Jak wyglądają szkolenia pracowników oraz kursy z zakresu BHP? Kiedy są organizowane?

Zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy to jeden z podstawowych obowiązków każdego pracodawcy. Z kolei zatrudnione osoby są zobowiązane do przestrzegania wytycznych oraz ochrony zdrowia i życia nie tylko siebie, ale i pozostałych współpracowników. Przed rozpoczęciem pracy organizuje się szkolenie wstępne BHP, w którym przekazane są podstawowe informacje o funkcjonowaniu w firmie. Przedstawiane są także zagrożenia oraz sposoby radzenia sobie z nimi. Przekonaj się, jak wyglądają szkolenia i co trzeba wiedzieć. 

Szkolenie wstępne BHP

Szkolenie wstępne to pierwsze szkolenie odbywające się w zakładzie pracy. Musi je przejść każdy nowozatrudniony pracownik, nawet jeśli od kilku/kilkunastu lat zajmuje takie samo stanowisko. Szkolenie musi odbyć się jeszcze przed rozpoczęciem wykonywania obowiązków zawodowych. Nowa osoba poznaje nie tylko zasady związane z bezpieczeństwem i higieną pracy na miejscu pracy, ale także w całym zakładzie. Przejście kursu to podstawa do rozpoczęcia pracy – w przeciwnym razie pracodawca działa niezgodnie z przepisami prawa. Dodatkowo pracodawca nie ma prawa dopuścić zatrudnionej osoby do podjęcia pracy, jeśli nie ma wymaganych kwalifikacji albo umiejętności niezbędnych do bezpiecznego wykonywania obowiązków. Dotyczy to przede wszystkim specjalistycznych szkoleń, kursów czy studiów. 

Wstępnemu szkoleniu podlegają:

• nowi pracownicy, 
• praktykanci (studenci), 
• uczniowie szkół zawodowych otrzymujący zatrudnienie w celu nauki zawodu. 

Jedyny przypadek, kiedy nowy pracownik nie musi przechodzić wstępnego szkolenia to w sytuacji, gdy u wcześniejszego pracodawcy wykonywał identyczne obowiązki albo korzystał dokładnie z takich samych maszyn. To jedyny wyjątek od reguły, ale wymagane jest wtedy dostarczenie dokumentów potwierdzających odbycie wstępnego szkolenia BHP. 

Jak wygląda szkolenie wstępne?

Organizacją szkolenia wstępnego zajmuje się specjalista z zewnątrz, behapowiec albo inna osoba zatrudniana przez firmę. W trakcie szkolenia odbywa się instruktaż ogólny oraz instruktaż stanowiskowy. Jak sama nazwa wskazuje, pierwsza część dotyczy zasad, które obowiązują w całej firmie, a w drugim instruktażu przekazywane są bardziej szczegółowe informacje. Pracodawca jest zobowiązany do wykonania szkolenia, ale większości osób nie trzeba do tego namawiać. Dobrze przeszkolony personel to brak wypadków oraz ciągłość zatrudnienia. Nieprzygotowana do wykonywania pracy osoba może wyrządzić wiele szkód. 

Nie ma znaczenia, czy pracownik został zatrudniony na podstawie umowy o pracę, czy zlecenie. Zapewnienie bezpieczeństwa dla całego zakładu jest szczególnie istotne. 

Instruktaż ogólny BHP pozwala na wyjaśnienie zasad związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy. Pracownik uzyskuje informacje dotyczące nowego miejsca zatrudnienia oraz zapoznaje się z zasadami udzielania pierwszej pomocy. Ważna jest także instrukcja przeciwpożarowa. W trakcie szkolenia przekazywane są prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy. 

Szkolenie wstępne:

• musi trwać co najmniej 2 godziny zegarowe, 
• musi odbywać się w zakładzie pracy, a nie w formie kursu online, 
• jest przeznaczone dla nowych pracowników, praktykantów oraz osób, które uczą się zawodu. 

Za wykonanie instruktażu ogólnego odpowiada pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy albo jeden z pracowników, który ma wymaganą wiedzę oraz umiejętności i jest w stanie je przekazać w rzetelny i zrozumiały sposób. Co ważne, organizacja i przeprowadzanie szkoleń nie jest łatwe, gdyż zatrudnione osoby wykonujące te same obowiązki od wielu lat, mają problem z wczuciem się w rolę nowicjuszy, który nie robili tego nigdy wcześniej. 

Szkolenie wstępne nie zawsze wygląda jak samo, gdyż powinno być dopasowane do konkretnej branży. Wystarczy skorzystać z harmonogramu ramowego instruktażu ogólnego, a następnie dopasować go do charakteru pracy. 

Posiłkując się ustawą o szkoleniach BHP, dowiemy się, że w trakcie udzielania instruktażu warto korzystać z filmów, tablic oraz folii do wyświetlania informacji. W trakcie kursu pierwszej pomocy należy wykonywać czynności z wykorzystaniem specjalnych środków, manekinów i innych. Osoby biorące udział w szkoleniu mają się nim zainteresować, brać aktywny udział, pytać i udzielać odpowiedzi na pytania. Dobry behapowiec jest w stanie zapewnić wysoki poziom bezpieczeństwa w zakładzie pracy. 

