Zawodowy kierowca autobusu podejmuje się bardzo wymagającego zajęcia, czyli przewozi ludzi z jednego punktu do lokalizacji docelowej. W trakcie wykonywania pracy bierze na siebie odpowiedzialność za życie i zdrowie osób znajdujących się w pojeździe, dlatego w pierwszej kolejności musi wykazać się dobrą znajomością przepisów ruchu drogowego, a następnie zapoznać się ze stanem technicznym autokaru, który będzie mu służył do wykonywania obowiązków zawodowych. Bardzo ważne jest właściwe przygotowanie do trasy oraz świadomość odpowiedzialności, z jaką wiąże się praca kierowcy. Jakie czynności wykonuje osoba prowadząca autobus oraz jakie przepisy prawa obowiązują zawodowych kierowców? Odpowiedzi na wszystkie pytania znajdują się poniżej. 

Jakie czynności BHP wykonuje kierowca zawodowy?

Wyjazd na wycieczkę autobusem pełnym ludzi wymaga od kierowcy nie tylko właściwego przygotowania, ale i nie lada odwagi. Przed rozpoczęciem trasy musi wykonać szereg czynności, które są w stanie maksymalnie zminimalizować ryzyko wypadku czy narażenia zdrowia i życia osób biorących udział w wyjeździe.

Przed wyjazdem w podróż kierowca sprawdza stan techniczny pojazdu, czyli:

• sygnalizację świetlną i dźwiękową, 
• kierunkowskazy, 
• hamulce, 
• poziom płynów eksploatacyjnych oraz paliwa, 
• ogrzewanie/klimatyzację, 
• ogumienie, 
• wyposażenie (nie może zabraknąć gaśnicy, apteczki oraz trójkąta ostrzegawczego), 
• lusterka, 
• właściwe ustawienie foteli (nie tylko kierowcy, ale i uczestników podróży), 
• -czystość. 

Kiedy wszystkie wymienione powyżej elementy są w bardzo dobrym stanie i żaden z elementów pojazdu nie budzi zastrzeżeń, kierowca zawodowy może ruszyć w drogę. W trakcie podróży nie może nawet na chwilę stracić czujności. Wśród jego podstawowych zadań można wymienić:

• przestrzeganie przepisów drogowych, 
• zatrzymywanie się na przerwę w celu regeneracji sił i rozprostowania nóg, 
• zabezpieczanie zdrowia i życia osób, które znajdują się w pojeździe oraz pozostałych uczestników ruchu drogowego, 
• w sytuacjach zagrożenia życia udzielanie pierwszej pomocy, 
• reakcję na sygnały dochodzące z pojazdu.  

Po dojechaniu do celu kierowca musi wykonać kolejne czynności, które umożliwią stwierdzenie ewentualnych awarii i zagwarantują bezpieczną podróż powrotną. Warto zacząć od kontroli poziomu paliwa i uzupełnienia niedoborów. Trzeba sprawdzić także ilość oleju i innych płynów eksploatacyjnych. Po wielogodzinnej podróży bardzo ważne jest sprawdzenie stanu opon, posprzątanie pojazdu oraz usunięcie śmieci. Kierowca musi wypisać dokumentację jazdy, w której znajdują się wszystkie podstawowe informacje na temat pojazdu, przebiegu podróży i ewentualne uwagi dotyczące prowadzenia autobusu. Jeśli w trakcie kontroli pojawiły się usterki, po zakończonej podróży trzeba koniecznie poinformować dyspozytora. 

Powyżej zostały wymienione podstawowe czynności, które trzeba wykonać przed rozpoczęciem podróży, w jej trakcie, a także po pojechaniu do celu, ale każdy kierowca musi wykonać również inne czynności (część z nich odbywa się raz dziennie, inne z kolei przed i po zakończonej jeździe). 

Dodatkowe czynności/zadania wykonywane przez kierowcę zawodowego:

• regularne sprawdzanie stanu technicznego autobusu, 
• ochrona przed wandalizmem, kradzieżą i przedostaniem się do pojazdu osób nieupoważnionych, 
• przestrzeganie przepisów prawa i korzystanie z uprawnień, które zostały wyszczególnione w prawie jazdy, 
• przechowywanie dokumentów związanych ze stanem technicznym i parametrami pojazdu, ich regularna kontrola oraz reakcja na wszelkie błędy i zaniedbania, 
• wykonywanie okresowych badań lekarskich, które potwierdzają zdolność do pracy. 

Na kierowcy zawodowym spoczywa ogromna odpowiedzialność, gdyż odpowiada on za zdrowie i życie osób biorących udział w wycieczce. Ogromne znaczenie w jakości i bezpieczeństwie podróży odgrywają regularne kontrole i właściwe postępowanie. 

