ZASADY ORGANIZACJI I PROWADZENIA DZIAŁAŃ RATOWNICZO-GAŚNICZYCH W ZAKŁADZIE PRACY

SPOSOBY POSTĘPOWANIA NA WYPADEK POWSTANIA MIEJSCOWEGO ZAGROŻENIA, W TYM POŻARU

W celu ochrony życia, zdrowia, mienia a także otoczenia przed pożarem, klęską żywiołową oraz innymi miejscowymi zagrożeniami w każdym zakładzie pracy realizowane są różnego rodzaju przedsięwzięcia, na które wpływ mają między innymi:

• rodzaj występujących zagrożeń,
• rozmiary i szybkość rozprzestrzeniania się,
• prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia.

Zagrożenie pożarowe kojarzone jest przede wszystkim z:

• rodzajem produkcji i technologiami, jakie są stosowane,
• parametrami fizyko-chemicznymi, czyli właściwościami pożarowymi stosowanych materiałów  i substancji,
• uwarunkowaniami techniczno-budowlanymi.

Rodzaj produkcji oraz stosowane przy niej technologie, jak również warunki, w jakich produkcja jest prowadzona wpływają bezpośrednio na rozmiar prawdopodobieństwa powstawania pożaru,
a także innego miejscowego zagrożenia. Określają też sposoby działania:

• pracowników firmy,
• Zakładowych Służb Ratowniczych,
• Straży Pożarnej

w sytuacji wystąpienia takich zdarzeń.

Jak określa się stopień zagrożenia pożarowego w zakładzie pracy?

Stopień zagrożenia pożarowego w zakładzie pracy określa się, mając na uwadze poniższe czynniki:

• parametry pożarowe materiałów palnych i innych stosowanych substancji,
• sposób składowania, magazynowania i transportu niebezpiecznych materiałów, surowców i wyrobów gotowych,
• gęstość obciążenia ogniowego, czyli przekroczenie wymagań w tym obszarze,
• warunki techniczne, jakie powinny spełniać budynki oraz ich usytuowanie w najbliższym otoczeniu,
• zabezpieczenie stanowisk, pomieszczeń oraz terenu wokół budynku zagrożonych wybuchem,
• wyposażenie obiektów w: system sygnalizacji pożarowej, urządzenia gaśnicze, dźwiękowy system ostrzegawczy, urządzenia oddymiające, przeciwpożarową instalację wodociągową, przystosowane do potrzeb ratowniczych dźwigi,
• wyposażenie w podręczny sprzęt gaśniczy gaśnice ,
• dostęp do wody do zewnętrznego gaszenia pożaru,
• wytyczenie, a co za tym idzie stan utrzymania dróg pożarowych i komunikacyjnych,
• nienależyte prowadzenie prac pożarowo niebezpiecznych.

Po analizie występujących w zakładzie pracy zagrożeń, definiuje się możliwość powstawania pożaru, jak również innego miejscowego zagrożenia. Po czym, podejmuje się działania zapewniające warunki ochrony technicznej oraz warunki organizacyjne i formalno-prawne, które maja na celu wyeliminowanie bądź zminimalizowanie zagrożenia i prawdopodobnych strat.

PRZYCZYNY POWSTAWANIA POŻARÓW W ZAKŁADZIE PRACY

Przyczyny powstawania pożarów w zakładzie pracy, jak również poza terenem firmy mogą być różne. W imieniu pracodawcy, do którego zadań należą nadzorowanie i zabezpieczanie obiektu przed zdarzeniami związanymi z ogniem, to inspektor ochrony przeciwpożarowej, powinien rozpatrywać temat pod kątem stosowania:

• zabezpieczeń technicznych,
• bezpiecznych rozwiązań konstrukcyjnych,
• przestrzeganie użytkowania powyższych konstrukcji, respektowanie czasu użytkowania, przeglądów technicznych i zasad konserwacji,
• zabezpieczeń technologicznych,
• prawidłowych ustaleń logistycznych.

Jakie są najczęstsze przyczyny powstawania pożarów?

