Ochrona zdrowia i życia w pracy na wysokości – jakich zasad trzeba przestrzegać? 

Pracownicy budowlani są szczególnie narażenie na upadki z wysokości. Kończą się one poważnym uszkodzeniem ciała, pogorszeniem stanu zdrowia, a w najgorszym przypadku utratą życia. Odpowiedni sprzęt oraz postępowanie zgodnie z zasadami BHP jest w stanie zapobiec wypadkom mimo wykonywania pracy na wysokości. Najlepsze zabezpieczenia połączone ze zdrowym rozsądkiem to doskonały sposób na ochronę pracowników mimo czyhających na nich niebezpieczeństw. 

Jakie czynności pozwolą przygotować do pracy na wysokości?

Aby wiedzieć, w jaki sposób powinny odbywać się prace na wysokości, niezbędne jest zapoznanie się z rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 roku. Przed przystąpieniem do czynności zawodowych, pracownik musi spełniać konkretne wymagania i warunki. W sytuacji, kiedy praca odbywa się na wysokości przekraczającej 2 metry, niezbędne jest wyposażenie pracownika w środki ochrony indywidualnej zabezpieczającej przed upadkiem. Ustawodawca wymaga także wykonywania pracy przez 2 osoby.

Pracownik wykonujący pracę na wysokości musi mieć świadomość, na jakie ryzyko zawodowe jest narażony. Trzeba przede wszystkim zapoznać się z:

• przepisami BHP, 
• protokołem bezpieczeństwa, 
• kolejnością, w jakiej trzeba wykonywać prace, 
• dostępnym sprzętem ochronnym.   

Dodatkowo niezbędne jest przeanalizowanie zagrożeń, które mogą mieć miejsce na wybranym stanowisku pracy, trzeba skontrolować stan techniczny i stabilność konstrukcji wysokościowej. Pracodawca staje przed zadaniem oceny ryzyka oraz możliwości i doświadczenia pracowników. 

Kiedy wziąć pod uwagę wszystkie wymienione czynniki niezbędne może okazać się wykorzystanie środków ochrony indywidualnej, a wśród nich:

• kaski ochronne, 
• buty ochronne, 
• szelki bezpieczeństwa, 
• amortyzatory z linką bezpieczeństwa, 
• uprząż wykorzystywaną do pracy na wysokości. 

Czy na wysokości może pracować osoba z wadą wzroku?

Kodeks Pracy informuje, że przed rozpoczęciem pracy niezbędne jest dostarczenie pracodawcy aktualnego orzeczenia lekarskiego. Dokument dopuszcza do wykonywania konkretnych czynności, w tym pracy na wysokości. Brak przeciwwskazań to jednocześnie warunek podpisania umowy. Minister Zdrowia i Opieki Społecznej wyznacza choroby i schorzenia uniemożliwiające podjęcie konkretnych profesji. Wady wzroku, które są jednoznaczne z noszeniem szkieł kontaktowych czy okularów uniemożliwiają wykonywanie pracy na wysokości przekraczającej 3 metry. Jak rozumieć ten przepis? Kiedy pracownik nosi okulary albo soczewki kontaktowe nie otrzyma od lekarza orzeczenia o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy. Taka opinia jest uwarunkowana większym prawdopodobieństwem występowania urazów, które mogą mieć miejsce w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych. 

Jak chronić się w pracy na wysokości?

Pracodawca musi dbać o każdego pracownika, ale osoby wykonujące obowiązki zawodowe na sporej wysokości są narażeni na jeszcze większe ryzyko. Z tego względu oprócz odpowiedniej odzieży oraz sprzętu ochrony indywidualnej niezbędne jest zabezpieczenie przestrzeni. Jak odnoszą się do tego przepisy BHP? Powierzchnia znajdująca się na 1 metr nad ziemią, na której stoi albo chodzi pracownik, musi zostać opatrzona balustradami. To najlepsze zabezpieczenie i zapobieganie wypadkom. Poręcz o wysokości 1,1 m to absolutne minimum wyposażona w krawężniki na 0,15 m. Pracodawca musi wziąć pod uwagę także powierzchnię znajdującą się na wysokości. Niezwykle przydatne jest zabezpieczenie w formie siatki bezpieczeństwa. Na budowie najczęściej korzysta się z kilku poziomów, stąd niezbędne jest zamocowanie schodów czy rusztowania umożliwiających przechodzenie między poziomami. Te elementy są niezbędne, gdyż drabina ma maksymalnie 4 metry wysokości. Wszystkie wymienione sprzęty mają na celu jeszcze lepszą ochronę pracownika i uniemożliwienie upadków ze sporej wysokości. 

