BHP w zakładzie pracy

Jakie obowiązki BHP spoczywają na pracodawcy?

Przedsiębiorcy zatrudniający pracowników muszą przygotować bezpieczne stanowiska pracy, które nie narażają życia i zdrowia zatrudnionych osób. Jeśli pracownik zauważy nieprawidłowości albo w zakładzie stosowane są zabronione praktyki, jest on zobowiązany do zgłoszenia sprawy do inspekcji pracy. Łamanie przepisów BHP nawet przez osobę, która założyła firmę czy prowadzi przedsiębiorstwo, jest surowo zabronione i wiąże się z konsekwencjami prawnymi. Kodeks pracy określa szereg zasad mających na celu ochronę pracowników. Ważny jest także regulamin zakładowy, który zostaje przygotowany przez właściciela oraz upoważnione do tego osoby. Aby wszystko w przedsiębiorstwie funkcjonowało bez problemów, a działalność przynosiła sukcesy, zatrudnione osoby muszą stosować się do zaleceń i obsługiwać maszyny zgodnie z ich przeznaczeniem oraz instrukcją obsługi. Ważne jest także unikanie zagrożeń. Niewłaściwe zachowanie jest niebezpieczne dla wszystkich osób znajdujących się w zakładzie, a czasem również i przechodniów. 

Jakie przepisy BHP obowiązują w miejscu pracy?

Pracodawca musi dbać o zatrudnione osoby, gdyż dzięki nim jego firma prosperuje i osiąga zyski. Źle traktowani pracownicy nie przykładają się do pracy, a czasem nawet łamią prawo, żeby odegrać się na nieuczciwym szefie, co przynosi szereg skutków ubocznych dla każdej osoby przebywającej w przedsiębiorstwie. Dobre warunki i właściwie przygotowane stanowiska pracy muszą iść w parze ze spełnianiem wymogów BHP. Pracownicy muszą być kierowani na badania okresowe wykonywane przez lekarza medycyny pracy. 

Każda zatrudniona w zakładzie pracy osoba ma nie tylko obowiązki, ale także i prawa:

  • prawo do odmowy wykonania polecenia służbowego, które jest niezgodne z przepisami BHP – w przypadku, kiedy z winy osób trzecich (w tym pracodawcy czy kierownictwa) w zakładzie naruszone zostały zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, żadna z zatrudnionych osób nie ma obowiązku podejmować się niebezpiecznych zadań. Przy tym pracownikom cały czas przysługuje prawo do wynagrodzenia, 
  • prawo do oddalenia ze stanowiska pracy albo opuszczenia zakładu — jeśli istnieje realne zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników — mowa przede wszystkim o awariach instalacji elektrycznej, wyciekach gazu albo pożarach. Ochrona zdrowia, a nawet życia jest ważniejsza od pozostania na stanowisku pracy. W tym przypadku pracownikowi również przysługuje wypłata wynagrodzenia, 
  • prawo do odmowy wykonania pracy, kiedy zatrudniona osoba zmaga się z obniżoną sprawnością psychofizyczną – stosowane, kiedy do wykonania polecenia służbowego niezbędna jest siła fizyczna albo sprawność umysłowa, a osoba, której powierzono zadanie, nie jest w stanie mu sprostać. W omawianej sytuacji nie ma obowiązku kontynuowania czynności i nie musi liczyć się z żadnymi konsekwencjami swojego postępowania, 
  • prawo do wniesienia żądania o usunięcia usterek występujących w miejscu pracy, które zagrażają zdrowiu i życiu zatrudnionych osób. W praktyce chodzi przede wszystkim o awarie maszyn czy narzędzi wykorzystywanych do wykonywania obowiązków zawodowych. Często spotyka się także wniosek o przekazanie dodatkowych zabezpieczeń dla pracowników.  

Obowiązki pracowników – o czym trzeba pamiętać?

W zasadach BHP mowa także o obowiązkach pracowników. Zatrudnione osoby muszą:

  • znać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, 
  • słuchać się osób przełożonych i wykonywać powierzone im zadania, jeśli nie są sprzeczne z zasadami BHP, 
  • obsługiwać sprzęt i maszyny występujące w miejscu pracy zgodnie z ich przeznaczeniem, 
  • nosić odzież ochronną – szczególnie popularne są kombinezony i fartuchy, a także dodatkowe zabezpieczenie w postaci rękawic, kasków czy gogli ochronnych, 
  • regularnie uczęszczać na badania lekarskie – mowa o badaniach wstępnych, okresowych oraz kontrolnych, 
  • informować pracodawców o awariach i usterkach, a także innych sytuacjach sprzecznych z BHP, 
  • zgłaszać łamanie zasad BHP przez pracodawcę (do inspekcji pracy) – takie działanie jest praktykowane w zakładach, gdzie pracodawca nie przestrzega zasad i celowo naraża zatrudnione osoby. Zgłoszenie zakładu pracy jest wymagane, gdy warunki pracy nie spełniają podstawowych wymogów.  

