Jak chronić osoby pracujące na wysokości?

Każdy pracodawca ma obowiązek dbać o życie i zdrowie zatrudnionych osób. Ta zasada jest szczególnie ważna dla wszystkich osób pracujących na wysokości. Właściciel firmy musi zadbać o odpowiedni sprzęt mający wpływ na bezpieczeństwo pracowników oraz warunki pracy. Używane są środki ochrony zbiorowej, które zabezpieczają kilka osób albo nawet cały zespół. W tym celu stosuje się balustrady oraz siatki ochronne. Drugą grupę stanowią środki ochrony osobistej, czyli indywidualny sprzęt zabezpieczający przed upadkiem z wysokości. 

Indywidualny sprzęt do ochrony przed upadkiem – jak chronić pracowników?

Indywidualny sprzęt zabezpieczający przed upadkiem jest używany przez osoby, które pracują na wysokości ponad 1 metr od podłoża. Stosuje się je, jeśli nie zastosowano środków ochrony zbiorowej albo jako uzupełnienie innych zabezpieczeń. W przypadku wykonywania obowiązków zawodowych na drabinach – zabezpieczenie należy stosować, kiedy pracownicy znajdują się ponad 2 metry nad podłożem. Środki ochrony indywidualnej oraz zbiorowej są bardzo potrzebne w pracy na:

• słupach, 
• masztach, 
• konstrukcjach wieżowych, 
• kominach, 
• konstrukcjach budowlanych, które nie mają stropów. 

Środki ochronne są wymagane również w trakcie ustawiania albo rozbiórki rusztowań. 

Można wymienić też inne sytuacje, kiedy stosowanie indywidualnego sprzętu ochronnego jest wymagane:

• jeśli istnieje ryzyko upadku – odpowiednie zabezpieczenia pozwala na zatrzymanie upadku w powietrzu oraz redukcję siły generowanej w trakcie zatrzymania. Stosowany sprzęt zapewnia oczekiwanie na pomoc w bezpiecznym miejscu, 
• jeśli określenie pozycji w trakcie pracy albo niedopuszczanie do przyjęcia przez zatrudnioną osobę położenia, gdzie występuje ryzyko upadku z wysokości, wymaga zastosowania odpowiedniego sprzętu zabezpieczającego przed upadkiem z wysokości, kontuzją czy nawet utratą życia. 

System powstrzymywania spadania – jakie ma elementy?

System powstrzymywania spadania składa się z trzech podstawowych składników, czyli:

• punktu kotwiczącego, 
• podzespołu łącząco-amortyzującego, 
• szelek bezpieczeństwa. 

Punkt kotwiczący ma na celu zaczepienie podzespołu łącząco-amortyzującego do konstrukcji nośnej. Występują stałe punkty kotwiczące oraz przenośne, a ich wybór powinien być uwarunkowany potrzebami oraz miejscem wykonywania pracy. Odpowiednio dobrane kotwiczenie to gwarancja zapewnienia bezpieczeństwa na najwyższym poziomie. Każdy punkt kotwiczący gwarantuje wytrzymały punkt zaczepienia bez względu na to, czy został przymocowany do konstrukcji stalowej, betonowej, do ściany albo znajduje się na dachu. Punkty kotwiczące muszą być przede wszystkim wytrzymałe i nie mogą ulec zniszczeniu, nawet kiedy napięcie systemu ochrony będzie na wysokim poziomie. 

Stałe i strukturalne punkty kotwiczące muszą być zgodne z normą EN 795-A. Omawiany rodzaj jest przeznaczony do montowania sprzętu zabezpieczającego przed upadkiem z wysokości w budynkach, na strukturach oraz miejscach często używanych. To rozwiązanie idealne w większości prac. 

Stałe punkty nie stwarzają większych problemów w trakcie montażu, gdyż instalacja odbywa się w jednym miejscu, co niestety pomniejsza zasięg wykonywanych prac. Punkty można zamocować na powierzchniach:

• pionowanych, 
• poziomych, 
• pochyłych.

Kotwice sprawdzą się na dachach, ścianach, kolumnach, turbinach wiatrowych, tamach hydraulicznych, mostach, miejscach, które są położone wysoko, ale wymagają regularnych inspekcji. Punkty kotwiczące strukturalne albo stałe nie muszą zostać oznakowane symbolem CE. Nie są uznawane za ŚOI (Środki Ochrony Indywidualnej). 