Mając na uwadze wyżej wymienione działania do najczęstszych przyczyn powstawania pożarów zaliczyć należy:

• podpalenia,
• zostawienie otwartego ognia bez nadzoru,
• nieprawidłowe obchodzenie się z ogniem,
• zła organizacja pracy np. brak nadzoru, brak właściwych oznakowań,
• wyładowania atmosferyczne (brak lub niewłaściwe instalacje odgromowe),
• niewłaściwa eksploatacja sprzętu elektrotermicznego,
• elektryczność statyczna (brak instalacji uziemiających),
• nieprawidłowa eksploatacja przewodów kominowych,
• samozapalenia w procesach technologicznych i składowaniu płodów rolnych,
• niedbalstwo podczas prowadzenia prac pożarowo niebezpiecznych, takich jak cięcie, spawanie, zgrzewanie, podgrzewanie materiałów,
• wady albo niewłaściwe użytkowanie sprzętu elektrycznego, takie jak zwarcia, przeciążenia, łuk elektryczny,
• reakcje chemiczne w technologii i składowaniu, a także w mieszaniu cieczy łatwo zapalnych,
• reakcje chemiczne będące konsekwencją pokrewieństwa materiałów,
• mechaniczne, takie jak niewłaściwa eksploatacja urządzeń i maszyn – tarcie elementów, iskry mechaniczne.

WAŻNE! Tylko rzetelna analiza procesów technologicznych i składowania, właściwe rozwiązania organizacyjne, korzystanie z odpowiednich zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz dobra organizacja nadzoru, mogą skutecznie zapobiec powstawaniu pożarów.

POSTĘPOWANIE NA WYPADEK POŻARU – PRZED I PO PRZYBYCIU STRAŻY POŻARNEJ

W sytuacji zauważenia lub odebrania informacji o pożarze, jak również innym miejscowym zagrożeniu należy:

• oszacować rozmiar i rodzaj zagrożenia,
• powiadomić osoby będące w bezpośrednim zagrożeniu,
• będącymi w dyspozycji środkami podjąć próbę likwidacji bądź ograniczenia obszaru zagrożenia,
• w sytuacji stwierdzenia możliwości rozprzestrzenienia się zagrożenia bezzwłocznie zaalarmować jednostkę straży pożarnej, podporządkować się instrukcjom osób odpowiedzialnych za akcję ratunkową w zakładzie pracy i w miarę możliwości podjąć próbę likwidacji oraz próbę udzielenia pomocy poszkodowanym.

Powyższą formę działania podjąć można w następujących przypadkach:

• pożarów o niewielkich rozmiarach (na ogół do 1m2), których ugaszenie możliwe jest poprzez wykorzystanie podręcznego sprzętu gaśniczego lub wykorzystanie wewnętrznych hydrantów przeciwpożarowych,
• niedużych rozlewisk cieczy palnych i innych stosując do tego posiadane sorbenty, trociny czy piasek, a po sorpcji zgromadzone substancje trzeba zebrać, umieszczając je następnie w szczelnym pojemniku przeznaczonym do neutralizacji i zmyć teren specjalnym emulgatorem,
• możliwości przedostawania się niebezpiecznych substancji do atmosfery związków chemicznych lub do kanalizacji,
• zagrożenia zdrowia lub życia poszkodowanych osób, zgodnie z zasadami udzielania pomocy przedlekarskiej i przy skorzystaniu jeśli istnieje taka konieczność apteczki pierwszej pomocy

PODSTAWOWE ZASADY PROWADZENIA DZIAŁAŃ RATOWNICZYCH

Działania gaśnicze

W zależności od użytego sprzętu, wyróżnia się następujące sposoby gaszenia pożarów:

• przez samoczynne uruchomienie stałych urządzeń gaśniczych,
• poprzez włączenie półstałych urządzeń gaśniczych,
• przy użyciu gaśnice (gaśnice, koce, gaśnicze, wewnętrzne hydranty przeciwpożarowe),
• za pomocą specjalistycznego sprzętu jednostek straży pożarnej.

WAŻNE! W każdym z powyższych przypadków mamy wpływ na przebieg akcji gaszenia, a zwłaszcza na jego skuteczność.

Gaszenie przez automatyczne uruchomienie stałych urządzeń gaśniczych

Każdorazowe gaszenie przez automatyczne uruchomienie stałych urządzeń gaśniczych poprzedzone jest alarmem, pozwalającym na podjęcie decyzji o jego przerwaniu przez przebywającą w pobliżu osobę. Sposób gaszenia, z góry ustalony jest projektowo.