Autobus musi zostać sprawdzony pod względem oznakowania, kierowca dba o bezpieczeństwo wszystkich uczestników, upewnia się, że w regularnych odstępach czasu wykonuje odpowiednio długie przerwy, a po ich zakończeniu wszyscy pasażerowie ponownie znajdują się na swoich miejscach. Kierowca musi pokonywać wyznaczoną trasę zgodnie z usłyszanymi wcześniej instrukcjami oraz obowiązującymi przepisami drogowymi. Przede wszystkim nie zbacza z trasy, dba o bezpieczeństwo oraz kontroluje wszystkie istotne czynniki. 

Co zagraża kierowcy zawodowemu?

Kierowca zawodowy to osoba, która musi bazować nie tylko na swojej wiedzy i umiejętnościach, gdyż bezpieczeństwo na drodze zależy także od pozostałych uczestników ruchu drogowego. Osoba prowadząca autobus przez wiele godzin musi maksymalnie koncentrować swoją uwagę, dochodzi do tego hałas na drodze, drgania oraz męczące oświetlenie w trakcie jazdy nocnej. Na komfort pracy niekorzystnie może wpłynąć również temperatura oraz panujące w danym momencie warunki atmosferyczne. Stan techniczny pojazdu i zastosowane udogodnienia mogą jednakowo ułatwić pracę, jak i wywołać spory dyskomfort w trakcie jazdy. Nowe części, zaawansowana technologia i dodatkowe funkcje  oznaczają lepsze warunki pracy – ta zasada sprawdza się zarówno  przypadku dużych pojazdów, jak i samochodów osobowych. 

Jakie zagrożenia spotykają kierowców?

Kierowca zawodowy musi być osobą świadomą i doświadczoną, tylko wtedy zdaje sobie sprawę z odpowiedzialności, która na nim spoczywa. Wśród kluczowych zagrożeń i niebezpieczeństw można wymienić:

• pozostawanie w jednej pozycji przez wiele godzin, co przyczynia się do chorób układu kostno-stawowego, 
• uciążliwy zespół wibracyjny uwarunkowany przez występujące drgania, 
• pogorszenie stanu zdrowia (efekt niskich temperatur albo źle działającej klimatyzacji), 
• bezustanne zagrożenie zdrowia i życia (wypadki drogowe). 

Kierowca zawodowy musi mierzyć się ze sporym dyskomfortem w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych. Bezustanny hałas i spaliny samochodowe przyczyniają się do pogorszenia stanu zdrowia oraz wywołują spore napięcie. Poruszanie się po zakorkowanych miastach może rodzić frustrację i zniechęcenie. Warto też wspomnieć o monotonni, gdyż praca nie dostarcza wielu wrażeń, i żadnych dodatkowych bodźców. To właśnie brak emocji i monotonia stają się częstą przyczyną wypadków na drodze. 

Kierowca ma kontakt z ludźmi, zarówno w siedzibie firmy, jak i w trakcie kontroli pojazdu, uzupełniania paliwa. Poznaje się i spędza czas z uczestnikami wycieczki, co nadaje jego pracy nieco bardziej interesującego wymiaru. 

Osoba prowadząca autobus, w którym znajduje się sporo osób, samodzielne podejmuje decyzje i kontroluje swoje działania. To od kierowcy zależy, kiedy zjedzie na przerwę, czy nadszedł już czas na uzupełnienie paliwa i jednocześnie powinien on wiedzieć, w jaki sposób zachować się w konkretnych sytuacjach. W przeciwnym przypadku naraża życie i zdrowie przewożonych osób. Jednak bezpieczeństwo uczestników wycieczki warunkują także przepisy drogowe oraz ludzie znajdujący się na trasie. W trakcie wyjazdów kierowcy pokonują jednakowo bardzo długie i trudne odcinki drogi, jak i krótkie parogodzinne dystanse. Wszystko zależy od charakteru wyjazdu, docelowej lokalizacji i warunków na drodze. 

Ile może jechać kierowca?

Przepisy drogowe informują jednoznacznie, że kierowca może prowadzić pojazd nie dłużej niż przez 9 godzin na dobę. Taki wymiar czasu jest uwarunkowany wymaganą precyzją i czujnością, którą musi wykazać się osoba kierująca autokarem. W trakcie podróży może dojść do kontroli z zewnątrz. Wykonuje ją policja patrolująca drogi. Funkcjonariusze sprawdzają stan pojazdu, ilość kierowców, czas prowadzenia pojazdu i oczywiście uprawnienia wymagane do prowadzenia autobusu.  

Czas pracy kierowcy jest związany z dużą odpowiedzialnością, jaka spoczywa na osobie przewożącej liczną grupę osób. Odpowiedzialność dotyczy również pojazdu, gdyż wszystkie błędy i przewinienia, które stanowią efekt zaniedbania albo niewłaściwe zachowania kierowcy muszą zostać przez niego uregulowane. Kierowca pracuje ze świadomością odpowiedzialności zawodowej oraz finansowej. Aby osoba kierująca pojazdem budziła zaufanie w uczestnikach wycieczki, wymagany jest schludny wygląd i dobre maniery. 