Obowiązki pracodawcy – o czym musi pamiętać właściciel?

Należy podkreślić, że pracodawca jest w pełni odpowiedzialny za przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie. Wszystkie obowiązki zatrudnionych osób muszą odbywać się w bezpiecznych warunkach zgodnie z zasadami BHP. Jeśli w zakładzie pracy wystąpią nawet najmniejsze uchybienia czy awarie, nie można ich ignorować. W przypadku niebezpiecznych prac szczególnie ważne jest zapewnienie odpowiedniej ochrony i komfortu dla pracowników. 

Ochrona zdrowia i życia pracowników powinna być kluczowym zadaniem dla każdego pracodawcy. Spójna polityka i przestrzeganie zasad to najlepszy sposób na zapobieganie wypadkom w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych oraz chorobom zawodowym. Trzeba mieć na uwadze, że technologia wykorzystywana w miejscu pracy zmienia się, dlatego stali pracownicy również muszą zostać kierowani na regularne szkolenia czy kursy. Organizacja pracy jest szczególnie ważna, gdyż dobre rozplanowanie i działania pozwalają uniknąć poważnych wypadków czy kontuzji.

Zgodnie z zasadami bezpieczeństwa pracodawca ma obowiązek wziąć pod uwagę ochronę zdrowia osób młodocianych, kobiet w ciąży oraz karmiących piersią. W przypadku zatrudniania osób niepełnosprawnych należy kierować się innymi zasadami, szczególnie kiedy chodzi o działania profilaktyczne. 

Pracodawca musi postępować zgodnie z instrukcjami przekazanymi przez inspektora pracy. To ważna osoba zajmująca się kontrolą i mogąca nakazać wprowadzenie szeregu zmian mających na celu poprawę funkcjonowania zakładu oraz ochronę pracowników.  

Pracodawca musi udzielić pracownikom szczegółowych informacji na temat:

  • zagrożeń występujących na każdym stanowisku, 
  • zagrożeń dla zdrowia i życia występujących w zakładzie, 
  • postępowania w przypadku zdarzeń losowych czy awarii, 
  • ochronnych i zapobiegawczych czynności, które mają na celu usunięcie albo przynajmniej ograniczenie zagrożeń, 
  • pracowników odpowiedzialnych za udzielanie pierwszej pomocy, 
  • podejmowania działań mających na celu zwalczanie pożarów oraz ewakuację pracowników. 

Pracodawca, zapewniając pracownikom bezpieczne i właściwe warunki do pracy, musi brać pod uwagę zasady narzucone przez przepisy prawa oraz korzystać z dostępnej nauki, oraz techniki. Pracownicy nie mogą płacić za działania z zakresu BHP, gdyż wszystkie wydatki mające na celu podniesienie bezpieczeństwa finansowane są przez właściciela. 

Bardzo istotna jest także znajomość przepisów odnośnie do ochrony pracy, ich znajomość pozwala na jeszcze lepsze zabezpieczenie zatrudnionych osób. Bardzo ważna jest także rozmowa i konsultacje z pracownikami, którzy mogą wnieść wiele przydatnych informacji oraz zaproponować sposoby postępowania. 

Zatrudnione osoby muszą zostać niezwłocznie poinformowane o:

  • zmianach w organizacji pracy, 
  • zastosowaniu nowego wyposażenia, narzędzi i sprzętu, 
  • zmianie procesów technologicznych wykorzystywanych w trakcie pracy, 
  • wprowadzeniu nowych substancji, mieszanin i związków, które rodzą bezpośrednie zagrożenia dla zdrowia oraz życia, 
  • zmianie oceny ryzyka zawodowego uwarunkowanego stosowaną technologią, 
  • przygotowaniu służby BHP albo przekazywaniu zadań służby innym osobom, 
  • wyborze pracowników odpowiadających za udzielanie pierwszej pomocy, 
  • przydzieleniu środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego, 
  • organizowanych szkoleniach pracowników z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

W miejscu pracy odbywają się także konsultacje mające na celu rozwiązanie problemów albo przekazanie ważnych informacji pomiędzy kadrą kierowniczą a pracownikami. Czas przeznaczony na konsultacje, mimo iż jest czasem wolnym od pracy, wymaga uiszczenia wynagrodzenia dla pracowników. 

Warto wspomnieć o pracownikach, którzy w jednym miejscu pracy i w stosunku do wielu pracodawców wykonują różnorodne prace. Takie osoby są zatrudniane bardzo często na budowach i są zobowiązani do współpracy (zgodnie z art. 208 Kp). Kolejnym ważnym zadaniem jest wyznaczenie koordynatora, który kontroluje sposób wykonywania pacy i nadzoruje jej bezpieczeństwo. Ważną kwestią jest również wyznaczenie zasad współdziałania biorących pod uwagę metody postępowania w sytuacjach rodzących realne ryzyko dla życia i zdrowia zatrudnionych osób. Pracodawcy i pracownicy wspólnymi siłami powinni wyznaczyć metody działania i sposoby współpracy mające na celu uniknięcie zagrożeń dla zdrowia oraz życia i podniesienie komfortu wykonywanej pracy. 

