Statystyki pokazują, że każdy człowiek zmienia swoją pracę co najmniej kilka razy w ciągu życia. Zmiany są uwarunkowane uzyskaniem dodatkowych kwalifikacji, ukończeniem szkoleń i oczywiście chęcią lepszego zarobku. Dodatkowo mogą być uwarunkowane przeprowadzką. Bez względu na przyczynę przed rozpoczęciem pracy konieczne jest spełnienie formalności oraz wykonanie szkoleń wstępnych BHP, na które składa się szklenie ogólne oraz instruktaż stanowiskowy BHP. W tej kwestii wszystkie zasady zostały określone przez Ministra Gospodarki i Pracy. Opublikowano je 27 lipca 2004 roku. W trakcie instruktażu przygotowane do tego osoby udzielają informacji na temat ryzyka zawodowego, czynników środowiskowych oraz metod wykonywania obowiązków zawodowych. Co warto wiedzieć na ten temat i jak wygląda przykładowy instruktaż stanowiskowy BHP?

Jak przygotować pracownika do pracy – instruktaż stanowiskowy BHP

Instruktaż stanowiskowy pozwala na przygotowanie pracowników do wykonywania powierzonych obowiązków i daje możliwość uniknięcia ewentualnych wypadków. Wszystkie informacje zostają przekazane nowo zatrudnionym osobom, które dopiero zaczynają pracę, a także stałym pracownikom zmieniającym stanowisko. W przypadku, kiedy studenci albo uczniowie rozpoczynają praktykę zawodową, także muszą przejść dokładny instruktaż, który trwa minimum 8 godzin lekcyjnych. W przeciwnej sytuacji są narażeni na różnego rodzaje czynniki, które mogą wpłynąć na pogorszenie stanu zdrowia albo inne nieprzyjemności. Warto mieć na uwadze, że w trakcie szkolenia podawane są dokładne instrukcje i metody dotyczące wykonywania obowiązków zawodowych. Dodatkowe przygotowanie jest potrzebne, nawet kiedy pracownik zmienia stanowisko. Tak stanowią przepisy prawa, ale co jeszcze warto o nich wiedzieć? Przekonaj się!

Kogo obowiązuje instruktaż stanowiskowy BHP?

Nie każda praca wiąże się z wysokim ryzykiem zawodowym, ale bez względu na charakter wykonywanych czynności konieczne jest przejście szczegółowego instruktażu stanowiskowego BHP. Podstawowe informacje przekazywane są:

• nowo zatrudnionym osobom, 
• pracownikom, którzy pracują już w zakładzie, ale zaczynają pracę na innym stanowisku, 
• studentom, praktykantom. 

Przejście instruktażu stanowiskowego BHP to warunek bezpiecznego wykonywania czynności zawodowych. Jego wykonanie jest obowiązkowe jeszcze przed rozpoczęciem pracy. Wszystkie informacje oraz metody postępowania przekazywane zostają osobom zajmującym stanowiska robocze i inne, w których istnieje nawet najmniejsze ryzyko narażenia na działanie czynników:

• uciążliwych, 
• niebezpiecznych, 
• szkodliwych. 

Jak zachować się w sytuacji, kiedy dana osoba zdecydowała się na ukończenie dodatkowych kursów i szkoleń i w związku z tym może pracować na lepiej płatnym stanowisku/wykonywać dodatkowe obowiązki? Nawet jeśli pracuje w danym zakładzie od lat, ma obowiązek przejścia instruktażu stanowiskowego BHP. Co ważne wszyscy pracownicy nawet ci, którzy nie zmieniają stanowiska, ale  muszą przestrzegać nowych warunków technologiczno-organicznych są zapoznawani z nowymi procedurami i zasadami.

Za przykład ważnej zmiany technologicznej wymagającej instruktażu jest, chociażby zdecydowanie się przez właścicieli zakładu na nowoczesną linię produkcyjną. Duża zmiana wymaga całkiem nowym informacji odnośnie do włączania/ wyłączania sprzętu, a także używania dodatkowych funkcji i możliwości. 

Ile czasu potrzeba na przeprowadzenie instruktażu stanowiskowego?

