Kursy i szkolenia BHP

W trakcie instruktażu przekazywane są wszystkie kluczowe informacje, a zdobyta wiedza pozwala ochronić zatrudnione osoby przed wypadkami i zapewnić bezpieczeństwo w trakcie wykonywania powierzonych obowiązków. Przydatne dane i wskazówki pomagają przede wszystkim maksymalnie ograniczyć ilość wypadków, które mogą zdarzyć się każdego dnia. Aby dokładnie zrozumieć, w jaki sposób odbywają się kursy i szkolenia BHP, trzeba poznać ich rodzaje, a także dowiedzieć się, jak długo obowiązują i uzyskać informacje, kto może być instruktorem. Wszystkie wspomniane kwestie i wiele innych zagadnień opisano poniżej. 

Kursy i szkolenia BHP w zakładzie pracy – rola oraz sposób wykonania

Kodeks pracy informuje, że „Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.”. To jasny przekaz wskazujący, że zatrudnione osoby, które zajmują konkretne stanowiska, mają obowiązek w pierwszej kolejności potwierdzić wymagane wykształcenie, staż pracy, a także odbyte szkolenia, a w tym również szkolenie z zakresu BHP, a dopiero później przystąpić do pracy. Co ważne, pracodawca także ma obowiązek wzięcia udziału w kursach, tylko wtedy uzyska uprawnienia do pełnienia swoich obowiązków na najwyższym poziomie i z zachowaniem wymaganych przepisów. Dodajmy, że po uzyskaniu wymaganych kompetencji i wiedzy, pracodawca może organizować szkolenia BHP i uczyć zatrudnione osoby. 

Kursy i szkolenia BHP – jakie są rodzaje?

Rozważając tematykę szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, warto zacząć od zapoznania się z rodzajami organizowanych kursów. Dostępne są:

• szkolenia wstępne, które zgodnie z obowiązującymi przepisami należy wykonać w pierwszym dniu pracy, zanim nowozatrudniona osoba podejmie się wykonywania powierzonych jej obowiązków, 
• szkolenia okresowe odbywają się rok, dwa, pięć albo sześć lat od ukończenia szkolenia wstępnego. W tym miejscu warto wspomnieć o wyjątku od tej sytuacji, czyli pracodawcy i osoby zajmujący kierownicze stanowiska mają obowiązek wzięcia udziału w szkoleniu okresowym BHP w terminie nie późniejszym niż 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy. 

W trakcie szkolenia wstępnego mają miejsce dwa etapy, a dokładnie:

• instruktaż ogólny przeznaczony dla pracowników, studentów, którzy odbywają praktyki oraz uczniów szkół zawodowych zatrudnionych w celu praktycznej nauki zawodu, 
• instruktaż stanowiskowy – dedykowany dla każdego pracownika, gdyż w jego trakcie można przekazać informacje o działaniu czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych albo niebezpiecznych. 

Warto wiedzieć, że za wykonania instruktażu ogólnego odpowiada pracownik Działu Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia, a instruktaż stanowiskowy jest wykonywany przez osobę kierującą pracownikami. Wyznacza ją pracodawca, ale właściciel firmy równie dobrze może samodzielnie podjąć się tego zadania. Jednak warunkiem wykonywania szkoleń jest uzyskanie wymaganych kwalifikacji oraz doświadczenia zawodowego. Potrzebne jest także właściwe przeszkolenie z metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego. Każdy z wykonanych przez pracownika instruktaży zostaje udokumentowany i wprowadzony do akt osobowych (dokument musi zostać podpisany zarówno przez pracownika, jak i osobę wykonującą szkolenie). Ta kwestia nie może zostać pominięta, gdyż w razie ewentualnej kontroli, specjaliści zawsze sprawdzają, jakie dane i dokumenty znajdują się w aktach osobowych pracownika. 

Bardzo ważne, aby kursy i szkolenia BHP odbywały się w godzinach pracy zatrudnionych osób, a także zostały pokryte w 100% przez pracodawcę. Pracownik nie może zostać odciążony kosztami kursu. Kiedy instrukcje i zasady postępowania zostaną przekazane pracownikowi, jest on z nimi dobrze zapoznany i rozumie wszystkie przepisy, musi to potwierdzić na piśmie. Podpisany dokument następnie trafia do jego akt osobowych wraz z datą wykonania szkolenia. 

W jakiej formie wykonuje się szkolenie BHP?