Koordynator odgrywa bardzo ważną rolę, gdyż sprawuje nadzór nad wykonywaną pracą. Kluczowe jest także respektowanie przepisów BHP w miejscu, gdzie odbywają się prace. Wyznaczenie koordynatora odbywa się przed wkroczeniem pracowników do miejsca pracy. Nie ma wątpliwości, że koordynator odgrywa bardzo ważną rolę, ale pracodawca cały czas jest zobowiązany do zagwarantowania bezpieczeństwa i higieny pracy. 

Pierwsza pomocy w miejscu pracy

W zakładzie pracy muszą znaleźć się środki wykorzystywane do udzielania pierwszej pomocy w przypadku nieoczekiwanych zdarzeń, pożarów i innych wypadków. Sprzęt i narzędzia pozwalają na ratowanie pracowników, którzy są ranni, albo pozostają w stanie zagrożenia życia. 

Dobre wyposażenie zakładu pracy to podstawa, ale kluczowe znaczenie odgrywa także przeszkolenie personelu w udzielaniu pierwszej pomocy. Podtrzymanie funkcji życiowych i właściwa opieka nad poszkodowanymi to szczególnie istotne kwestie poprzedzające przyjazd ratowników medycznych czy ochrony przeciwpożarowej. Kursy i szkolenia z zakresu pierwszej pomocy powinny zostać dostosowane do:

  • charakteru prowadzonej działalności, 
  • liczby pracowników, 
  • rodzaju oraz poziomu zagrożenia. 

Pozostałe obowiązki pracodawcy

Wykorzystywane w miejscu pracy narzędzia, substancje i maszyny muszą być bezpieczne, zdatne do użycia i poddawane regularnym przeglądom. Tylko w taki sposób osoby wykonujące obowiązki w zakładzie pracują w bezpiecznych i higienicznych warunkach, a do tego są chronione przed urazami, szkodliwymi substancjami chemicznymi, porażeniem prądem elektrycznym oraz nadmiernym hałasem. W miejscu pracy trzeba ograniczyć także szkodliwe wstrząsy, nadmierne wibracje, promieniowanie, a także niebezpieczne czynniki. Te i wiele innych to zadania stawiane pracodawcy. 

Szczególnie istotne są zasady używania substancji chemicznych (również niebezpiecznych). Wykorzystywanie groźnych materiałów czy procesów technologicznych wymaga przekazania rzetelnych informacji o zagrożeniach z nimi związanych oraz ich szkodliwości. Tylko w taki sposób zatrudnione osoby sięgają po niezbędne środki profilaktyczne oraz ostrożnie podchodzą do niezidentyfikowanych substancji. 

Jednym z obowiązków pracodawcy jest przygotowanie pracowników do wykonywania pracy. W tym celu organizowane są szkolenia merytoryczne. Pierwszy kurs odbywa się jeszcze przed przystąpieniem do pracy, a kolejne organizowane są okresowo, żeby pracownik nie zapomniał kluczowych kwestii mających na celu podniesienie poziomu bezpieczeństwa.  

Warto jeszcze raz podkreślić, że pracodawca ma obowiązek dostarczania wszystkim pracownikom środków ochrony indywidualnej dopasowanej do charakteru pracy oraz występujących zagrożeń. Odzież ma chronić przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami, substancjami czy cieczami. Wymagane jest także obuwie ochronne i inne elementy stroju roboczego.

Ryzyko zawodowe

Warto wspomnieć także o ryzyku zawodowym, które występuje w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych. Wiedza o zagrożeniach jest potrzebna do właściwego postępowania i stosowania środków profilaktycznych. Ryzyko zawodowe zostaje wyznaczone, dzięki badaniom i pomiarom czynników stanowiących nawet najmniejsze zagrożenie dla stanu zdrowia. Rezultaty badania muszą zostać zarejestrowane i przechowywane, a następnie udostępniane zatrudnionym osobom. 

Badania lekarskie i inne

Regularne badania lekarskie to kolejny obowiązek pracodawcy. Pracownik nie może wykonywać pracy bez ważnego oświadczenia lekarza medycyny pracy, w którym znajduje się informacja o braku przeciwwskazań do wykonywania zawodu.

Jeśli warunki panujące w miejscu pracy są szczególnie uciążliwe, pracodawca ma na celu nieodpłatne zapewnienie posiłków i napoi dla personelu.

Wszystkie wypadki, które zdarzyły się w zakładzie pracy, muszą zostać przeanalizowane, a następnie na ich podstawie można modyfikować działania, co wiąże się z podniesieniem bezpieczeństwa pracowników.