Studia BHP – jak wygląda plan zajęć?

Studenci bezpieczeństwa i higieny pracy w trakcie trwania roku akademickiego zyskują bardzo wiele przydatnych informacji, które w dalszej kolejności wykorzystują w pracy zawodowej. Zajmują się kontrolami wykonywanymi w miejscach pracy albo organizują szkolenia i kursy BHP. Behapowcy zapoznają się z wieloma pojęciami, a wśród nich podstawowymi zasadami przestrzeganymi w higienie pracy, dowiadują się także, w jaki sposób odbywa się audyt. Studia BHP umożliwiają wybór jednej z dostępnych w danej uczelni specjalności. Odpowiednia decyzja pozwala jeszcze lepiej przygotować się do pełnienia obowiązków zawodowych oraz dbania o zdrowie i życie pracowników. 

Wśród specjalności dostępnych na kierunku bezpieczeństwo i higiena pracy szczególną popularnością cieszy się:

• bezpieczeństwo i doskonalenie procesów, 
• edukacja i zarządzanie, 
• inżynier bezpieczeństwa, 
• zarządzanie bezpieczeństwem w przedsiębiorstwie. 

W trakcie 3,5 albo 5 lat nauki można dowiedzieć się, w jaki sposób wykonuje się analizę zjawisk ściśle powiązanych z bezpieczeństwem pracy. Kiedy studenci uzyskają dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe, bez większych problemów znajdą pracę w różnorodnych przedsiębiorstwach czy organach zajmujących się organizowaniem i przeprowadzaniem szkoleń. Podejmą się także wykonywania funkcji eksperckich czy kontroli w zakładach pracy albo na konkretnych stanowiskach. W każdym większym przedsiębiorstwie wymagany jest specjalista ds. bezpieczeństwa, który odpowiada za szkolenia nowych pracowników, monitorowanie pracy wszystkich zatrudnionych, a także organizowanie szkoleń okresowych. Po studiach BHP można szybko rozpoznać, że w przedsiębiorstwie dochodzi do nieprawidłowości albo zdrowie czy życie zatrudnionych osób jest zagrożone. 

Studia BHP – jakie przedmioty?

W trakcie podejmowania studiów BHP można spodziewać się wykładów z następujących przedmiotów:

• ustawiczne kształcenie dorosłych w zakresie BHP – prowadzenie szkoleń BHP, 
• szkolenie pracowników w zakresie BHP oraz metodyka prowadzenia instruktażu na stanowisku pracy – szkolenia BHP, 
• audytor wewnętrzny, czyli dodatkowe kwalifikacje. Zdecydowana większość zakładów pracy korzysta z systemu zarządzania BHP, chociażby OHSAS, dlatego kwalifikacje są niezwykle ważnymi zajęciami, 
• audyt w BHP – przedmiot przydatny w trakcie wykonywania pracy w przedsiębiorstwie, w którym stosuje się system zarządzania BHP, 
• bezpieczeństwo w eksploatacji maszyn i urządzeń – po zakończeniu studiów można brać udział w odbiorach maszyn, stąd przedmiot jest bardzo potrzebny, 
• ochrona przeciwpożarowa i ratownictwo – bardzo ważne i przydatne, gdyż w trakcie wykładów można zapoznać się z podstawowymi zasadami umożliwiającymi ratowania zdrowia i życia ludzi. Uzyskane informacje umożliwiają przygotowanie i przekazanie wiedzy w trakcie instruktażu ogólnego, 
• badanie wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych – to jeden z najważniejszych przedmiotów, dlatego obecność i pilne robienie notatek to obowiązek każdego studenta. W trakcie zajęć przekazywana jest wiedza teoretyczna, którą trzeba następnie odnieść do konkretnych sytuacji i wypadków w miejscu pracy, 
• szkodliwe czynniki chemiczne w środowisku pacy – jak sama nazwa wskazuje to jeden z ważniejszych przedmiotów w trakcie całej nauki. Uzyskane informacje pozwalają wyznaczać czynniki niebezpieczne w miejscu pracy, umożliwiają wykonywanie pomiarów środowiska pracy, a także ułatwiają ocenę ryzyka zawodowego. Zajęcia są przydatne również w opiniowaniu planów rozwoju oraz modernizacji przedsiębiorstwa. Fachowców z tego zakresu potrzebują właściciele firm na całym świecie, dlatego na zajęciach trzeba się szczególnie przyłożyć, 
• pomoc w nagłych wypadków – ważny temat, gdyż uzyskana wiedza będzie przekazywana szkolonym osobom. Informacja uzyskane na wykładach, umożliwiają ratowanie ludzkiego życia w najbardziej nieoczekiwanych sytuacjach. W tym miejscu warto dodać, że każdy z nas ma obowiązek udzielania pomocy i jeśli tego nie zrobi, grozi mu kara nawet do 3 lat więzienia, 
• organizacja zadania i metody pracy służby BHP – bez informacji przekazanych na zajęciach nie można do końca zrozumieć pracy behapowca w miejscu pracy. Wykładowca przedstawia także sposoby wykonywania obowiązków zawodowych. 

