Dlaczego przestrzeganie przepisów i zasad BHP jest tak ważne i jakie są konsekwencje ich łamania? 

Kary za łamanie podstawowych zasad bezpieczeństwa mają uzmysłowić pracownikom ich niewłaściwe postępowanie, a także zniechęcić pozostałe zatrudnione osoby do podobnego postępowania. Forma kary jest uzależniona od stopnia przewinienia oraz częstotliwości łamania przepisów. Jeśli sytuacja miała miejsce po raz pierwszy, upomnienie dostarczone w formie pisemnej powinno okazać się wystarczające, ale kiedy niewłaściwe zachowanie pogłębia się i jednocześnie naraża życie albo zdrowie zatrudnionych osób, karą adekwatną do postępowania może być nawet utrata pracy poprzez wypowiedzenie umowy w trybie dyscyplinarnym. 

Dlaczego znajomość przepisów BHP jest tak istotna?

Każdy pracownik przed rozpoczęcie pracy na konkretnym stanowisku ma obowiązek ukończenia instruktażu stanowiskowego połączonego z kursem bhp. W trakcie co najmniej 4-godzinnego szkolenia przekazywane są podstawowe informacje umożliwiające bezpieczne wykonywanie pracy oraz minimalizujące ryzyko kontuzji, uszkodzenia ciała oraz narażenia osób trzecich na uszczerbek na zdrowiu. 

Powierzone obowiązki zawodowe muszą być wykonywane zgodnie z przepisami BHP. Jeśli w instruktażu stanowiskowym znajduje się adnotacja na temat stosowania kasków ochronnych, rękawic czy innych elementów stroju roboczego, a pracownik ma odmienne zdanie i nie przestrzega zasad, może liczyć się z karą. Przepisy mogą zostać zmienione jedynie przez pracodawcę oraz inspektora bhp. 

Pracownik jest zobowiązany do dbania o mienie firmy, do którego zalicza się narzędzia, maszyny czy urządzenia. Jeśli stanowisko pracy jest zaniedbane, zabrudzone i znajdują się w nim zbędne przedmioty, ryzyko wypadku ulega zwiększeniu. Rozpuszczalnik w miejscu przeznaczonym do spawania rodzi poważne zagrożenie, ale niestety to częsty widok, który naraża pracownika na kary za nieprzestrzeganie zasad bhp, a to tylko przykład jednego z zaniedbań. 

Aby uniknąć oczywistych błędów, warto przypominać pracownikom, że:

• materiały łatwopalne zwiększają ryzyko rozprzestrzenienie ognia, dlatego należy je umieszczać w wyznaczonych do tego miejscach, 
• praca na wysokości przy użyciu drabiny musi odbywać się w oznaczonych miejscach, 
• produkty chemiczne muszą mieć specjalne oznaczenia i nie wolno ich przelewać do plastikowych butelek po napojach. 

Aby uniknąć wypadków i zagrożenia życia oraz zdrowia, należy przestrzegać zasad bhp, a o niebezpiecznych sytuacjach bez żadnej zwłoki informować przełożonych. Współpraca pomiędzy kadrą kierowniczą a pracownikami jest bardzo ważna, a przestrzeganie obowiązków związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy powinno być ważne dla każdej zatrudnionej osoby. 

Jakie kary mogą zostać nałożone na prawnika za nieprzestrzeganie przepisów BHP?

Korzystając z Kodeksu pracy, dowiadujemy się, że pracodawca może nałożyć na prawnika trzy rodzaje kary, a wśród nich:

• upomnienie, 
• naganę, 
• karę pieniężną. 

Pierwsze dwie formy, czyli kara upomnienia oraz nagany zostają udzielone pracownikom, którzy:

• złamali zasady wyznaczonej organizacji oraz porządku w procesie pracy, 
• nie przestrzegali przepisów bhp oraz przepisów pożarowych, 
• złamali obowiązujące przepisy dotyczące przybycia oraz obecności w pracy, a także mieli nieusprawiedliwione nieobecności. 

Z kolei w przypadku poważniejszych przewinień albo kilkakrotnego łamania przepisów, ustawodawca umożliwia zastosowanie kar pieniężnych. Taka forma nagany powstała z myślą o pracownikach, którzy:

• nie przestrzegają przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy albo przepisów przeciwpożarowych, 
• nie przychodzą do pracy albo opuszczają ją bez wytłumaczenia czy usprawiedliwienia, 
• stawiają się do pracy w pod wpływem alkoholu albo spożywają go w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych. 

W jaki sposób stosuje się kary za nieprzestrzeganie przepisów?