Forma, w jakiej wykonane jest szkolenie z zakresu BHP, jest uwarunkowane głównie zajmowanym stanowiskiem, a dokładnie:

• pracodawca, który odpowiada za zadbanie o bezpieczeństwo i higienę pracy w swojej firmie, musi odbyć szkolenie w formie kursu albo seminarium, 
• pracodawca oraz inne osoby zajmujące kierownicze stanowiska i rozdzielające zadania pomiędzy podwładnych biorą udział w szkoleniach w formie kursu bądź seminarium albo wybierają samokształcenie kierowane, 
• pracownicy zajmujący stanowiska robotnicze muszą przejść szkolenia w formie instruktażu, 
• pracownicy inżynieryjno-techniczni, pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz osoby wykonujące zadania tej służby, pracownicy administracyjno-biurowi i pracownicy, których charakter pracy przewiduje kontakt z czynnikami niebezpiecznymi, uciążliwymi albo szkodliwymi dla zdrowia z odpowiedzialnością w zakresie BHP – szkolenie ma odbyć się w formie kursu albo seminarium bądź samokształcenia kierowanego.

Szkolenia BHP online to rozwiązanie, które preferuje coraz więcej pracowników i pracodawców. Mowa o coraz popularniejszym e-learningu. Ten rodzaj szkolenia nie jest dostępny dla osób zatrudnionych na stanowiskach robotniczych.

Szkolenia i kursy BHP – jak często trzeba je wykonywać?

Kiedy pracownicy zajmują stanowiska robotnicze, mają obowiązek wzięcia udziału w szkoleniach okresowych minimum raz na trzy lata. Jeżeli zatrudniona osoba wykonuje wyjątkowo niebezpieczną pracę albo ryzykowną dla zdrowia (zalicza się do nich prace z niebezpiecznymi materiałami, prace na wysokości i inne) szkolenia okresowe mają odbywać się raz w roku albo częściej. Dla pozostałych pracowników, dla których ryzyko zawodowe jest minimalne, szkolenia wykonuje się raz na 5 lat, a pracownicy administracyjno-biurowi biorą udział w szkoleniach okresowych raz na 6 lat (jeżeli pracodawca ma taką wolę, może organizować je częściej). 

Jeżeli pracownicy zajmują się czynnościami specjalistycznymi w ruchu odkrywkowym zakładu górniczego, muszą wykonać szkolenia okresowe na podstawie programu zatwierdzonego przez właściwy organ nadzoru górniczego. 

Kursy i szkolenia BHP – co jeszcze warto wiedzieć?

Zapewnienie pracownikom bezpieczeństwa jest jednym z podstawowych obowiązków każdego pracodawcy. Nie ma znaczenia, czy zatrudniona osoba podpisała umowę o pracę, czy umowę zlecenie, nieważne ile ma lat i jakiej jest płci — w szkoleniach biorą udział wszyscy. Kluczowe znaczenie odgrywa również właściwa organizacja kursu, przekazanie wszystkich potrzebnych informacji, a także zorganizowanie szkolenia w wymaganych odstępach czasu. To właśnie szkolenia i kursy BHP umożliwiają bezustanne podnoszenie bezpieczeństwa w firmie. Trzeba jeszcze dodać, że jeżeli w przedsiębiorstwie wprowadzono nową technologię, nowy sprzęt czy dodatkowe obowiązki, szkolenie wykonuje się, nawet jeśli od ostatniego kursu upłynęło mniej czasu, niż zostało to wyznaczone przez ustawodawcę. 

Wiemy już, że szkolenie wstępne składa się z dwóch etapów. W pierwszej części przekazywany jest instruktaż ogólny, gdzie zatrudnione osoby uzyskują informacje uwarunkowane przepisami Kodeksu pracy związanymi z bezpieczeństwem i higieną pracy, regulaminem wewnątrzzakładowym firmy i zasadami udzielania pierwszej pomocy. Minimalny czas trwania pierwszej części kursu został wyznaczony na 2 godziny. Z kolei druga część szkolenia jest znana jako szkolenie stanowisko BHP. W jego trakcie pracownicy zapoznają się ze swoim stanowiskiem pracy, uzyskują wiedzę oraz umiejętności dotyczące obsługi sprzętu używanego w pracy, a także zapoznają się z zagrożeniami, które mogą ich spotkać w zakładzie pracy. To jedyny skuteczny sposób, żeby zabezpieczyć się przed zagrożeniem, kontuzją czy innymi niebezpieczeństwami. Nie można jednoznacznie stwierdzić, ile będzie trwało szkolenie, końcowy czas jest uzależniony od zajmowanej posady.

Nie można zapominać o odpowiednim udokumentowaniu szkolenia. Oznacza to, że pracownik musi mieć osobną kartę szkolenia wstępnego BHP, która ma stałe miejsce w aktach osobowych. 

Dla kogo szkolenia i kursy BHP są obowiązkowe?

Szkolenie wstępne musi odbyć każdy pracownik i nie ma znaczenia, jaką zajmuje pozycję. Z kolei kursy okresowe BHP są organizowane w celu przypomnienia oraz ugruntowania wiedzy i umiejętności dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Wszystkie działania są ważne, a forma przeprowadzania szkolenia nie odgrywa większego znaczenia – przygotowuje się kursy, seminarium albo samokształcenie kierunkowe (mowa o szkoleniach BHP online). Sytuacja jest zupełnie inna na stanowiskach robotniczych, a pracownicy muszą przejść zarówno instruktaż, jak i wykład związany z wykonywaną pracą. 