Punkty kotwiczące tymczasowe i przenośne spełniają normę EN 795-B. Ten rodzaj jest bardzo przydatny, gdyż nie wszystkie infrastruktury są dostosowane do stałych punków kotwiczących. Czasem są nawet zbędne (jeśli prace są krótkotrwałe albo niepowtarzalne). Z tego względu czasem lepiej zastosować tymczasowe i przenośne rozwiązanie – dobrym przykładem są miejsca objęte okresową inspekcją. Punkty zapewniające ochronę przed upadkiem z wysokości charakteryzują się niewielką wagą i prostotą. Nieskomplikowane używanie sprawia, że sprzęt ma wielu zwolenników. Bez trudu można go przenosić od jednego zakładu pracy do innego miejsca, gdzie wymagane są prace czy kontrola bezpieczeństwa. Punkty kotwiczące tymczasowe oraz przenośne są oznakowane CE, oraz uznaje się je za ŚOI. 

Kotwice tymczasowe oraz przenośne mają różnorodne zastosowanie. Można je zamocować do framug drzwiowych, otworów okiennych, struktur cylindrycznych, konstrukcji metalowych i wielu innych. Za przenośne punkty kotwiczące służą żurawiki, podciśnieniowe punkty kotwiczące, tymczasowe systemy asekuracyjne, zaciski pętli, punkty kotwiczące do belek stalowych, elementy betonowe i wiele innych. 

Poziome systemy asekuracyjne muszą spełniać szereg wymogów i norm – przede wszystkim EN 795- B, C oraz D. Razem z używanym systemem pracownicy mogą poruszać się po wyznaczonej powierzchni poziomej. Jest to jednoznaczne z powiększeniem przestrzeni roboczej i zapewnieniem jeszcze większej mobilności. Linki kotwiczące mają na celu ograniczenie  miejsca do poruszania się, dzięki czemu pracownik nie jest w stanie udać się do niebezpiecznego obszaru. Drugim zadaniem systemów asekuracyjnych jest zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości. To najlepsza ochrona przy nieoczekiwanych wypadkach i trudnych do przewidzenia sytuacjach. 

Systemy asekuracyjne są oznaczone jako CE, ale nie zalicza się ich do ŚOI. W skład systemu wchodzi:

• elastyczna linka bezpieczeństwa (EN 795-C), która powstaje z metalowego kabla, liny albo włókien syntetycznych, 
• sztywna linka bezpieczeństwa (EN 795-D), która powstaje z metalowej, stalowej albo aluminiowej szyny, 
• tymczasowy system asekuracyjny (En 795-B) – czyli tymczasowe oraz przenośne linki bezpieczeństwa i podciśnieniowe punkty kotwiczące. 

Systemy asekuracyjny mogą być używane w każdych warunkach i sprawdzą się do różnorodnych prac, a mianowicie korzysta się z nich na dachach magazynów, hal, zakładów pracy i budynków mieszkalnych. Sprzęt służy do czyszczenia, konserwacji składów kolejowych, przydaje się na rampach wyładowczych, używa się ich w trakcie inspekcji samolotów i wielu innych. 

Pionowe systemy asekuracyjne spełniają normy EN 353-1 oraz EN 353-2. To doskonałej jakości sprzęt, który wiąże się z wieloma korzyściami dla użytkownika. Przede wszystkim umożliwia poruszanie się w górę oraz w dół na całej długości systemu. W przeciwieństwie do innych systemów pracownik nie musi odpinać się od jednego punktu kotwiczącego, żeby odnaleźć kolejny, przepiąć się, a następnie kontynuować pracę. Taki system to nie tylko gwarancja bezpieczeństwa, ale również oszczędność czasu. 

Zabezpieczenia chroniące przed upadkiem z wysokości wyposażone w prowadnicę są dostępne w formie elastycznej albo sztywnej linii kotwiczącej. Pierwsza z nich jest zgodna z normą EN 353-2, mowa o stalowych kablach, linach albo włóknach syntetycznych. Druga opcja to zakotwiczenie sztywne zgodne z normą EN 353-1, w których stosuje się linę albo szynę. Służą one do stałego przymocowania do struktury, co przekłada się na ograniczenie ruchu w bok.  

Bardzo ważne jest także wygodne i bezpieczne wejście, dlatego używany system nie może być zbyt problematyczny w obsłudze, w przeciwnym przypadku stanie się źródłem irytacji. Najlepiej sprawdzają się szybkie i automatyczne łączenia, które zapewniają wydajność użytkowników. 

Zespół łącząco-amortyzacyjny

W trakcie pracy na wysokości nie może zabraknąć podzespołu łącząco-amortyzującego, który odpowiada za zespolenie klamry zaczepowej szelek bezpieczeństwa z punktem kotwiczącym. To niezwykle istotna część, która zapewnia optymalny poziom ochrony w trakcie pracy. Kiedy dojdzie do spadania, podzespół odpowiada za zatrzymanie upadku, a następnie łagodzi siłę wygenerowaną w trakcie hamowania. Podzespół jest niezwykle istotny, gdyż siła wytworzona przy upadku jest w stanie znacząco pogorszyć stan zdrowia i spowodować stałe uszczerbki.