Gaszenie poprzez włączenie półstałych urządzeń gaśniczych

Każde włączenie i wyłączenie półstałych urządzeń gaśniczych wymaga ingerencji człowieka. Powinna istnieć także możliwość dawkowania środka gaśniczego i zwiększania, jak również zmniejszania siły jego podawania.

Gaszenie przy użyciu podręcznego sprzętu gaśniczego

Podręczny sprzęt gaśniczy, do którego zaliczane są różnego rodzaju gaśnice , koce gaśnicze oraz wewnętrzne przeciwpożarowe hydranty, przeznaczone są do gaszenia pożaru w pierwszej jego fazie powstania. Szybkie i uzasadnione użycie tego rodzaju sprzętu pozwala na ugaszenie pożaru na niewielkiej powierzchni i może znacząco zmniejszyć straty materialne.
Podczas gaszenia pożaru podręcznym sprzętem gaśniczym, pamiętać należy o przestrzeganiu kilku podstawowych zasad:

• uruchomienie środka gaśniczego powinno odbyć się w pobliżu źródła ognia,
• w przypadku wystąpienia powiewu wiatru, gasić trzeba zgodnie z kierunkiem jego wiania,
• ciała stałe gasić należy kierując strumień środka gaśniczego od dołu,
• gaszenie cieczy rozpoczynać należy od skrajnej części ogniska pożaru,
• gazy gasić z góry w dół,
• nie gasić wodą, gaśnicami wodnymi, pianowymi ani też posiadającymi roztwory wodne urządzeń elektrycznych będących pod napięciem,
• w niektórych sytuacjach, uruchomić sprzęt równolegle, a nie w kolejności,
• pamiętać, że istnieje możliwość ponownego zapalenia się materiału po jego ugaszeniu, szczególnie kiedy działamy środkiem nie gaszącym przez chłodzenie,
• po każdorazowym użyciu sprzętu gaśniczego przywrócić należy jego pełną sprawność.

Hydranty wewnętrzne przeciwpożarowe

Przeznaczone są głównie do gaszeni pożarów, którychprawdopodobnie nie można byłoby zlikwidować przy pomocy gaśnicy. Najczęściej jest on skutecznie stosowany w działaniach profesjonalnych służb ratowniczych. Istotnym jest, by każdy hydrat posiadał czytelną instrukcję obsługi. Uruchomienie hydrantu wewnętrznego przeciwpożarowego polega na otwarciu drzwiczek, rozwinięcia węża pożarniczego z prądownicą oraz otwarciu zaworów. Każde użycie tego sprzętu powinno być przemyślane, tylko wtedy uniknąć można strat w wyposażeniu gaszonego pomieszczenia i w pomieszczeniach położonych na kondygnacjach poniżej.

Gaszenie za pomocą specjalistycznego sprzętu jednostek straży pożarnej

Kiedy sytuacja jest na tyle poważna, że pracownicy sami nie są w stanie poradzić sobie z gaszeniem pożaru wezwać należy straż pożarną:

• Państwowej Straży Pożarnej
• Ochotniczej Straży Pożarnej
• Zakładowej Straży Pożarnej
• Zakładowej Służby Ratowniczej
• inne jednostki ochrony przeciwpożarowej.

Najpełniejsze rozpoznanie ogniska pożaru, rodzaju używanych surowców oraz ich właściwości fizykochemicznych posiadają pracownicy, w tym służby zakładowe. Dodatkowo znają oni drogi komunikacyjne i ewakuacyjne, warunki budowlane i zabezpieczenia obiektu. Posiadają też wiedzę dotyczącą środków gaśniczych. Wiedzy takiej, nie posiadają dowódcy jednostek zewnętrznych. Jednostka zewnętrzna musi zatem zebrać najpierw niezbędne informacje, czyli rozpoznanie wstępne. Po wydaniu rozkazu właściwego następuje realizacja zadań, które podczas akcji są często koordynowane prze kierującego, w zależności od zmian sytuacji pożarowej.

WAŻNE! Pożar jest bardzo poważnym zagrożeniem dla przebywających w budynkach ludzi, dlatego tak ważnym jest ochrona przeciwpożarowa budynków.

GAŚNICE dostępne na https://bezpieczenstwo-bhp.pl w zakładce Artykuły BHP