Instruktaż stanowiskowy BHP trwa minimum 8 godzin, ale dokładny czas jest uwarunkowany wieloma czynnikami. Warto zaznaczyć, że czas liczony jest w godzinach lekcyjnych, które trwają 45 minut. Z tego względu instruktaż kończy się po 6 godzinach. Wyjątek od tej reguły stanowią stanowiska administracyjno-biurowe. W ich przypadku wystarczą dwie godziny lekcyjne, co oznacza 1 godzinę i 30 minut poświęconych na przekazanie podstawowych informacji dotyczących danego stanowiska. Skrócony czas jest uwarunkowany niewielkim ryzykiem w trakcie wykonywania czynności zawodowych. 

Na czas przeprowadzania instruktażu stanowiskowego wpływają:

• doświadczenie zatrudnionej osoby, 
• staż pracy, 
• charakter i typ wykonywanej pracy, 
• możliwe zagrożenia i wypadki powiązane z obowiązkami zawodowymi. 

Warto mieć na uwadze, że wymieniony powyżej czas może zostać wydłużony, ale pod żadnym względem nie wolno g o skracać. Najważniejsze jest przekazanie podstawowych informacji z zakresu BHP, które są ściśle związane ze stanowiskiem pracy. To przepisy warunkują czas trwania szkoleń i zarówno pracownik, jak i pracodawca nie mają prawa ich skracać. 

Dlaczego należy wykonywać instruktaż stanowiskowy?

Instruktaż stanowiskowy jest wykonywany przed rozpoczęciem pracy i ma celu zapoznanie pracowników z:

• czynnikami środowiska pracy, które są charakterystyczne dla konkretnego stanowiska, 
• metodami wykonywania obowiązków zawodowych na stanowisku/stanowiskach, 
• ryzykiem zawodowym ściśle związanym z wykonywaną pracą, 
• metodami ochrony przed zagrożeniami, które mają wpływ na te czynniki. 

Podstawowe zadanie instruktażu stanowiskowego BHP polega na właściwym przygotowaniu do wykonywania obowiązków zawodowych. Zatrudnione osoby uzyskują informacje o ryzyku zawodowym, które będzie towarzyszyć im w trakcie wykonywania codziennych obowiązków. Tego typu informacje są uwarunkowane charakterem pracy, gdyż ryzyko jest zdecydowanie mniejsze w przypadku osób zatrudnionych, chociażby w księgowości, niż w budowlance, pracy w magazynie czy laboratorium. 

Osoba przeprowadzająca instruktaż ma obowiązek poinformować o czynnikach  środowiskowych, które występują na konkretnych stanowisku, a także w jego najbliższym otoczeniu. 

Instruktaż polega na udzielaniu szczegółowych informacji na temat metod zapobiegania zagrożeniom, wypadkom oraz sposobom postępowania w sytuacjach awaryjnych. Szkolenie zapewnia wykonywanie pracy w dobrych warunkach, ale również umożliwia zwrócenie uwagi na niepokojące czynniki oraz wszelkiego rodzaju nieprawidłowości. 

Bardzo ważne jest także zapoznanie nowych pracowników albo osób, które zmieniają stanowisko z metodami wykonywania czynności zawodowych. To warunek i jednocześnie gwarancja unikania kontuzji, chorób, a także wypadków, które mogą wpłynąć na dalsze życie albo uniemożliwić kontynuowanie pracy. 

Kto odpowiada za przeprowadzenie instruktażu stanowiskowego?

Przeprowadzenie instruktażu stanowiskowego to bardzo odpowiedzialne zadanie, dlatego może się tego podjąć jedynie osoba odpowiadająca za kierowanie zatrudnionymi pracownikami albo pracodawca. Kwalifikacje muszą być potwierdzone odpowiednim dokumentem, kursem albo szkoleniem, oprócz tego wymaga się doświadczenia zawodowego. Najlepiej, jeśli osoba wykonująca instruktaż bezustannie dba o podnoszenie kwalifikacji, zapoznaje się z nowinkami technologicznymi oraz ma świadomość ryzyka związanego z charakterem wykonywanych obowiązków. Co ważne przed przystąpieniem do instruktażu konieczne jest zapoznanie się z metodami jego przeprowadzania, żeby wszystkie informacje zostały poprawnie przekazane i nie przyczyniły się do niepożądanych komplikacji. Wymagane są także przebyte szkolenia okresowe przeznaczone dla pracodawców oraz osób zajmujących kierownicze stanowiska. Udzielanie instruktażu to odpowiedzialne zadanie i należy mieć tego świadomość. 

