperatura o poranku jest zupełnie inna niż temperatura w nocy, co również ma wpływ na komfort wykonywania pracy. Dodatkowo coraz częściej występują zjawiska atmosferyczne, o których kilka lat temu nie było mowy. W praktyce oznacza to porywiste wiatry, mgły i ulewne deszcze. 

Zgodnie z kodeksem pracy wiele prac nie może być kontynuowanych ze względu na trudne warunki atmosferyczne, które stwarzają zagrożenie dla życia oraz zdrowia pracownika. Aby uniknąć niebezpiecznych sytuacji, bardzo istotną rolę odgrywają obowiązkowe szkolenia dedykowane zarówno dla pracowników, jak i kadry zarządzającej. Bardzo istotną rolę odgrywa też odpowiednia odzież przeciwdeszczowa. Płaszcz przeciwdeszczowy doskonale zabezpieczy odzież i zagwarantuje pracę w komfortowych warunkach. 

Jakie obowiązki ma pracodawca, kiedy w miejscu pracy panuje upał?

Obowiązkiem pracodawcy jest zagwarantowanie ochrony zdrowia i życia zatrudnionych osób, dzięki zapewnieniu im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w następującej formie:

• organizacja pracy w sposób, który zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pracy, 
• reakcja na potrzeby w zakresie zagwarantowania bezpieczeństwa i higieny pracy, co w praktyce oznacza dopasowanie środków, które odbywają się ze względu na dopracowanie albo podniesienie aktualnego poziomu ochrony zdrowia i życia zatrudnionych osób, gdzie brane pod uwagę są zmienne warunki wykonywania pracy.

Jeżeli podczas wykonywania pracy, temperatura w miejscu pracy maksymalnie wzrośnie, obowiązkiem pracodawcy jest:

• zapewnić zatrudnionym osobom napoje chłodzące, 
• skrócić czas pracy pracowników, 
• wyznaczyć dodatkowe przerwy w pracy, 
• przygotować klimatyzowane pomieszczenie dedykowane do odpoczynku, 
• zagwarantować klimatyzację w pomieszczeniach używanych do pracy, 
• oddelegować pracowników do pracy zdalnej. 

Należy mieć świadomość, że im wyższa temperatura, tym gorsza wydajność pracownika, a do tego jest on bardziej narażony na różnorodne niebezpieczeństwo. Z tego względu optymalnie, gdy temperatura waha się między 18 a maksymalnie 28 stopni C. Jeżeli praca odbywa się na otwartej przestrzeni, a temperatura przekracza 25°C, pracodawca ma obowiązek zapewnić schłodzone napoje. Ta sama zasada odnosi się do pracowników, którzy wykonują obowiązki wewnątrz, jednak temperatura wynosi 28°C. Obowiązek może zostać wykonany na jeden z dostępnych sposób – akceptowane są dystrybutory z wodą albo dostarczenie napojów butelkowych. Jeżeli przepisy nie są przestrzegane, można spodziewać się nałożenia kary od 1000 zł do 30 000 zł.