Instruktaż stanowiskowy BHP

Instruktaż stanowiskowy BHP zawiera więcej informacji niż pierwsza część szkolenia, czyli instruktaż ogólny. Zatrudnione osoby dowiadują się, jakie ryzyko zawodowe występuje w ich pracy. Behapowiec albo inna osoba przeprowadzająca szkolenie informuje, jakie są skuteczne sposoby zabezpieczenia się przed zagrożeniami oraz metody bezpiecznego wykonywania obowiązków. 

Instruktaż stanowiskowy jest skierowany do:

• pracowników wykonujących pracę na stanowiskach robotniczych oraz innych, w których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe albo niebezpieczne, 
• pracowników przenoszonych na stanowiska, o których mowa powyżej, 
• uczniów podejmujących się praktycznej nauki zawodu, 
• studentów wykonujących praktykę studencką. 

Jak długo trwa instruktaż stanowiskowy?

Przepisy prawa nie regulują długości trwania instruktażu stanowiskowego, gdyż jest to uwarunkowane wiedzą i doświadczeniem pracownika, a także charakterem pracy i specyfiką urządzeń/maszyn. Na długość szkolenia wpływają też zagrożenia występujące na stanowisku. Dla przykładu pracownik biurowy nie musi uczyć się o indywidualnych środkach ochrony osobistej albo strojach roboczych. Z kolei pracownicy fizyczni mają o wiele dłuższe szkolenie, gdyż zagrożeń i niebezpieczeństw jest zdecydowanie więcej. 

Instruktaż stanowiskowy dla osoby zatrudnionej w biurze trwa minimum 2 godziny lekcyjne. Z kolei pracownik budownictwa musi uczyć się przez 8 godzin lekcyjnych. 

Zarówno pracodawca, jak i kierownictwo może przeprowadzać potrzebne kursy i szkolenia, pod warunkiem, że ma odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe. Niezbędnym elementem jest także przejście szkolenia odnośnie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego. Wiedza nie wystarczy, gdyż trzeba ją także umiejętnie przekazać. 

Jak długo obowiązuje szkolenie wstępne BHP?

Data ważności wstępnego szkolenia BHP mija po 12 miesiącach. Osoby zajmujące kierownicze stanowiska muszą powtarzać szkolenia co 6 miesięcy. 

W trakcie szkolenia odbywają się następujące czynności:

• instruktor zaczyna rozmową z pracownikiem, 
• prezentuje i objaśnia, jakie obowiązki zostaną powierzone zatrudnionej osobie ze wskazaniem bezpiecznych sposobów pracy, 
• po zaprezentowaniu zadań, pracownik samodzielnie podejmuje się jego wykonania. 

To najlepszy moment na wyjaśnienie wątpliwości, zadanie pytań i dokładne zrozumienie powierzonych obowiązków. Samodzielna praca pod okiem instruktora ułatwi wskazanie nieprawidłowości oraz ewentualne korekty. 

Wykonanie wstępnego szkolenia BHP musi zostać udokumentowane. Pracownik podpisuje dokument, z którego jasno wynika, że zakończył instruktaż ogólny oraz stanowiskowy. Informacja zostaje wpięta do akt osobowych. 

Szkolenia okresowe BHP

Nie wystarczy jedno szkolenie z zakresu BHP,  gdyż przepisy prawa zmieniają się, wprowadzane są również nowelizacje. Oprócz tego warto odświeżać wiedzę zatrudnionym osobom. 

Pierwsze szkolenie okresowe zostaje zaplanowane na pół roku od momentu rozpoczęcia zatrudnienia, a kolejne dopiero za 5 lat. 

Szkolenia okresowe BHP powstały dla:

• pracodawców, kierowników, brygadzistów, mistrzów, 
• pracowników zatrudnionych na stanowiskach roboczych, 
• pracowników inżynieryjno-technicznych, 
• technologów oraz organizatorów produkcji, 
• pracowników służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz pozostałych osób odpowiadających za zadania tej służby. 

Pracownicy administracyjni nie mają obowiązku wykonywania szkoleń okresowych, gdyż w ich pracy niebezpiecznych zdarzeń i zagrożeń jest bardzo mało. 

Ustawodawca nie zobowiązuje do wykonywania okresowych szkoleń BHP następujących osób:

• pracowników zajmujących się produkcją odzieży, 
• pracowników produkujących skóry oraz wyroby ze skór wyprawianych, 
• pracowników zajmujących się poligrafią oraz reprodukcją zapisanych nośników informacji, 
• pracowników odpowiadających za produkcję komputerów, wyrobów elektronicznych oraz optycznych, 
• handlarzy detalicznych (nie obowiązuje handlu detalicznego pojazdami samochodowymi), 
• pracowników zajmujących się działalnością detektywistyczną oraz ochroniarską, 
• pracowników związanych z działalnością kulturową, rekreacyjną oraz rozrywką, 
• pracowników powiązanych z działalnością naukową oraz techniczną, 
• pracowników finansów i ubezpieczeń, 
• pracowników związanych z obsługą rynku nieruchomości, 
• pracowników działalności związanej z usługami gastronomicznymi.