Instruktaż stanowiskowy BHP – jakie dokumenty odgrywają kluczową rolę?

Przeprowadzenie instruktażu stanowiskowego BHP musi zostać udokumentowane. Odpowiednia adnotacja zostaje umieszczona w karcie szkolenia wstępnego. We wspomnianej karcie muszą znaleźć się dane osoby, która wykonała instruktaż (to swego rodzaju przyjęcie odpowiedzialności za pracowników). Wymagany jest także podpis kierownika albo właściciela firmy. Kiedy wszystkie informacje zostaną już podane, kartę szkolenia umieszcza się w aktach osobowych pracownika (dokładnie w sekcji B). Jeśli pracodawca nie przeprowadzi instruktażu, może wiązać się to z wieloma konsekwencjami zarówno dla niego, jak i osób zajmujących kierownicze stanowiska. 

Jak wygląda instruktaż stanowiskowy – krok po kroku

Instruktaż stanowiskowy składa się z 5 części, które jednak nie dotyczą osób zajmujących stanowiska administracyjno-biurowe. Oto one:

• rozmowa wstępna przeprowadzana pomiędzy instruktorem oraz pracownikiem przechodzącym szkolenie, 
• pokazanie oraz objaśnienie przez instruktora wszystkich procesów, czynności i obowiązków, które są zaliczane do kompetencji zatrudnionej osoby, 
• próbne zadanie, które pokazuje umiejętności pracownika, zrozumienie powierzonych mu zadań oraz ewentualne poprawianie/korygowanie wykonywanych działań, 
• samodzielna praca przebiegająca pod nadzorem instruktora, 
• sprawdzenie wykonanych zadań oraz wydanie oceny przez instruktora. 

Instruktaż stanowiskowy musi zostać szczegółowo opracowany. To praca czasochłonna i wymagająca poświęcenia, ale pod żadnym względem nie można określić jej jako skomplikowanej. Bardzo ważne, że raz przygotowany program można używać wielokrotnie, przez całe lata aż do momentu zmiany technologii. Należy mieć na uwadze, że wykonywanie wszelkiego rodzaju aktualizacji, wprowadzenie zmian, nowych technologii oraz udoskonalenie wykorzystywanych metod również wiąże się z koniecznością przekazania dodatkowych informacji pracownikom. 

Do stworzenia instruktażu stanowiskowego BHP wymagane jest przeanalizowanie ramowego programu, który został przygotowany przez specjalistów oraz zaakceptowany przez Ministra. Jest on dostępny w formie punktów, gdzie każdy z nich odgrywa tak samo duże znaczenie. Pracodawca albo powołana do tego osoba wypisuje najważniejsze aspekty dotyczące konkretnego stanowiska. 

W trakcie przygotowania należy mieć na uwadze, że pracownik jest nowy, wcześniej nie wykonywał takich prac albo odbywała się ona w innym miejscu. Wiąże się to także z faktem, że nie ma on żadnej wiedzy na ten temat, czyli potrzebuje zarówno podstawowych, jak i bardziej zaawansowanych informacji na ten temat. Jest to bardzo ważne, gdyż osoba przygotowująca i przeprowadzająca instruktaż ponosi odpowiedzialność za bezpieczeństwo podwładnych pracowników. 

Jak wygląda instruktaż stanowiskowy BHP w przypadku zmiany stanowiska? 

Nowe miejsce pracy czy zmiana stanowiska to nieodłączny element życia każdego człowieka. Stanowiska robotnicze wymagają zapoznania pracowników z nowymi zasadami w przypadku zmiany warunków techniczno-organizacyjnych. Chodzi przede wszystkim o następujące zmiany:

• wybór innych procesów technologicznych, 
• zmiany organizacji stanowisk, 
• zastosowanie całkiem nowych narzędzi, maszyn oraz urządzeń, 
• używanie szkodliwych i niebezpiecznych substancji. 

W każdym z wymienionych przypadków duże znaczenie odgrywa przeprowadzenie szczegółowego instruktażu – to warunek bezpiecznej pracy, nawet w zmiennych warunkach. Z kolei tematy rozmowy oraz dokładny czas wykonywania szkolenia jest uzależniony od rodzaju, oraz zakresu zmian, które zostały wprowadzone. W tym przypadku nie ma obowiązku przestrzegania ram czasowych.