Odzież dla spawacza

Dla spawaczy szkodliwe jest promieniowanie UV, stąd trzeba chronić dosłownie każdą część ciała. Odzież dla spawacza musi być zgodna z normą EN ISO 11611, ale to nie jedyny czynnik, na który trzeba zwrócić uwagę w trakcie zakupu odpowiedniej odzieży. Jak dobrze wybrać strój roboczy, żeby chronić pracownika przed iskrami, a także ograniczyć ryzyko porażenia prądem oraz oparzenia? Odpowiadamy na wszystkie pytania związane z odzieżą dedykowaną dla spawaczy. 

Jaką odzież powinien nosić spawacz?

Spawanie jest niebezpieczne, gdyż wiąże się z dużym ryzykiem oparzenia, porażenia prądem, szkodliwe jest także promieniowanie UV, którego nie da się uniknąć w trakcie wykonywania pracy. Właśnie z tego względu dla spawaczy bardzo istotne jest zakrycie całego ciała, począwszy od stóp aż do głowy. Każdy niezabezpieczony kawałek ciała może ulec wypadkowi, zostać poparzony, co jest nie tylko bolesne, ale może przyczynić się do trwałego uszczerbku ciała. Stosowanie właściwej odzieży jest bardzo ważne. Jak wybrać odpowiedni strój roboczy i na jakie kwestie trzeba zwrócić uwagę w trakcie zakupów, aby jeszcze lepiej ochronić się przed drobnymi iskrami, opiłkami, prądem i innymi zagrożeniami? Odpowiedź znajduje się w dzisiejszej publikacji. 

Odzież dla spawaczy – jak wybrać?

Praca spawacza wymaga zakrywania całego ciała, żeby maksymalnie ograniczyć ryzyko poparzenia. Bardzo popularne są całe kombinezony, gdyż są łatwe do ubrania, a zapewniają wymaganą szczelność i komfort, ale to nie jedyna opcja. 

Odzież dla spawacza musi powstać z naturalnych włókien, zabrania się stosowania materiału syntetycznego, gdyż jest łatwopalny i topi się pod wpływem wysokiej temperatury stanowiącej stały element pracy spawacza. Zapamiętajmy więc, żeby koniecznie sprawdzić skład wybranej odzieży i nie decydować się na wersje z domieszką albo nawet uszyte w całości z materiałów syntetycznych. To pierwsza i jedna z najważniejszych zasad, której trzeba bezwzględnie przestrzegać. 

Od kilku lat przepisy prawa narzucają konkretne wymogi oraz normy, jakie musi spełniać odzież dla spawaczy. Mowa o normie EN ISO 11611, czyli „odzież ochronna dla spawaczy i pracowników w zawodach pokrewnych”. Wyparła normą EN 470-1. Zgodnie z obowiązującą normą odzież ochronna musi spełniać precyzyjnie wyznaczone wymagania. Mowa o:

  • ochronie przed rozpryskami drobnych kropli roztopowych metali, 
  • ochronie przed iskrami, które stanowią produkt uboczny szlifowania oraz obróbki metali, 
  • ochronie przed krótkotrwałym kontaktem z promieniowaniem cieplnym, które jest produkowane przez spawający łuk elektryczny oraz przez otwarty płomień.

Bardzo istotne jest także marginalizowanie szansy porażenia prądem elektrycznym w trakcie kontaktu z przewodami elektrycznymi pod napięciem, które nie przekracza 100 V prądu stałego. 

Oprócz wymienionych zagrożeń spawacze powinni nosić strój zabezpieczający przed uderzeniami przedmiotów, które spadają z różnej wysokości, wybuchami, hałasem, zapyleniem, upadkiem z wysokości. Spawacze wykonują swoje obowiązki w zmiennych warunkach atmosferycznych, co sprawia, że odzież powinna być przystosowana do pory roku, a także innych czynników (intensywne opady deszczu, niska temperatura i pozostałe). 

Wymagania wyznaczone przez normę są poświęcone każdemu z elementów zaliczanych do kompletnej odzieży ochronnej dla spawaczy. 

Spawacze noszą przede wszystkim specjalne fartuchy spawalnicze, kombinezony, kurtki, bluzy, spodnie spawalnicze , rękawy ochronne, rękawice spawalnicze, a także ochraniacze stóp nagolenniki, znane również jako getry. Przydają się też kaptury spawalnicze.

Jak wybrać odpowiednią odzież ochronną dla spawaczy?

Najważniejszą cechą odzieży roboczej dla spawaczy, na której trzeba skupić uwagę, jest odporność na płomienie, wytrzymałość na promieniowanie cieplne oraz wytrzymałość na krople roztopionego metalu, stanowiącego produkt uboczny spawania. 