Nieobowiązkowe szkolenia okresowe BHP dotyczą także pracowników zatrudnionych w transporcie lotniczym, informacji i komunikacji, a także edukacji. 

Jak przeprowadza się okresowe szkolenie BHP?

Szkolenie okresowe BHP nie różni się od szkolenia wstępnego. Jednak niektóre osoby nie mają obowiązku, aby stawiać się na obowiązkowych kursach. Mowa o pracownikach posiadających zaświadczenie od innego pracodawcy o wykonaniu szkolenia.

Szkolenie okresowe dla pracowników wykonujących pracę na stanowiskach robotniczych obowiązuje przez 3 lata. W przypadku szczególnie niebezpiecznych stanowisk, w których ryzyko wypadku jest naprawdę duże, szkolenia odbywają się co najmniej raz w roku. 

Dlaczego szkolenia okresowe są tak istotne?

W trakcie szkoleń okresowych pracownicy mają szansę odświeżenia potrzebnej wiedzy, przypomnienia zasad obowiązujących nie tylko na zajmowanych stanowiskach, ale i w całym zakładzie pracy. Zostaje im przekazana wiedza odnośnie do przepisów i zasad BHP, zagrożeń związanych z ich pracą oraz metodami ochrony przed niebezpieczeństwem. Osoba wykonująca szkolenie ma obowiązek przygotować pracowników do radzenia sobie w razie wypadków i sytuacji zagrożenia zdrowia bądź życia. 

Przykład szkolenia okresowego BHP dla pracowników zajmujących stanowiska robotnicze oraz inżynieryjno-techniczne

W pierwszej kolejności zatrudnione osoby zapoznają się z regulacjami prawnymi związanymi z BHP w miejscu pracy. Poznają źródła prawa związane z ochroną pracy oraz prawa i obowiązki pracowników, a także pracodawców w zakresie BHP. Zatrudnione osoby muszą zdawać sobie sprawę z konsekwencji nieprzestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. W zakładzie pracy szczególną ochroną objęte są kobiety oraz osoby młodociane. 

Pracownicy zapoznają się z czynnikami zagrożenia, które występują w ich pracy oraz zasadami i sposobami ich ograniczenia albo całkowitego usunięcia. Mowa o czynnikach fizycznych, chemicznych, biologicznych i psychofizycznych. W zakładach pracy stosowane są specjalne środki mające na celu zmaganie się ze skutkami ubocznymi zagrożeń. 

Pracownicy muszą wiedzieć, jak zachować się, kiedy w miejscu pracy zdarzy się wypadek czy wystąpi inne zagrożenie. Mowa przede wszystkim o awariach maszyn czy pożarach. Niezwykle istotne jest także udzielnie pomocy w niemożliwych do zaplanowania sytuacjach i w trakcie wypadków. 

Zatrudnione osoby mają mieć zapewnione bezpieczeństwo fizyczne oraz psychiczne. Oznacza to, że nikt w zakładzie pracy nie może dopuszczać się mobbingu. 

Najważniejsze zasady na temat szkolenia BHP – pracodawcy

Szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy są dedykowane dla pracowników oraz pracodawców. Tylko dobrze przygotowany przedsiębiorca jest w stanie chronić swoich pracowników i zapewnić optymalny poziom bezpieczeństwa w trakcie pracy. Organizacja szkoleń i kursów BHP to przejaw troski o zatrudnione osoby. 

Jeśli w zakładzie pracuje ponad 100 osób, pracodawca jest zobowiązany do zatrudnienia służby BHP, która ma służyć radą w zakresie bezpieczeństwa, monitorować przebieg prac, respektowanie przepisów i zwracać uwagą na ewentualne nieprawidłowości. 

Firmy zatrudniające mniej niż 10 osób nie muszą spełniać tak wymagających zasad. Wystarczy, że pracodawca samodzielnie pełni funkcje służby BHP. Oczywiście pod warunkiem, iż uzyskał wymaganą wiedzę, doświadczenie i ukończył kursy. 

Pracodawca ma szereg zobowiązań w stosunku do zatrudnionych osób. Powinien o nich wiedzieć jeszcze zanim podpisze umowy z pracownikami. 

W trakcie szkolenia pracodawca zapoznaje się z:

• swoimi obowiązkami uwarunkowanymi bezpieczeństwem i higieną pracy,  
• odpowiedzialnością ciążącą na nim za nieprzestrzeganie przepisów BHP, 
• ochroną kobiet w ciąży oraz karmiących piersią, 
• ochroną młodocianych pracowników, 
• profilaktyczną opieką zdrowotną zatrudnionych osób,  
• organizacją nadzoru i monitorowania warunków występujących w zakładzie. 

Właściciele jednoosobowej działalności gospodarczej nie muszą wykonywać szkoleń BHP.