Siatki bezpieczeństwa jako sprawdzony sposób na ochronę pracowników

Siatki bezpieczeństwa pozwalają na ochronę pracowników oraz umożliwiają złapanie spadających przedmiotów, narzędzi oraz materiałów wykorzystywanych do budowy. Wszystkie szczegóły związane z ich wykorzystaniem zostały omówione w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 2003 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas przeprowadzania prac budowlanych.

Normy europejskie zakładają skorzystanie z 4 różnych rodzajów siatek zabezpieczających:

• typ S - używany jest w poziomie — ten model jest wzbogacony w linkę krawędziową, 
• typ V - używany jest w pionie — również ma linkę krawędziową, 
• typ T - wykorzystywany jest w poziomie — konieczne jest zastosowanie konstrukcji ramowych (siatki ramowe), 
• typ U - stosuje się go w pionie – można zamocować go do rusztowania. 

Montaż siatek zabezpieczających nie wymaga specjalnych umiejętności i jest stosunkowo prosty. To wytrzymałe zabezpieczenie, które jest w stanie utrzymać także człowieka. 

Jakie indywidualne zabezpieczenie jest szczególnie przydatne w pracy na wysokości?

Sprzęt wykorzystywany do pracy na wysokości jest bardzo różnorodny i dostępnych jest bardzo wiele narzędzi. Jednym z najważniejszych elementów jest kask, który chroni przede wszystkim przed spadającymi przedmiotami. Mocne uderzenie jest w stanie zachwiać równowagę oraz zranić głowę, a w najgorszym wypadku przyczynić się do poważnych uszkodzeń mózgu. 

Osoby pracujące na wysokości muszą zostać wyposażone w dobrej jakości obuwie z doskonałą przyczepnością, dzięki której poruszanie się na dużej wysokości stanie się bezpieczne i komfortowe. 

Pracownicy budowy muszą pamiętać o rękawicach wyposażonych w gumowe paliczki. To jeszcze jeden sposób na ochronę osobistą. Wybierając rękawice, trzeba sprawdzić ich właściwości oraz zadbać o dopasowanie rozmiaru do kształtu dłoni – w przeciwnym wypadku ich noszenie wywoła dyskomfort, a brak odpowiedniej przyczepności stanie się czynnikiem odpowiadającym za upadek z wysokości. 

Na dużych wysokościach zaleca się stosowanie linek bezpieczeństwa wyposażonych w amortyzator. Taki sprzęt trzeba przyczepić do wytrzymałego pasa obwiązanego wokół ciała. To jeden z najlepszych sposobów na ochronę przed upadkiem, a także wsparcie w ponownym dojściu do bezpiecznego miejsca. Linka z amortyzatorem podtrzyma pracownika, kiedy podwinie mu się noga. 

W trakcie pracy na rusztowaniu czy balustradzie trzeba zadbać o profesjonalny sprzęt zabezpieczający. W jego skład wchodzą:

• szelki, 
• uprzęże, 
• liny wyposażone w zaczepy. 

Warto zaznaczyć, że dobrej jakości sprzęt świetnie chroni pracowników, a jego zakładanie i użytkowanie nie dostarcza większych trudności. Wszystkie czynności odbywają się intuicyjnie, stąd zatrudnione osoby nie mają żadnych oporów przez taką formą ochrony. Wymienione środki charakteryzują się bardzo dobrym rozłożeniem ciężaru ciała oraz solidnym zapięciem. Wystarczy jeden zakup dobrej jakości sprzętu i może być on używany przez wiele lat. 