Większość zatrudnionych osób uważa, że kary za niewłaściwe zachowanie powinny być przyznawane hierarchicznie, czyli począwszy od upomnienia, przez naganę, a kończąc na karze pieniężnej. W rzeczywistości funkcjonuje to w nieco inny sposób, gdyż wyżej wymienione kary są przyznawane za całkiem inne przewinienia. Jedynie nieprzestrzeganie przepisów bhp daje pracodawcy możliwość wyboru kary adekwatnej do zachowania pracownika. 

Kara upomnienia jest najlżejsza, gdyż pracownik zostaje poinformowany o niewłaściwych zachowaniu i otrzymuje kolejną szansę. Z kolei kara pieniężna jest bardzo dotkliwa dla pracownika i ma na celu nakłonić go do bezwzględnej poprawy. System hierarchiczny stosowany jest przez większość pracodawców, mimo iż nie jest to narzucone przez obowiązujące przepisy. Wybór odpowiedniej kary jest indywidualną decyzją pracodawcy, gdyż powinna być dostosowana do przewinienia. 

Przekazanie informacji o karze odbywa się ustnie czy pisemnie?

Przekazanie informacji w formie ustnej nie jest zgodne z przepisami określonymi w Kodeksie pracy, czyli może być potraktowana jako zwrócenie uwagi na niewłaściwe postępowanie albo łamanie przepisów. Z tego względu konieczne jest udokumentowanie kary. Pracodawca przygotowuje odpis zawiadomienia o ukaraniu i ta informacja musi znaleźć się w aktach osobowych zatrudnionej osoby. 

Jeśli pracownik w ciągu roku od udzielenia upomnienia, nagany czy kary pieniężnej zachowuje się wzorowo i żadne inne kary nie zostały na niego nałożone, zostaje ona uznana za niebyłą. Oznacza to, że pracodawca wyciąga odpis z akt pracownika, a następnie niszczy go. 

Jeśli istnieją ku temu odpowiednie przesłanki, a przewinienie było jedynie jednorazową sytuacją, pracodawca może zdecydować się na uznanie kary za niebyłą przed upływem jednego roku. Takie działanie jest inicjatywą właściciela firmy albo zakładowej organizacji związkowej. 

W przypadku, kiedy pracownik nie zgadzał się z wymierzoną karą i pracodawca uznał takie stanowiska albo w sytuacji, kiedy sąd wydał w tej sprawie stosowny wyrok – może ona zostać uchylona. 

Ile pracownik może zapłacić za nieprzestrzeganie przepisów BHP?

Żaden pracownik nie chce otrzymać kary pieniężnej za niewłaściwe postępowanie, dlatego wiąże się ona z ogromnymi emocjami oraz stresem. Pojawia się także pytanie – jaka jest kwota kary pieniężnej? Wysokość kary nie jest wyznaczana przez właściciela firmy, gdyż wysokość jest uwarunkowana przepisami Kodeksu pracy i zależy od zarobków pracownika. 

Jedno przekroczenie oraz każdy dzień nieobecności w pracy, na którą pracownik nie ma żadnego usprawiedliwienia, nie może przekraczać jednodniowego wynagrodzenia zatrudnionej osoby. Z kolei suma kar nie może być większa od dziesiątej części wynagrodzenia. 

Kara jest liczona od kwoty zmniejszonej o podatki, składki i inne potrącenia. 

Kwota uzyskana przez pracodawcę nie może zostać przeznaczona na dowolny cel, gdyż przepisy informują, że pieniądze z kary są wykorzystywane na ulepszenie warunków BHP panujących w zakładzie pracy. Państwowa Inspekcja Pracy sprawdza każdy zakład pod względem finansowania kar. 

Czy karą dla pracownika może być zabranie premii?

Zabranie premii i kary za nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy to dwie różne kwestie. Kara pieniężna za niewłaściwe postępowanie jest uwarunkowana przepisami prawa i nie może zostać potraktowana tak samo, jak premia, chociażby ze względu na konieczność przestrzegania sposobu obliczania wysokości kary. 

Kara pieniężna zostaje nałożona na pracownika dopiero po zastosowaniu wyznaczonej w przepisach procedury. Z kolei premia to nagroda, której wysokość jest uzależniona od pracodawcy. Nie jest obowiązkowa, a zasady związane z premią zostają wyznaczone i opisane w regulaminie wynagrodzeń zakładu pracy. W większości firm premia jest uznaniowa, dlatego wymaga widocznych efektów w wykonywaniu obowiązków pracownika. Brak powiększenia podstawowego wynagrodzenia o premię nie jest określane jako kara pieniężna za łamanie przepisów bhp (Kodeks pracy). 

