Przepisy BHP na półkoloniach

Twoje dziecko doprasza się wyjazdu ze znajomymi i spędzenia aktywnych wakacji? Półkolonie to bardzo dobre rozwiązanie i świetna opcja dla rodziców, którzy ze względu na charakter pracy nie mogą pozwolić sobie na urlop w sezonie wakacyjnym. Jeśli zaliczasz się do tej grupy, musisz starannie wybrać półkolonie, żeby charakter wyjazdu był dostosowany do możliwości i zainteresowań dziecka. Duże znaczenie odgrywa także kadra i warunki panujące na miejscu. Odpowiednie miejsce sprawi, że długo wyczekiwany wyjazd nie zrodzi wiele negatywnych emocji i wspomnień. Minister Edukacji Narodowej nakłada na organizatorów półkolonii bardzo wiele obowiązków, do których zaliczamy przede wszystkim zapewnienie odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych oraz zagwarantowanie bezpieczeństwa wszystkim uczestnikom. Organizatorzy półkolonii muszą przestrzegać przepisów o ochronie środowiska, ochronie przeciwpożarowej oraz przeprowadzać wycieczki zgodnie z zasadami Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Ogromne znaczenie odgrywają dobrze przeszkoleni wychowawcy. Co powinni skontrolować rodzice, zanim ich dziecko pojedzie na półkolonie? Do jakich służb udać się w razie problemów?

Przestrzeganie przepisów BHP – jakie elementy umożliwiają zachowanie bezpieczeństwa? 

Zapewnienie dzieciom bezpieczeństwa to podstawowa zasada, która powinna przyświecać wszystkim organizatorom półkolonii. Z tego względu konieczne jest uzyskanie szeregu dokumentów potwierdzających spełnienie wymagań i przesłanek. Jednym z nich jest dokument wydawany przez komendanta Państwowej Straży Pożarnej, który potwierdza, że cały kompleks oraz budynek służący za noclegownię spełnia wymagania ochrony przeciwpożarowej. 

W dalszej kolejności organizator półkolonii ma obowiązek serwowania posiłków zgodnie z zasadami higieny żywienia, czyli jedzenie musi być świeże oraz odpowiednio przygotowane – w przeciwnym wypadku zagraża życiu i zdrowiu uczestników wyjazdu. 

Przepisy pożarowe i odpowiednie wyżywienia to jednak cały czas nie wszystko, gdyż ustawodawca nakłada na organizatora półkolonii obowiązek przygotowania programu wypoczynku i atrakcji, który został dopasowany do umiejętności, potrzeb, wieku oraz zainteresowań uczestników. Dzieci nie mogą być poddawane albo – co gorsza – zmuszane do wykonywania prac czy aktywności niedopasowanych do ich poziomu, wykraczających poza ich możliwości oraz wpływające niekorzystnie na stan zdrowia. 

Jeśli jakikolwiek element programu albo bezpieczeństwo wyjazdu jest niejasne, albo budzi wątpliwości, najlepiej jest poinformować o tym urząd gminy, sanepid, straż pożarną albo kuratorium oświaty. Wykonanie czynności kontrolnych może przyczynić się do uratowania zdrowia albo nawet życia uczestników półkolonii. 

Półkolonie – kto zostaje informowany o organizowanym wypoczynku i jakie osoby biorą w nim udział

Jeszcze zanim dojdzie do organizacji półkolonii przeznaczonych dla dzieci i młodzieży, odpowiednia informacja musi zostać skierowana do kuratorium oświaty. Wybór placówki powinien zostać uwarunkowany lokalizacją ośrodka, gdyż wyznaczony do tego Inspektor najpierw wykonuje kontrolę budynku oraz zatrudnionych osób, a dopiero w dalszej kolejności wydaje zgodę na organizację półkolonii albo jeśli zaistnieją ku temu odpowiednie przesłanki – organizator otrzymuje odpowiedź negatywną. 

Osoby sprawujące opiekę i przestrzegające przepisów BHP w trakcie półkolonii:

• kierownik wypoczynku (organizator), 
• wychowawcy, czyli osoby, które zdobyły odpowiednie kwalifikacje oraz mają doświadczenie w pracy z dziećmi, 
• osoby biorące czynny udział w organizowaniu atrakcji (dopasowani do harmonogramu zajęć). 

Do trzeciej grupy osób można zaliczyć instruktorów sportu, nauczycieli języków obcych, animatorów organizujących animacje oraz zajęcia rekreacyjne. Aby półkolonie odbywały się zgodnie z przepisami ustanowionymi przez Ministra Edukacji Narodowej, wszystkie osoby biorące udział w opiece nad dziećmi muszą mieć odpowiednie kwalifikacje i wiedzę potwierdzone certyfikatem albo dyplomem. 

