Ochronniki słuchu, hałas w środowisku pracy. W jakich miejscach są wymagane?

Głośne środowisko przyczyna się do regularnego występowania bólów głowy, rozdrażnienia, nerwowości oraz agresji. Hałas jest szczególnie uciążliwy wśród górników, w hutach żelaza, przemyśle, transporcie oraz wśród pracowników lotniska. Sprzęt wykorzystywany do ochrony słuchu musi zostać doręczony pracownikom, a pracodawca nie może żądać za nie opłaty. Kiedy sprzęt ulegnie zniszczeniu, zadaniem pracodawcy jest jego nieodpłatna wymiana. Co warto wiedzieć ochronnikach słuchu? Jak wybrać właściwy sprzęt? 

Jak odbywa się ochrona słuchu w zakładach pracy?

Pracodawcy mają obowiązek zapewnienia odpowiedniego zabezpieczenie słuchu w miejscach, gdzie poziom hałasu przekracza 80 dB(A). Kluczowy jest nie tylko zakup ochronników, ale także właściwe dopasowanie oraz użytkowanie. W tym celu trzeba skorzystać z norm omówionych w europejskiej dyrektywie o używaniu środków ochrony osobistej- 89/656/EWG. Pracodawca musi sprawować bezustanną kontrolę nad zatrudnionymi osobami i mieć pewność, że ochronniki słuchu są przez nich wkładane, a także sprzęt nie uległ zniszczeniu. Dowiedź się, w jaki sposób można jeszcze lepiej zabezpieczać słuch i jak często trzeba wymieniać sprzęt ochronny. 

Ocena skuteczności tłumienia hałasu

Aby dobrze chronić pracownika, trzeba przede wszystkim sprawdzić skuteczność tłumienia ochronników. Nie jest łatwo dopasować stopień ochrony do potrzeb, ale nie jest to niemożliwe. Kontroli podlega środowisko akustyczne, w którym wykonywana jest praca. Kiedy urządzenie nadmiernie chroni słuch, wiąże się to także z niesłyszalnością istotnych sygnałów oraz dźwięków alarmowych, a wśród nich alarmów przeciwpożarowych albo odgłosów występujących w trakcie używania pojazdów. 

Optymalny poziom dźwięku w trakcie noszenia ochronników słuchu powinien mieścić się w przedziale od 70 do 75 dB(A). Poziom hałasu w zakładzie czy fabryce może ulegać zmianie, szczególnie jeśli pracownik przemieszcza się albo warunki pracy ulegają zmianie. Wtedy konieczne jest wykonanie ponownego pomiaru i dopasowanie sprzętu ochronnego. Przypomnijmy, że przekraczanie wartości granicznej, czyli tak zwanej normy jest całkowicie zabronione, gdyż naraża zatrudnione osoby nie tylko na dyskomfort, ale biorąc pod uwagę dłuższą perspektywę pracy w takich warunkach, poważne szkody na zdrowiu. 

Dlaczego nadmierny hałas musi być wygłuszany?

Pracodawcy mają obowiązek zapewnienia odpowiednich narzędzi chroniących słuch dla osób pracujących w warunkach, w których hałas wynosi od 80 dB(A).

Ochronniki uszu mają zapewnić odpowiednią izolację dźwięków w otoczeniu. Warto zaznaczyć, że uszczelnienie akustyczne jest niezbędne w trakcie pracy, gdyż chroni od przedostania się nadmiaru dźwięku do kanału słuchowego. 

Dźwięki o niskiej częstotliwości niestety nie są łatwe do zablokowanie (mowa, chociażby o basach słyszanych w muzyce) w przeciwieństwie do wysokich częstotliwości (sopranów w chórze). W pierwszym przypadku niezbędne jest całkowite i bardzo szczelne przylgnięcie ochronników do uszu. Każda nieszczególność sprawia, że słyszany poziom hałasu ulega podwyższeniu. 

Wybierając ochronniki słuchu, trzeba pamiętać o:

  • odpowiednim rozmiarze sprzętu ochronnego, 
  • właściwym wkładaniu ochronników (włożeniu ich stosunkowo głęboko), 
  • usunięciu wszystkiego, co uniemożliwia szczelne założenie nauszników w bocznej części głowy, 
  • regularnemu kontrolowaniu sprzętu, aby nie był zbyt luźny albo co gorsza – nie zsuwał się z uszu. 

W jaki sposób można redukować hałas?