Szelki bezpieczeństwa

Szelki bezpieczeństwa odpowiadają przede wszystkim za zabezpieczenie ciała użytkownika przed upadkiem z dużej wysokości. Odpowiednia konstrukcja utrzymuje człowieka, kiedy na skutek różnych czynników spada. Kolejnym zadaniem szelek jest właściwe rozłożenie sił dynamicznych, które pojawiają się w trakcie upadku z dużej wysokości. Kiedy dojdzie do zatrzymania, konstrukcja szelek jest tak zaprojektowana, że po nieoczekiwanym wypadku użytkownik może czekać na pomoc w komfortowej pozycji. Nie musi zwisać głową w dół czy przyjmować innych nienaturalnych pozycji. 

Najlepszą ochronę zapewniają pełne szelki bezpieczeństwa czyli modele wyposażone w pasy barkowe oraz udowe. Szelki są dostępne na rynku jako urządzenia wykorzystywane do zabezpieczania przed upadkiem z wysokości. Przepisy prawa zabraniają używania pasów biodrowych, pasów monterskich, a także alpinistycznych uprzęży udowych. Jest to związane z zapewnianiem niewystarczającego poziomu ochrony. 

Wybierając szelki bezpieczeństwa, trzeba zwrócić uwagę na ich ergonomiczną konstrukcję. Sprzęt ma gwarantować wygodę w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych, gdyż prace na wysokości stanowią stały element dnia wielu użytkowników. 

Szelki bezpieczeństwa różnią się między sobą liczbą punktów zaczepowych, które współpracują z podzespołem łącząco-amortyzującym. Niezbędnym elementem jest także linka urządzenia ustalającego pozycję w trakcie pracy (występuje w szelkach wyposażonych w pas biodrowy). 

To właśnie liczba oraz lokalizacja punktów zaczepowych występujących w szelkach decyduje o poziomie bezpieczeństwa zapewnionego przez sprzęt. 

Cenna rola jaką spełniają szelki, nie może być podważona, ale niezwykle ważne jest właściwe używanie sprzętu. System powstrzymywania padania spełnia swoje zadanie jedynie z systemem ustalającym pozycję przy pracy. Oba elementy współdziałają, dzięki czemu użytkownik jest nie tylko chroniony, ale praca na słupach czy innych wysokich konstrukcjach jest bardzo wygodna. 

System ustalania pozycji w trakcie pracy składa się z:

• szelek bezpieczeństwa wyposażonych w pasek biodrowy (łączy szelki z systemem powstrzymywania spadania), 
• urządzenia do ustalania pozycji przy pracy – stosuje się przede wszystkim linkę włókienniczą o regulowanej długości, która spełnia wymagania normy PN-EN 358.

Pracownicy wykonujący swoje obowiązki na wysokości muszą mieć sprzęt dopasowany do charakteru pracy, wagi i masy ciała. Kluczowe znaczenie odgrywa także ich konfiguracja ściśle związana z warunkami stanowiska pracy oraz charakterem wykonywanych obowiązków zawodowych. Pracownicy muszą być delegowani na szkolenia umożliwiające właściwe używanie sprzętu oraz ochronę przed upadkiem z wysokości. 

Kiedy pracownicy wykonują obowiązki zawodowe na sporej wysokości liczonej w dziesiątkach kilometrów szelki bezpieczeństwa to nie tylko zabezpieczenie przed upadkiem i uszkodzeniem ciała. Sprzęt ochronny gwarantuje przeżycie i chroni przed kalectwem. Z tego względu niezwykle ważne jest zapewnienie bezpieczeństwa i wydajności sprzętu, co jest uwarunkowane jakością wykonania i zastosowaniem dobrych, wytrzymałych materiałów. Na uwagę zasługuję także innowacyjne rozwiązania, które przekonują do siebie coraz większe grono użytkowników. Stosowanie nowoczesnej technologii przekłada się na wygodę i komfort. 

Na rynku występuje wiele różnorodnych modeli szelek bezpieczeństwa, dlatego niezwykle ważne jest dopasowanie ich do specyfiki pracy oraz warunków, które panują w miejscu ich wykonywania. Szelki bezpieczeństwa powinny być zgodne z normami oraz przepisami, tylko wtedy zapewniają zabezpieczenie na najwyższym poziomie. Dla przykładu użytkownicy szelek zajmujący się spawaniem i wykonujący obowiązki na sporej wysokości muszą używać sprzętu odpornego na iskry oraz działanie wysokiej temperatury. Inne wymagania ma sprzęt przeznaczony do używania w przestrzeniach zamkniętych albo w dostępie liniowym. Aby dokonać właściwego wyboru, trzeba przede wszystkim zwrócić uwagę na specyfikę i przeznaczenie opisane przez producenta, a następnie na opinie innych użytkowników.