W celu zapewnienia bezpieczeństwa uczestników bardzo dużą rolę odgrywa nie tylko wykształcenie i wiedza opiekunów, ale także ich ilość. Jeden wychowawca może mieć pod swoją opieką maksymalnie 20 dzieci – w przypadku, kiedy wszyscy uczestnicy mają skończone 10 lat. Z kolei, jeśli grupa jest mieszana albo młodsza – jeden wychowawca ma pod sobą maksymalnie 15 dzieci. W tej grupie mogą znaleźć się dwie osoby niepełnosprawne albo przewlekle chore, jednak doświadczenie pokazuje, że brak dodatkowego wsparcia stwarza realne niebezpieczeństwo nie tylko dla osób niepełnosprawnych, ale i również pozostałych uczestników wyjazdu. 

Kiedy półkolonie zostają zorganizowane z myślą o osobach niepełnosprawnych, ośrodek wypoczynkowy musi spełniać dodatkowe wymagania. Przede wszystkim zwiększyć liczbę opiekunów, a także zapewnić komfortowe korzystanie z toalety, dostęp do jadalni, specjalne uchwyty dla osób, które nie są w stanie samodzielnie się poruszać i jednocześnie pamiętać o podjazdach ułatwiających pokonywania nierówności i schodów. 

Osoby biorące udział w opiece nad dziećmi na półkoloniach muszą spełniać konkretne wymagania, przede wszystkim potwierdzić swoją:

• niekaralność, 
• pełnoletniość, 
• wykształcenie minimum średnie oraz kursy potwierdzające umiejętności i zdobytą wiedzę. 

Kierownik ośrodka jeszcze przed zorganizowaniem półkolonii ma obowiązek sprawdzenia karalności osób, które zgłosiły chęć pomocy w organizacji wypoczynku, czyli dotyczy to wychowawców, animatorów, ratowników (jeśli na terenie ośrodka znajduje się basen) i innych osób składających się na kadrę. Informacje na ten temat znajdują się w Krajowym Rejestrze Karnym. 

Jakie obowiązki musi spełniać organizator półkolonii?

Organizowanie kolonii to bardzo odpowiedzialne zajęcie, które wymaga przestrzegania aktualnych przepisów i zapewnienia bezpieczeństwa wszystkich uczestników. To właśnie kierownik zostaje pociągnięty do odpowiedzialności, kiedy zdrowie czy życie uczestników było zagrożone. Organizator kolonii musi opracować plan atrakcji oraz rozkład dnia, a następnie kontrolować jego przebieg i postępowanie zgodne z zasadami BHP. Każda zatrudniona przez kierownika osoba powinna otrzymać dokładnie określone zadania i wykres prac, które sprawią, że uczestnicy obozu będą spędzać przyjemny czas przepełniony atrakcjami i rozrywką, ale przede wszystkim będą mieli zapewnione bezpieczeństwo. Bardzo ważne jest otoczenie opieką wszystkich uczestników półkolonii od momentu, kiedy zjawią się na terenie ośrodka aż do ostatniej minuty pobytu. 

Organizator półkolonii cały czas pozostaje czujny i musi bezustannie kontrolować warunki panujące w budynku. W każdej chwili może spodziewać się kontroli ze strony kuratorium, straży pożarnej albo sanepidu. 

Serwowane podczas kolonii jedzenie musi być nie tylko bezpieczne i przygotowane zgodnie z zasadami higieny, ale dieta uczestników powinna być zróżnicowana, a porcje dostosowane do ich potrzeb i wieku. W trakcie turnusu niezbędne jest prowadzenie dziennika zajęć, który musi pozostać do wglądu rodziców oraz organów kontrolnych (nawet po zakończonej wycieczce). 

Karty uczestników i dziennik zajęć – kontrola i bezpieczeństwo

W zasadach bezpieczeństwa BHP związanych z wyjazdem na półkolonie mowa również o kartach uczestników. Bez nich żadne dziecko nie może wziąć udziału w wyjeździe zorganizowanym przez kierownika placówki. Każdy uczestnik otrzymuje swoją własną kartę, która najpierw zostaje wypełniona przez organizatora, a następnie przez rodziców dziecka. To zgoda na wyjazd pociechy i potwierdzenie, że wszystkie wytyczne związane z wyjazdem są jasne i nie pozostawiają żadnych wątpliwości. Każdy uczestnik ma obowiązek dostarczenia karty, gdyż w razie kontroli, one również zostają sprawdzane. 