Norma ISO 15025 pozwala określić skuteczność ochrony przed zapaleniem oraz rozprzestrzenianiem się płomienia. Z kolei norma ISO 9150 wyznacza działanie roztopionych metali na odzież ochronną. Norma ISO 6942 wyznacza działanie promieniowania cieplnego. Posiłkując się wszystkimi wyznaczonymi normami, można bez problemu wyznaczyć klasy odzieży ochronnej i dopasować je do indywidualnych potrzeb. Wybiera się klasę 1 albo 2. 

Klasa 1 zapewnia niższy poziom bezpieczeństwa, gdyż zabezpiecza przed mniejszym zagrożeniem uwarunkowanym działaniem promieniowania cieplnego oraz stopionych metali. To wybór przy mniej inwazyjnych metodach spawania, czyli ręcznych technikach spawania, w których występuje stosunkowo mało rozprysków oraz kropli. 

Odzież 1 klasy nadaje się doskonale do:

  • spawania gazowego, 
  • MIG, 
  • TIG, 
  • MMA, 
  • lutowania, 
  • spawania punktowego, 
  • spawania mikroplazmowego. 

Z kolei odzież klasy 2 jest dedykowana do bardziej wymagających warunków, w których niebezpieczeństwo jest znaczenie większe, a zagrożenia poważniejsze. To rozwiązanie, po które warto sięgnąć w trakcie spawania metodą:

  • MMA, 
  • MAG, 
  • MIG, 
  • cięcia plazmą, 
  • cięcia tlenkiem, 
  • natryskiwania cieplnego.

W każdej z wymienionych metod występuje sporo odprysków, co generuje jeszcze większe ryzyko dla spawacza. 

Jaka wierzchnia odzież ochronna sprawdzi się dla spawacza?

Odzież dla spawacza musi zostać uszyta z materiałów niepalnych albo trudnopalnych o specjalnej konstrukcji. Dobrze zszyty materiał i wytrzymałe nici sprawiają, że ryzyko przedostania się odprysków gorących metali oraz iskier pod strój jest minimalne, a to z kolei przekłada się na wysoki poziom bezpieczeństwa spawaczy. Wybierając odpowiedni strój, trzeba koniecznie sprawdzić, czy posiada on wszystkie wymagane normy oraz atesty, a wśród nich: ASTM F1959/F1959M-12, NFPA 2112 oraz EN ISO 11612/1. 

Jak chronić oczy, szyję oraz twarz?

Wiesz już, że praca spawacza jest niebezpieczna, generuje spore ryzyko i wymaga odpowiedniego stroju używanego do pracy, jednak trzeba chronić nie tylko ręce, nogi i tułów, ale również pozostałe części ciała, a w tym oczy, twarz i szyję, o czym często zapominamy. W tym celu stosuje się przyłbice ochronne, kaptury spawalnicze oraz gogle dla spawacza. Ich wybór nie może być przypadkowy. Przyłbica musi gwarantować bardzo dobre pole widzenia, gdyż w pracy spawacza bardzo ważna jest precyzja i nie ma tutaj miejsca na pomyłki czy niedokładność. W przyłbicy musi znaleźć się skuteczny filtr promieniowania. Odpowiada również za zabezpieczenie twarzy przed promieniowaniem cieplnym. 

Z kolei kaptur spawalniczy to cenny dodatek do maski spawalniczej, gdyż zabezpiecza dodatkowo przed promieniowaniem cieplnym oraz odpryskami. Ważne, aby wybierany model kwalifikował się do 2 klasy ochrony i spełniał wymogi normy EN 11611.

Trzeba pamiętać, że jeżeli strój ochronny jest dobrze dobrany do specyfiki spawania i używanej metody, pozwala zabezpieczyć całe ciało spawacza. Trzeba wziąć pod uwagę warunki panujące w miejscu pracy, co z kolei zagwarantuje wygodę, bezpieczeństwo i pozwoli uniknąć nieobecności w pracy związanej z wypadkami. 

Środki zabezpieczające twarz, szyję i oczy różnią się ze względu na stosowaną metodę spawania. Inne są wymagania, gdy dochodzi do cięcia tlenem, spawania gazowego oraz lutospawania, a co innego sprawdzi się w bardzo niebezpiecznym spawaniu łukiem elektrycznym, elektrożłobieniu, cięciu tlenek albo używaniu strumienia plazmy. 

Wspomniane przyłbice trzeba nosić przede wszystkim w miejscach, w których dochodzi do długiego, intensywnego spawania, gdzie ma miejsce duże natężenie przepływu gazu. Jeżeli spawacza bardzo często zmienia ustawienie ciała oraz głowy albo pracuje w ruchu, kaptur spawalniczy będzie stanowił bardzo pożądany dodatek do stroju. Warto rozważyć także zastosowanie tarczy spawalniczych, które zabezpieczają zarówno oczy, jak i twarz, a także całą szyję. Jedyny problem związany z tarczą spawalniczą to konieczność trzymania jej w ręce, co zdecydowanie utrudnia wykonywanie pracy (trzeba zaznaczyć, że jedna ręka nie może trzymać przedmiotu, a drugą nie można spawać, gdyż jedna dłoń trzyma tarczę). 