Inne przydatne przedmioty to:

• ochrona środowiska – w trakcie zajęć przekazywane jest sporo wiedzy, dlatego warto się skupić jedynie na podstawowych pojęciach i zasadach. Osoby planujące wybrać specjalizację związaną z ochroną środowiska powinni przyłożyć się nieco bardziej, 
• profilaktyka i diagnostyka laboratoryjna okresowych badań pracowników – w razie ewentualnych wątpliwości wszystkie kwestie czy zagadnienia należy konsultować z lekarzem medycyny pracy. 

Przedmioty przydatne w wybranych branżach:

• choroby zwierzęce, 
• zoonozy i bioasekuracja, 
• pestycydy w nowoczesnym rolnictwie, 
• zasady postępowania ze zwierzętami, 
• ksenobiotyki, 
• BHP w łowiectwie, 
• BHP w rolnictwie. 

Jedyny przedmiot, który jest stratą czasu to ochrona własności intelektualnej. Te zagadnienia nie dotyczą behapowca, są raczej skierowane do prawnika. 

Czego nie można nauczyć się w trakcie studiowania BHP?

Studia powinny jak najlepiej przygotować do wykonywania obowiązków zawodowych, niestety w praktyce to tak nie działa. Różnice między potrzebnymi wiadomościami i przykładami a wiedzą przekazywaną przez wykładowców jest ogromna. Nikt nie uczy, w jaki sposób przełożyć teorię na praktykę i w jaki sposób radzić sobie z wyznaczonymi zadaniami. Ważne jest właściwe podejście do pracy, sposób myślenia, postępowania i rozumowania. 

W związku z tym, że program na studiach BHP nie jest kompletny, poniżej znajduje się lista zagadnień/umiejętności, które nie są przekazywane na kierunku studiów z zakresu bezpieczeństwa, a powinny być. Warto je uzupełnić we własnym zakresie (samemu korzystając z kursów czy czytając). Chodzi o:

• czytanie przepisów prawnych – BHP jest nieodłącznie powiązane z prawem, stąd dziwi brak zajęć mających na celu zrozumienie aktów prawa czy obowiązujących przepisów. Właściwa interpretacja jest przydana w życiu każdego człowieka, a już przede wszystkim osób zajmujących się bezpieczeństwem w zakładzie pracy. Niestety, system edukacji nie kładzie nacisku na znajomość prawa, a te zagadnienia muszą być ważne dla każdego behapowca. Jedyne co można zrobić, aby naprawić błędy systemowe, to skorzystać ze wsparcia zaprzyjaźnionej kancelarii albo radcy prawnego i popracować wspólnie nad przepisami, 
• komunikację, która niestety stanowi problem dla coraz większej części społeczeństwa. Mówić umie większość z nas, ale słuchać, czy rozmawiać już nie. Jest to związane z trudnością w dosadnym wyrażaniu swoich myśli czy przekazywaniu skomplikowanych informacji/wiadomości w sposób prosty i przystępny. Odbiorca bardzo często nie ma pojęcia, o czym mówi rozmówca, jednak kiwa głową ze zrozumieniem, żeby nie zostać źle odebranym czy nieprzygotowanym. Umiejętność komunikacji jest szczególnie ważna w trakcie organizacji szkoleń czy przedstawiania instrukcji/ poprawiania pracowników. Należy zrezygnować z przekonania, że rozmówca wszystko rozumie i automatyczne pojmuje, o co chodzi behapowcowi. Zrozumienie komunikatu to zadanie stawiane wykładowcy, dlatego używanie odpowiedniego języka jest szczególnie istotne. Jednak na studiach nikt nie uczy formułowania myśli ani sposobu, w jaki należy przekazywać wiedzę. 

Jeśli behapowiec jest przekonany, że przekazywane przez niego informacje/zasady są proste i oczywiste, poziom szkolenia BHP będzie bardzo niski, a może nawet stanie się przyczyną wypadków czy pogorszenia stanu zdrowia pracowników. Słuchaczy trzeba traktować jak dzieci, które potrzebują prostych komunikatów, łatwych określeń oraz pojedynczych zdań. Im bardziej zaawansowane wypowiedzi, tym stają się mniej zrozumiałe. Do komunikacji warto wykorzystywać także inne sposoby, a  wśród nich prezentacje, nagrania, zdjęcia, zadania czy plakaty. Wplatanie do wypowiedzi trudnych słów wcale nie sprawi, że wypowiedź zyska profesjonalny charakter i będzie dobrze oceniana. Efekt będzie wręcz przeciwny – słuchacze odbiorą ją jako niedostępną oraz trudną, a szkoleniowiec spotka się z krytyką. Mówienie prosto i na temat to podstawa, gdyż pozwala dotrzeć do zdecydowanie większego grona odbiorców. 