Częstotliwość wykonywania szkolenia okresowego BHP jest uwarunkowana zajmowanym stanowiskiem i występującymi niebezpieczeństwami. 

Robotnicy mają obowiązek brać udział w szkoleniach raz w roku, przede wszystkim, gdy zajmują się pracami bardzo niebezpiecznymi.

Szkolenia co 3 lata są dedykowane pracownikom zajmującym stanowiska robotnicze.

Kierownicy, pracownicy inżynieryjno-techniczni, pracownicy służby BHP, podwładni, którzy wykonują swoje obowiązki zawodowe w miejscach, gdzie występują czynniki mające niebezpieczne, uciążliwe albo szkodliwe działanie dla zdrowia przechodzą kursy raz na 5 lat. 

Co 6 lat szkolenia muszą odbywać osoby zatrudnione w pracach administracyjno-biurowych. 

Jeżeli firma została zakwalifikowana do trzeciej albo niższej kategorii ryzyka, kursy i szkolenia BHP nie są obowiązkowe. Oznacza to, że o kursy nie muszą martwić się przedsiębiorstwa zajmujące się produkcją odzieży, skór, komputerów i wyrobów elektronicznych, firmy zajmujące się handlem detalicznym, poligrafią, transportem lotniczym, informacją oraz komunikacją, edukacją, działalnością kulturalną, rekreacyjną, rozrywkową, naukową, techniczną, finansową, detektywistyczną, ochroniarską, ubezpieczeniową, gastronomiczną i działalności zajmujące się administracyjną obsługą biur i rynku nieruchomości. 

Kursy i szkolenia BHP – kilka słów podsumowania

Każdy pracodawca zatrudniający pracownik ma wiele obowiązków, związanych również z zapewnieniem odpowiednich warunków pracy i zagwarantowaniem wysokiego poziomu bezpieczeństwa w trakcie wykonywania powierzonych obowiązków. Do obowiązków można zaliczyć między innymi kursy i szkolenia BHP. Jeżeli pracodawca ma odpowiednie wykształcenie oraz umiejętności, ma prawo samodzielnie wykonywać szkolenia albo korzystać z pomocy specjalistów. Nie ma wątpliwości, że poziom bezpieczeństwa w zakładach pracy jest coraz wyższy – to bardzo dobra wiadomość, a przyczyniły się do tego między innymi kursy wstępne i okresowe. Inspektorzy pracy bardzo rygorystycznie sprawdzają, jak przedstawia się sytuacja szkoleń i czy pracodawcy przestrzegają zasad wprowadzonych przez ustawodawcę. Jeżeli pracodawca nie organizuje szkoleń dla pracowników i nie dba o zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa, musi liczyć się z poważnymi konsekwencjami. Kary są wysokie, aby stanowiły również przestrogę dla innych pracodawców, którzy nie przestrzegają zasad. 

Niestety, cały czas wiele kwestii i jest jeszcze do poprawy. Mowa, chociażby o wiedzy pracowników, którzy nie tylko nie orientują się w kursach, w jakich powinni brać udział, ale również nie widzą potrzeby, żeby w nich uczestniczyć. 

Pierwszym instruktażem, który jest dedykowany dla pracowników, jest instruktaż wstępny ogólny. Przekazane zostają podstawowe informacje  oraz ważne zasady  związane z bezpieczeństwem i higieną pracy. Druga część polega na instruktażu stanowiskowym i jak sama nazwa wskazuje, jest nastawiony na wykonywaną pracę i pozwala pracownikowi zapoznać się z podstawowymi obowiązkami i wyglądem miejsca, w którym każdego dnia spędzi kilka godzin. Bardzo szczegółowe informacje i wskazówki są przekazywane wszystkim osobom pracującym przy maszynach, na halach produkcyjnych i innych pracach, gdyż jeden błąd może narazić pracodawcę na poważną szkodę. Kierując się zasadami logiki, można zauważyć, że w pierwszych dniach nowozatrudniona osoba powinna uzyskać wsparcie ze strony innych pracowników oraz kierownictwa, aby upewnić się, że wykonuje obowiązki zgodnie z przyjętymi standardami i wymogami.  

Pracodawca odpowiada także za organizację szkoleń okresowych. Uczestniczą w nich wszyscy pracownicy, zarówno osoby zajmujące stanowiska robotnicze, jak i administracyjne. To skuteczny sposób, żeby odświeżyć wiedzę, przekazać, jak postępować w danych sytuacjach i uniknąć wypadków czy nieplanowanych sytuacji. 

Kursy i szkolenia BHP mogą wydawać się uciążliwym obowiązkiem, ale są bardzo ważne i nie można z nich zrezygnować, tym bardziej, że to jeden z wymogów ustawodawcy.