W trakcie półkolonii prowadzony jest także dziennik zajęć, który musi być zgodny z programem wyjazdu i prowadzony skrupulatnie oraz rzetelnie. Zostają w nim zawarte informacje o ilości uczestników oraz wykonywanych zajęciach i aktywności. Jeśli grupa udaje się na wycieczkę, a dojazd wymaga korzystania ze środków transportu, niezwykle ważne jest zapisanie czasu trwania wyjazdu, planu zajęć oraz podstawowych informacji o autobusie.  

Bezpieczeństwo w trakcie półkolonii – postępowanie w trakcie wypadków

Opieka medyczna stanowi bardzo istotny element bezpieczeństwa BHP. Aby zagwarantować uczestnikom dostęp do opieki medycznej, organizator ma dwie możliwości:

• podpisać umowę z lekarzem, pielęgniarką albo ratownikiem medycznym, którzy gwarantują profesjonalna pomoc w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia uczestników półkolonii, 
• korzystać z opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych, czyli NFZ. 

Jeśli w trakcie wyjazdu odpoczynek będzie odbywał się pod namiotami, a nie w odpowiednio przystosowanym budynku – organizator półkolonii ma obowiązek zapoznać się ze szczegółową instrukcją postępowania wydaną przez Głównego Inspektora Sanitarnego. Każda wykonywana czynność powinna mieć na celu zabezpieczenie zdrowia i życia uczestników bez względu na ich wiek oraz umiejętności. 

Kiedy w trakcie pobytu na półkoloniach dojdzie do wypadku zarówno kierownik, jak i wychowawca mają obowiązek o natychmiastowym zawiadomieniu rodziców (ich dane kontaktowe znajdują się w karcie kwalifikacyjnej). Jeśli kierownik półkolonii nie jest jednocześnie jego organizatorem – jego również trzeba poinformować o konkretnej sytuacji. 

Informacja o wydarzeniu wraz ze szczegółowym opisem musi zostać skierowana do kuratora oświaty (wybór placówki musi zostać uwarunkowany lokalizacją kompleksu, w którym odbywają się półkolonie, a nie miejscem zamieszkania poszkodowanego). 

W przypadku, kiedy doszło do zatrucia pokarmowego, niezbędne jest zawiadomienie Państwowego Inspektora Sanitarnego, a jeśli uczestnik bądź uczestnicy ulegli ciężkiemu lub śmiertelnemu wypadkowi, odpowiednia informacja musi trafić również do prokuratury. 

Kolejny ważny element przy wypadkach w trakcie zorganizowanych półkolonii to konieczność wypełnienia protokołów powypadkowych (wypełnia się go w trzech egzemplarzach). W protokole muszą widnieć następujące informacje:

• imię, nazwisko i adres poszkodowanego uczestnika, 
• dokładny opis wypadku, 
•  działania, które miały miejsca na skutek zdarzenia, 
• skutki wypadku, 
• miejscowość i datę przygotowania protokołu wraz z podpisem osoby odpowiedzialnej za jego sporządzenie. 

Półkolonie poza granicami Polski

Kiedy półkolonie odbywają się za granicą, bardzo ważnym elementem jest podpisanie umowy z ubezpieczalnią. W omawianej sytuacji uczestnicy zostają chronieni od nieszczęśliwych wypadków i sytuacji, których nie można przewidzieć. Dodatkowo wykupiona polisa pokrywa koszty związane z leczeniem (bez ubezpieczenia trzeba się liczyć z bardzo wysokimi sumami za podjęcie działań ratowniczych albo leczenia szpitalnego). 

Poza ubezpieczeniem chroniącym od sytuacji losowych i wypadków bardzo ważna jest umiejętność posługiwania się językiem obcym. Ta cecha przydaje się zarówno w trakcie przejazdów przez państwa tranzytowe, jak i w miejscu docelowym (umiejętność załatwiania różnorodnych spraw począwszy od zakwaterowania przez konieczność opłacenia posiłków i ewentualne wypadki). Język powinien być biegły zarówno w mowie, jak i w piśmie.

Warto pamiętać, że nie istnieje konieczność wykupywania dodatkowego ubezpieczenia, kiedy półkolonie są organizowane na obszarze Polski, ale w wielu sytuacjach okazuje się ono bardzo przydatne. W omawianej sytuacji dzieci są zabezpieczone przed nieszczęśliwymi wypadkami, a wychowawcy nie zostają pociągnięci do odpowiedzialności cywilnej.  

Całkiem inne zasady BHP obowiązują w trakcie organizacji wyjazdu pod namioty. W tym przypadku kluczowe informacje oraz przepisy zostają ustalane przez Państwowego Inspektora Sanitarnego.