Klamra, która kończy linę, musi zostać zatknięta na trwałym i bardzo wytrzymałym elemencie konstrukcji. To ostatnia deska ratunku, kiedy pracownik na skutek niewiadomych przyczyn poślizgnie się czy straci równowagę. 

Wybierając zaciski, można zdecydować się na modele o właściwościach samohamujących oraz samozaciskowych. Takie rozwiązania sprawdzają się nawet w najbardziej niebezpiecznych warunkach. 

Na uwagę zasługują także zestawy używane do trzymania się na wysokich oraz pionowych powierzchniach. Mowa o słupołazach oraz drzewołazach. Korzystając z takiego sprzętu, pracownicy przez wiele godzin mogą znajdywać się w jednej pozycji i wykonywać powierzone im obowiązki. Na nogach umieszcza się specjalne raki, które ułatwiają poruszanie się oraz wdrapywanie na coraz wyższe poziomy. 

Jakie zachowanie pogarsza bezpieczeństwo na wysokości?

Do pracy na wysokości potrzebne jest odpowiednie przygotowanie. Mowa o odbywaniu regularnych szkoleń. Dbałość o szczegóły i staranność są szczególnie istotne w trakcie aplikacji wszystkich elementów (mowa o zawieszaniu siatki czy mocowaniu szelek). Tylko właściwe zamocowanie potrzebnego sprzętu daje gwarancję bezpieczeństwa. Prace montażowe nie mogą odbywać się bez uzyskania potrzebnych uprawnień. 

Osoby pracujące na wysokości nie mogą:

• używać zniszczonych albo uszkodzonych materiałów. Jest to szczególnie niebezpieczne w trakcie montowania, a następnie użytkowania poręczy, schodów oraz krawężników. Jeśli na częściach składowych występują sęki, przebarwienia czy inne uszkodzenia nie są one zdatne do użytku, 
• pracować na rusztowaniach, kiedy warunki pogodowe stwarzają nawet najmniejsze niebezpieczeństwo upadku z wysokości (mowa o burzach oraz porywach wiatru przekraczających 10 m/s.), 
• używać drabin jako podstawowego oraz stałego środka transportu. Zabrania się także przenoszenia na drabinach artykułów, których waga przekracza 10 kg, 
• wykonywać prac na rusztowaniach, które na skutek niskiej temperatury są oblodzone, 
• pozostawiać niebezpiecznych materiałów oraz narzędzi w miejscach, gdzie ryzyko upadku jest podwyższone. 

Miejsce pracy zawsze powinno być czyste i schludne, stąd konieczne jest regularne sprzątanie, co nie tylko zmniejsza ryzyko wypadku, ale jednocześnie stwarza dodatkowego zagrożenia w trakcie wykonywania pracy na wysokości. 

Wykonując pracę na rusztowaniach, trzeba wiedzieć, w jaki sposób pracownicy mają się mijać, gdzie pozostawiać narzędzia i jak organizować przestrzeń pracy, żeby unikać potencjalnego zagrożenia. Osoby zatrudnione muszą mieć świadomość, jaka jest maksymalna nośność konstrukcji – wymagane jest sprawdzenie tych informacji przez osobę mającą uprawnienia do odbioru technicznego. Wszystkie wytyczne związane z pracą na wysokości znajdują się w Polskich Normach (spis wymogów budowlanych). 

Aby chronić zdrowie i życie pracowników, niezbędne jest wykonanie przez nich szkoleń. Muszą odbyć się jeszcze przed rozpoczęciem pracy na wysokości, a po upływie roku pracodawca ma obowiązek zadbać o zorganizowanie szkolenia okresowe o przypominającym charakterze. Trzeba podkreślić, że podstawowych zadaniem pracodawcy jest ochrona pracowników, dlatego potrzebny sprzęt oraz kursy powinny być przez niego sponsorowane. Jeśli pracodawca ma taką chęć może przekazać zatrudnionym osobom pieniądze, które mają posłużyć do zakupu sprzętu ochrony indywidualnej.