Kara pieniężna a odszkodowanie

Każdy pracodawca, który doznał szkody finansowej na skutek nieobecności pracownika w zakładzie pracy, może dochodzić swoich praw w sądzie. Wymiar sprawiedliwości ma prawo przyznać odszkodowanie równe poniesionym stratom. 

Kary za nieprzestrzeganie przepisów – kto może je przyznać?

Jedyną osobą upoważnioną do nałożenia kary na pracownika jest pracodawca. Wbrew pozorom nie może tego dokonać pracownik bhp. Warto jednak zaznaczyć, że bhp-owiec ma możliwość wystosowania wniosku do pracodawcy o nałożenie kary za łamanie przepisów, ale nie może samodzielnie przygotować dokumentu i dostarczyć go pracownikowi. 

W jaki sposób należy nakładać karę na pracownika?

Nałożenie kary na pracownika, który złamał przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy odbywa się w terminie 14 dni od momentu wykroczenia albo uzyskania informacji o niewłaściwym postępowaniu. Cały proces przebiega w trzech krokach:

• pracodawca ma obowiązek rozmowy z pracownikiem, który zachowywał się w niewłaściwy sposób, gdyż wymagane jest poznanie jego stanowiska w danej sprawie. Kodeks pracy informuje, że wyjaśnienia odbywają się w formie ustnej i pracodawca nie może żądać wyjaśnień pisemnych, 
• kiedy pracodawca wysłucha pracownika, a jego tłumaczenie będzie zgodne ze stanem faktycznym i jednocześnie zatrudniona osoba wykaże należytą skruchę, istnieje możliwość odstąpienia od przyznania kary, 
• jeśli pracodawca nie zmienił zdania i planuje wymierzyć karę, musi dostarczyć ją w formie pisemnej. 

Dwa tygodnie na przyznanie kary rozpoczynają się od momentu rozmowy z pracownikiem. W sytuacji, kiedy go nie ma – sprawa ulega zawieszeniu aż do dnia, kiedy zatrudniona osoba stawi się w zakładzie pracy. 

W dokumencie informującym o nałożeniu kary muszą znaleźć się następujące informacje:

• data, kiedy doszło do przewinienia, 
• rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych, 
• informacja, że pracownik ma prawo zgłosić sprzeciw oraz w jakim terminie. 

Zawiadomienie oraz sam odpis zastosowania kary zostają umieszczone w aktach osobowych. 

Jak sprzeciwić się nałożonym karom?

W przypadku, kiedy pracodawca, wymierzając karę nie postępował zgodnie z przepisami, które zostały omówione powyżej, pracownik ma prawo zgłosić sprzeciw w terminie nieprzekraczającym 7 dni od uzyskania informacji o nałożeniu kary. 

Zakładowa organizacja związkowa dostarcza stosowny dokument, ale decyzja jest uzależniona od pracodawcy, który zdecydował się na taką formę ukarania zatrudnionej osoby. 

W przypadku, kiedy pracodawca w ciągu 14 dni nie ustosunkuje się do sprzeciwu, zostaje on uznany. 

Z kolei w przypadku odrzucenia sprzeciwu, pracownik ma możliwość wysłania do sądu pracy prośby o uchylenie wymierzonej kary (14 dni od momentu uzyskania informacji o odrzuconym wniosku). 

Jeżeli sąd albo pracodawca zdecydują się na uwzględnienie sprzeciwu, równowartość kary zostaje zwrócona pracownikowi. 

Czy kara może ulec przedawnieniu?

Kara nie może zostać przyznana w dowolnym momencie, gdyż Kodeks pracy informuje o 14 dniach, w których trakcie pracodawca ma obowiązek poinformowania pracownika o konsekwencjach łamania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie. 

Kodeks pracy daje pracodawcy możliwość karania osób, które narażają własne życie oraz zdrowie pozostałych pracowników poprzez nieprzestrzeganie zasad bhp, przepisów przeciwpożarowych oraz spożywanie alkoholu w miejscu pracy. Pierwszą i jednocześnie najłagodniejszą formą jest upomnienie, ale przyznana może również zostać nagana. Kara pieniężna jest najbardziej dotkliwa i pracownicy starają się jej unikać. Odebranie premii nie jest traktowane jako kara za łamanie przepisów bhp, dlatego może być zastosowana równocześnie z karą pieniężną. Zanim kara zostanie przyznana, pracownik ma prawo przedstawić swoje stanowisko w danej sytuacji. Jeśli jego uzasadnienie nie będzie wystarczające, pracodawca umieszcza informację o odpisie w aktach osobowych, a po roku kara może ulec przedawnieniu, oczywiście pod warunkiem, że pracownik zachowuje się nienagannie i przestrzega wszystkich zasad obowiązujących w zakładzie pracy.