Jakie badania musi przejść kierowca zawodowy?

Każda osoba, która decyduje się na wykonywanie pracy kierowcy, musi mieć świadomość, że co roku będzie poddawana testom psychologicznym oraz zdrowotnym. Jest to związane z bardzo dużą odpowiedzialnością, która wymaga właściwych cech charakteru, nienagannego stanu psychicznego, zdrowia oraz sprawności. Tylko w sytuacji, kiedy kandydat na kierowcę ma wszystkie wymienione cechy, istnieje ogromna szansa, że swoją pracę będzie wykonywał rzetelnie, skrupulatnie i nie będzie narażał zdrowia ani życia uczestników wycieczki. 

W trakcie badania lekarz medycyny pracy sprawdza:

• ostrość widzenia, 
• umiejętność oceny odległości (widzenie stetoskopowe), 
• rozróżnianie kolorów, 
• dobre widzenie zarówno w ciągu dnia, jak i poza zapadnięciu zmroku, 
• słuch – rozróżnianie wysokich i niskich dźwięków,
• powonienie, 
• zmysł równowagi, 
• koordynację wzrokowo-ruchową (zwiększa bezpieczeństwo w trakcie podróży). 

Osoba podejmująca się wymagającej pracy musi mieć świadomość, jak ważną rolę odgrywa refleks, a także bezustanna koncentracja oraz podzielność uwagi. Kierowca jest narażony na działanie wielu bodźców, które oczywiście mają negatywny wpływ na bezpieczeństwo pracy. Duże znaczenie odgrywa spostrzegawczość i przewidywanie, co może stać się na drodze, a także jak poprowadzić pojazd, żeby nie doprowadzić do tragedii. Jeśli kierowca poczuje, że ogarnia go zmęczenie, traci czujność albo stan techniczny pojazdu pozostawia wiele do życzenia, ma obowiązek zatrzymania pojazdu i zarządzenia przerwy. W przeciwnym wypadku celowo naraża zdrowie i życie własne, osób znajdujących się w autokarze oraz pozostałych uczestników ruchu drogowego. 

Jaki powinien być kierowca zawodowy? 

Oprócz badań wykonywanych przez specjalistów i dużej sprawdzi fizycznej oraz psychicznej, kierowca powinien wykazywać szereg dodatkowych umiejętności. Duże znaczenie przypisuje się konkretnym cechom charakteru, które ułatwią mu wykonywanie pracy i przyczynią się do redukcji niebezpieczeństw. Kluczowe znaczenie odgrywa odporność emocjonalna na trudne warunki na drodze, monotonię towarzyszącą jeździe oraz  właściwe relacje z innymi ludźmi. Brak trudności w trakcie nawiązywania kontaktów to dodatkowa zaleta, która w niektórych sytuacjach może jednocześnie okazać się wadą. Kierowca ucinający miłą pogawędkę z uczestnikami wycieczki traci czujność, dlatego zwiększa się ryzyko kolizji. 

Praca jako kierowca nie stanowi dużego obciążenia fizycznego, ale problemem w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych mogą okazać się czynniki psychologiczne. Dodatkowo w trakcie wielogodzinnej jazdy cierpi narząd wzroku, słuchu oraz układ kostno-stawowy. Problemem okazują się spaliny, bezustanne drgania i hałas. Jazda w nocy nadwyręża wzrok, który może ulec uszkodzeniu już po krótkim czasie od rozpoczęcia kariery kierowcy. 

Wykonywanie zawodu jest zabronione dla osób, które mają zaburzenia wzroku, niedosłyszą, nie mają pełnej sprawności kończyn górnych oraz dolnych, zmagają się z cukrzycą i padaczką. 

Kierowca autobusu to bardzo odpowiedzialna osoba, która musi mieć prawo jazdy kategorii D1+E, oprócz tego do rozpoczęcia pracy wymagane są badania lekarskie oraz psychologiczne zakończone pozytywnym wynikiem. Aby prowadzenie pojazdu było bezpieczne, od kierowcy wymagane jest przede wszystkim przestrzeganie przepisów drogowych, jakie obowiązują wszystkich uczestników ruchu. Osoba, która przewodzi od kilkunastu do nawet kilkudziesięciu osób, musi wykazywać się wiedzą techniczną na temat używanego autokaru, mieć świadomość, jakie czynniki mogą wskazywać na awarię albo stwarzać zagrożenie. W celu zapewnienia bezpieczeństwa uczestników kierowca musi także znać swoje ciało i wiedzieć, kiedy potrzebuje przerwy, bo zaczyna tracić czujność. Krótki spacer na świeżym powietrzu, zjedzenie czegoś albo łyk orzeźwiającej kawy pozwolą przywrócić utraconą koncentrację i zapewnić bezpieczeństwo uczestników.