UPRAWNIENIA ORGANIZACJI ZWIĄZKOWYCH W OBSZARZE BHP

Związki zawodowe a bezpieczeństwo pracy

Organizacje związkowe posiadają znaczące uprawnienia w kwestii sprawowania kontroli nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Zdarza się również, aczkolwiek w wąskim zakresie, że przedstawiciele organizacji związkowych uczestniczą w nadzorze nad przestrzeganiem tych wymogów.

Nie wszyscy pracownicy zdają sobie sprawę z faktu, że nad bezpieczeństwem w pracy mogą czuwać również związki zawodowe. To one powołują społecznego inspektora pracy, który reprezentuje interesy wszystkich pracowników i dba o ich bezpieczeństwo. Do społecznego inspektora pracy zgłaszać można uwagi związane z bezpieczeństwem wykonywanych zadań zawodowych. Nie da się ukryć, że gwarancja dobrych warunków pracy leży w interesie wszystkich stron, ta pracowników, jak i pracodawców.

Uprawnienia organizacji związkowych

Organizacje związkowe mają prawo do występowania do organu administracji państwowej, samorządu terytorialnego oraz pracodawcy z żądaniem o zaprzestanie naruszania przepisów prawa pracy oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. W sytuacji, gdy pracodawca zaniecha rzetelnego rozpatrzenia żądań, organizacje związkowe mają prawo do złożenia skargi na działanie pracodawcy do Państwowej Inspekcji Pracy. Takie postępowanie przyczyni się do wszczęcia procedury kontrolnej u pracodawcy w zakresie prawa pracy.

Związki zawodowe w zakładzie pracy

Uprawnienia organizacji związkowych w firmie związane są z prawną ochroną pracy i technicznym bezpieczeństwem pracy. Realizacja tych uprawnień wymaga kompetencji w obszarze ogólnych wiadomości z zakresu BHP, a także znajomości branżowych przepisów charakterystycznych dla danej branży. Niewątpliwie tego rodzaju działalność związków zawodowych jest mocno ograniczona, gdyż odpowiedzialność w tym zakresie ponosi społeczna inspekcja pracy i służba bhp.
Działalność organizacji związkowych w zakresie bhp, w świetle obowiązujących przepisów dokonywana może być zarówno w sposób bezpośredni, jak i pośredni.

Bezpośredni nadzór organizacji związkowych

Bezpośredni nadzór i kontrola bhp odbywać może się w oparciu o ustawę o związkach zawodowych. Działalność kontrolno-nadzorcza realizowana jest najczęściej w zakładach, gdzie nie funkcjonuje społeczna inspekcja pracy. Ustawa o związkach zawodowych definiuje procedurę przeprowadzania badań na okoliczność zagrożeń występujących w zakładzie.
W razie uzasadnionego podejrzenia, że w zakładzie pracy występuje zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników, organizacje związkowe mogą wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o przeprowadzenie odpowiednich badań, a gdy działania z jego strony nie przyniosą skutków wnioskować o kontrolę do Państwowej Inspekcji Pracy.

Pośredni udział związków zawodowych

Pośredni udział i kontrolę bhp związki zawodowe realizować mogą poprzez:

• współpracę ze społeczną inspekcją pracy, w formach przewidzianych w przepisach oraz przez codzienne kontakty, wspólne działania, wzajemną wymianę uwag;
• organizację i udział w różnego rodzaju szkoleniach;
• udział w pracach komisji bhp (jeżeli pracodawca zatrudnia powyżej 250 pracowników);
• kontakty z pracodawcą wynikające z omawiania bieżących spraw oraz udział w spotkaniach i naradach.

Dobrą praktyką jest zapraszanie przedstawicieli związków zawodowych do udziału w kontrolach okresowych, a już na pewno do udziału w rocznej kontroli stanu bhp niezbędnej dla przeprowadzenia okresowej analizy stanu bhp w zakładzie.

Wspólne działania

Jakość współpracy między zakładowymi organizacjami związkowymi, SIP i służbami bhp wymaga podtrzymywania stałych kontaktów i wymiany wzajemnych doświadczeń w celu wypracowywania optymalnych rozwiązań poprawiających bezpieczeństwo. Istotnym warunkiem powodzenia działań wszystkich tych podmiotów na rzecz poprawy warunków pracy jest wypracowanie wspólnej płaszczyzny działania, bowiem każdy z tych podmiotów ma inne kompetencje, uprawnienia czy dostęp do dokumentacji wewnątrzzakładowej.