Komunikacja BHP jest potrzebna w wielu dziedzinach życia, a nie tylko organizowaniu szkoleń z zakresów bezpieczeństwa. Trafianie ze swoim przekazaniem i osiąganie pożądanych rezultatów jest zdecydowanie ważniejsze niż samo mówienie, ale wymaga odpowiedniego treningu. Kiedy komunikujesz się we właściwy sposób to bez urażania drugiej osoby, jesteś w stanie osiągnąć porozumienie albo kompromis w kwestiach bezpieczeństwa. Dobrze przeprowadzona rozmowa z szefem czy kierownictwem jest w stanie poprawić stopień bezpieczeństwa w zakładzie pracy, wyeliminować zagrożenia oraz poprawić sytuację firmy. 

Decyzja z zakresu bezpieczeństwa w zakładzie pracy

Przedsiębiorca bierze na siebie całą odpowiedzialność w kwestiach związanych z BHP, a nie zatrudniony przez niego behapowiec. Tak stanowią przepisy prawa i nie ma ku temu żadnych wątpliwości. Chociaż należy jasno stwierdzić, że behapowiec ma wpływ na wiele ważnych kwestii i jego decyzyjność ma wpływać na podniesienie poziomu bezpieczeństwa w zakładzie pracy. Jest to uwarunkowana uprawnieniami pracownika służby BHP. 

Behapowiec ma prawo do:

• wykonywania kontroli stanu bezpieczeństwa oraz higieny pracy, sprawdzania, czy wszystkie zatrudnione osoby (w tym pracownicy oraz kierownictwo) przestrzegają obowiązujących przepisów prawa oraz zasad. Zagadnienie dotyczy zarówno zakładu pracy, jak i wszystkich innych miejsc, gdzie odbywa się wykonywanie pracy, 
• występowania do pracodawców czy kierownictwa w celu pozbycia się zauważonych zagrożeń wypadkowych oraz szkodliwości zawodowych, które mogą niekorzystnie wpłynąć na życie czy zdrowie pracowników. Behapowiec ma obowiązek zgłaszania uchybień związanych bezpośrednio albo pośrednio z bezpieczeństwem, albo higieną pracy, 
• występowania do pracodawcy z wnioskami o wypłacanie nagród pracowniczych. Uznanie jest szczególnie popularne i doceniane, kiedy zatrudnione osoby czynią wszystko, żeby poprawić obecne warunki bezpieczeństwa i higieny pracy, 
• natychmiastowego zatrzymania pracy maszyn albo urządzeń technicznych. Oczywiście pod warunkiem, że zostało stwierdzone zagrożenia zdrowia albo życia pracowników czy osób trzecich, 
• natychmiastowe odsunięcie od stanowiska/obowiązków zawodowych pracownika zatrudnionego przy pracy zabronionej, 
• natychmiastowe zakończenie pracy przez pracownika, który swoim zachowaniem albo metodą wykonywania obowiązków zawodowych przyczynia się do powstania zagrożenia dla życia, albo zdrowia nie tylko samego siebie, ale również pozostałych osób znajdujących się w zakładzie pracy, 
• wnioskowania od właściciela albo kierownictwa natychmiastowego zatrzymania pracy w całym zakładzie bądź wybranej części w przypadku, kiedy behapowiec zauważy bezpośrednie zagrożenie życia albo zdrowia pracowników bądź innych osób (przechodniów, mieszkańców). 

Bycie behapowcem to nie tylko konieczność ukończenia studiów, wykucia na pamięć regułek i zaliczenia egzaminów. Praca wymaga podejmowania decyzji, które wiążą się z mniej, bądź bardziej poważnymi konsekwencjami. W taki sposób funkcjonują wszyscy pracownicy i nie można tego zmienić, ale zaakceptować fakt, że po zakończeniu studiów i rozpoczęciu pracy trzeba liczyć się z odpowiedzialnością. Pamiętajmy, że brak decyzji to także decyzja i skutki uboczne. 

Behapowiec pracuje dla ludzi, dba o ich bezpieczeństwo oraz wykonuje czynności mające na celu zminimalizowanie zagrożeń w tracie pracy. Wspieranie, doradzanie, znajomość przepisów oraz wyznaczania i przestrzeganie granic. W pracy behawiorysty dzieje się naprawdę dużo.