Na co jeszcze warto zwrócić uwagę, wybierając odzież dla spawacza?

Wybór właściwej odzieży ochronnej jest uwarunkowany wiedzą. Trzeba wziąć pod uwagę rodzaj wykonywanej pracy, zagrożenia, które w niej występują, warunki środowiska pracy (często są zmienne), a także inne wymagania przepisów szczegółowych. 

Pamiętajmy, że to obowiązek pracodawcy zadbać o wyposażenie pracownika w odpowiedni strój ochronny, który jest uwarunkowany wymienionymi czynnikami, jednak pracownik powinien wszystko zweryfikować, gdyż to jego zdrowie i życie jest zagrożone. 

Ręce również wymagają odpowiedniego zabezpieczenia przed odpryskami stopionych metali. W tym celu stosuje się modele wykonane ze skóry, która doskonale chroni. Ważne, aby wybierany model miał warstwę termoodporną oraz impregnowaną niepalną podszewkę. Producent musi używać niepalnych nici. Najlepiej sprawdzą się modele całodłonicowe, czyli do ich produkcji stosuje się jeden kawałek materiału, co ogranicza przedostawanie się czynników zagrożenia. 

Stopy spawaczy również są zagrożone, stąd szczególnie istotne jest stosowanie obuwia bezpiecznego albo ochronnego. Jeżeli wybrany model ma podnoski, stopa jest chroniona przed uderzeniami z energią 200 J. Najlepszym wyborem jest konstrukcja obuwia typu B albo C, co oznacza trzewiki albo półsaperki, gdyż zapewniają najwyższy poziome bezpieczeństwa i gwarantują maksymalny komfort w trakcie pracy. Buty dla spawacza nie może ulegać zniszczeniu w trakcie kontaktu z iskrami albo odpryskami gorących metali – w takim przypadku nie spełniają swojej podstawowej funkcji. Do produkcji obuwia stosuje się skórę odporną na działanie czynników gorących. 

Odzież dla spawaczy – kilka słów podsumowania

Odzież dla spawaczy musi chronić przed czynnikami gorącymi, odpryskami metali, szkodliwym promieniowaniem i innym zagrożeniem występującym w trakcie wykonywania obowiązków. Największą popularnością cieszą się kombinezony, do produkcji których stosuje się tkaniny impregnowane przeciwpalne. Producenci muszą zadbać o wymagane właściwości dielektryczne i odporność na działanie innych czynników zagrożenia. Spawacze cenią także właściwości specjalnych fartuchów, do których produkcji stosuje się dobrej jakości skóry, gdyż podnoszą poziom bezpieczeństwa poprzez doskonałe właściwości zabezpieczające i ochronne. Bardzo ważna jest konstrukcja odzieży i grubość materiału, gdyż musi zatrzymać roztopiony metal rozgrzany do bardzo wysokiej temperatury. 

W trakcie wyboru odzieży dla spawaczy warto unikać modeli wzbogaconych w kieszenie, gdyż stwarzają potencjalne zagrożenie. Jednak, gdy kieszenie już są i używa się ich do przechowywania potrzebnych narzędzi i innych elementów, trzeba upewnić się, że są odchylone od bocznego szwu o kąt większy od 10. Z kolei spodnie spawalnicze pod żadnym względem nie mogą mieć zakładek ani mankietów. Każdy z dodatków generuje dodatkowe zagrożenia, czego trzeba unikać, a ograniczenie ryzyka jest bardzo istotne. Z kolei w trakcie projektowania zapięć producenci muszą pamiętać, żeby nie tworzyły żadnych fałd ani też otworów, gdyż może się tam dostać gorący metal. 

Używana odzież ochronna dla spawaczy musi być zgodna z wymaganiami normy EN 11611 – to pewność, że użytkownik jest zabezpieczony przed wszystkimi zagrożeniami. 

Odzież ochronna musi spełniać konkretne wymogi, ale bardzo ważny jest także dobór właściwego rozmiaru. Jeżeli strój jest za mały, pracownik nie jest w stanie komfortowo się poruszać, pojawia się także ryzyko rozerwania i uszkodzenia ciała. Noszenia za ciasnego kombinezonu czy spodni przez 8 godzin dziennie wywołuje ogromny dyskomfort i obciążenie, dlatego należy tego pracownikowi oszczędzić. 

Za duży strój jest równie niebezpieczny. Przede wszystkim stwarza ryzyko potknięcia, braku dokładności i wypadków, czego należy za wszelką cenę unikać. Wystarczy poznać wymiary pracownika i na ich podstawie dobrać jego strój ochronny. 

Jeżeli pracodawca nie zadba o właściwy ubiór, musi liczyć się z poważnymi konsekwencjami ze strony Inspekcji Pracy. Nakładane są między innymi karne sankcje.