Tłumienie hałasu może odbywać się na kilka sposobów i trzeba je dopasować przede wszystkim do charakteru pracy oraz natężenia dźwięku. Wyróżniamy:

  • tłumienie konwencjonalne – ograniczenie poziomu hałasu jest możliwe, dzięki konwencjonalnym urządzeniem tłumiącym (poziom hałasu nie odgrywa głównej roli). Te urządzenia są dedykowane pracownikom, którzy noszą je przez cały dzień i przez kilka godzin wymagają tłumienia hałasu na jednakowym poziomie, 
  • tłumienie zależne od poziomu – to doskonała redukcja na wysokim oraz niskim poziomie. Ochronniki są przydatne w zmiennych warunkach hałasu, kiedy pracownicy samodzielnie kontrolują poziom ochrony bez konieczności ściągania sprzętu. Drugim dedykowanym rozwiązaniem jest hałas impulsowy, co oznacza krótki, ale bardzo głośne dźwięki. Mowa o wybuchach pochodzących z łuku elektrycznego albo uderzeń młotów pneumatycznych. 

Wybierając sprzęt ochronny słuchu, trzeba wziąć także pod uwagę poziom, jaki uzyskały ochronniki. Pierwsza grupa to nieelektroniczne (pasywne) ochronniki, a druga elektroniczne znane również jako aktywne. Do pasywnych modeli zaliczane są urządzenie HPD wzbogacone w mikrofony środowiskowe charakteryzujące się wychwytywaniem dźwięków o niskim ciśnieniu akustycznym. W trakcie użytkowania można dopasowywać głośność przychodzących dźwięków do optymalnego słyszenia. 

Wyróżnia się także tłumienie równomierne (znane jako płaskie). Ten model charakteryzuje się tłumieniem dźwięków o niskiej częstotliwości w takim samym stopniu, jak wysokiej częstotliwości. To właśnie w taki sposób dźwięki trafiające do kanału słuchowego są naturalne i mniej uciążliwe. Pierwotnie wykorzystywano te urządzenia przede wszystkim w trakcie koncertów muzyki, jednak sprawdzają się doskonale do ochrony słuchu w pracy. To sprzęt dedykowany dla pracowników o niższym poziomie narażenia na głośne dźwięki. 

W jaki sposób wybierać ochronniki słuchu?

Wybierając ochronniki, trzeba mieć świadomość, jak ważną rolę w życiu każdego z nas odgrywa słuch. Oprócz możliwości rozmowy czy współpracy z drugim człowiekiem dochodzą też kwestie przyjemności i relaksu. Stąd rola ochronników w najbardziej wymagających miejscach pracy jest niezaprzeczalna. Kupując odpowiedni sprzęt, trzeba zwrócić uwagę na szereg czynników, a wśród nich:

  • charakterystykę wykonywanej pracy, 
  • poziom hałasu w zakładzie, 
  • upodobania oraz preferencje, 
  • wartość SNR, czyli w jakim stopniu sprzęt ogranicza pierwotny poziom hałasu. 

Ochronniki słuchu są noszone przez kilka godzin każdego dnia, dlatego szczególnie ważny jest komfort w trakcie użytkowania. Nie należy sięgać po najbardziej zaawansowane modele, gdyż daleko im od intuicyjnego użytkowania i pracownicy, zamiast skupiać się na wykonywaniu obowiązków zawodowych, próbują rozgryźć, w jaki sposób działa nowoczesny ochronnik słuchu. 

Dobra jakość i świetne zabezpieczenie słuchu nie spełni swojej funkcji, kiedy ma niewygodną konstrukcję i źle leży. Odczuwając bezustanny dyskomfort, pracownicy rezygnują z noszenia ochronników, mimo iż wiąże się to z zagrożeniem dla ich słuchu. Ochronniki mają pasować do charakteru wykonywanej pacy, współgrać z wkładaną odzieżą oraz pozostałymi środkami ochrony osobistej. Szczególnie wymagająca jest praca, kiedy poziom hałasu jest wysoki, ale charakter wykonywanych czynności wymaga bezustannego porozumiewania się ze współpracownikami. 

Czynniki odgrywające szczególnie ważną rolę w trakcie wyboru ochronników:

  • ciśnienie – ta wartość jest zależna od wybranego do produkcji ochronników materiału oraz rozmiaru wkładki w stosunku do rozmiaru kanału słuchowego. Odpowiednie ciśnienie w opasce sprawia, że wszystkie części dobrze przylegają, co przekłada się na znaczne wytłumienie hałasu, 
  • rozmiar – wybór odpowiednich ochronników bardzo często wymaga wypróbowania wielu modeli, żeby znaleźć ten, który doskonale pasuje, nie przyczynia się do uczucia dyskomfortu i najlepiej chroni narząd słuchu. W zakładzie pracy muszą znaleźć się różne rozmiary ochronników ze względu na wielu pracowników, którym zależy na dobrym uszczelnieniu kanału słuchowego, 
  • miękkość – miękkie i delikatne w dotyku zatyczki świetnie dopasowują się do kanału słuchowego i zapewniają poczucie wygody w trakcie noszenia. Na szczególną uwagę zasługuje pianka poliuretanowa. Miękkość jest bardzo istotna dla zatyczek, które są kilkakrotnie wkładane i wyciągane, 
  • waga – wybierając ochronniki słuchu, waga sprzętu także odgrywa dużą rolę. W przypadku dużych wartości redukcji szumów trzeba się liczyć z wyższą wagą oraz większymi nakładkami umieszczanymi w uszach. Lżejsze i delikatniejsze modele sprawiają, że z zewnątrz dobrze słyszane są dźwięki, co może stanowić zaletę w pracach, gdzie wymagana jest komunikacja pomiędzy pracownikami, ale także i wadę, kiedy poziom tłumienia musi oscylować na najwyższym poziomie, 
  • temperatura – noszenie nauszników jest szczególnie uciążliwe w wilgotnym środowisku, gdyż po upływie kilkunastu minut pot występujący na skórze przyczynia się do uczucia dyskomfortu oraz zmiany położenia sprzętu ochronnego. W omawianej sytuacji jedynym rozwiązaniem jest zastosowanie wkładek na pałąkach albo wkładek wielokrotnego użytku, które można wymieniać. Tylko w taki sposób higiena łączy się z ochroną. 

W jaki sposób dbać o ochronniki słuchu?

Ochronniki słuchu doskonale zabezpieczają narząd słuchu przed hałasem, ale niezwykle ważne jest właściwe użytkowanie oraz przechowywanie sprzętu. Trzeba pamiętać o zachowaniu najwyższego poziomu higieny, szczególnie w trakcie wkładania oraz ponownego użytkowania. W pierwszej kolejności trzeba umyć ręce i upewnić się, że nie znajdują się na nich żadne ciała stałe, które mogą przyczepić się do materiału, zniszczyć całą strukturę. Aby dobrze używać ochronników, nie warto się spieszyć. Dla osób, które w ciągu jednego dnia wielokrotnie korzystają z ochronników, najlepiej sprawdzi się opcja wkładek typu Push-To-Fit, czyli wszystkie części dopasowują się do kształtu ucha, co dodatkowo podnosi odczuwany komfort i to bez ryzyka nadmiernego obciążenia. Wkładanie i zdejmowanie ochronników jeszcze nigdy nie było takie łatwe. 

Przechowywanie ochronników także odgrywa dużą rolę, szczególnie jeśli są one używane sporadycznie. Każda drobinka kurzu znajdująca się w środku wpływa niekorzystnie na poziom ochrony. W przypadku modeli wielorazowego użytku ważne jest ich czyszczenia w celu zachowania optymalnego poziomu higieny. 

Ochronniki słuchu mogą być wkładane także z innymi elementami ochronnymi zabezpieczającymi twarz, głowę, oczy, a także drogi oddechowe. Stąd używany sprzęt musi współgrać, żeby poprawić komfort pracy oraz zagwarantować ochronę na najwyższym poziomie. Specjalne adaptery mają na celu przymocowanie nauszników do czapek oraz osłon twarzy. Na szczególną uwagę zasługują integracyjne nauszniki, które współgrają z okularami ochronnymi, nakryciami głowy oraz innym sprzętem. Nauszniki bardzo często są noszone razem z zatyczkami do uszu w celu zapewniania jeszcze wyższego poziomu bezpieczeństwa. 

Ochronniki słuchu mają być kompatybilne ze środowiskiem pracy, gdyż noszenie zabezpieczenia słuchu o wysokim poziomie tłumienia w miejscach pacy, w których natężenie hałasu nie przekracza 80 db(A) rodzi niewłaściwe ograniczenie zdolności słyszenia oraz komunikacji wśród pracowników. Wybór niewłaściwych (zbyt mocnych) ochronników słuchu można porównać do wkładania okularów przeciwsłonecznych w dzień, kiedy nie świeci słońce. To nadopiekuńczość i niewskazane działanie. 

Dobrze dobrane ochronniki pozwalają zachować świadomość sytuacji, w jakiej znajduje się pracownik Ryzyko wypadku, przestraszenia czy innych niekorzystnych zjawisk jest znikoma, gdyż ochrona słuchu pozwala pozostać czujnym i mieć orientację tego, co się dzieje.

Wybierając ochronniki słuchu, trzeba pamiętać, że mają one na celu poprawę komfortu odczuwanego przez pracowników, a także zabezpieczenie ich zdrowia i unikanie chorób zawodowych. Noszone ochronniki umożliwiają docieranie dźwięków z zewnątrz pod warunkiem, że mają odpowiednią redukcję szumów (nie może ich być ani za dużo, ani też za mało), a do tego są wkładane zgodnie z przeznaczeniem i używane we właściwy sposób. 

W najbardziej wymagających warunkach ochronniki słuchu przekładają się na lepszą słyszalność. Kluczową rolę odgrywa wybór właściwego modelu i rozmiaru, a także umiejętne noszenie, gdyż ochronniki zdecydowanie poprawiają warunki pracy.