Ubiór spawacza w pracy – jak zapewnić bezpieczeństwo w trakcie wymagających czynności zawodowych?

Co powinien nosić spawacz, żeby zapewnić sobie bezpieczeństwo i komfort w trakcie wykonywanych obowiązków?

Bycie spawaczem to praca wymagająca precyzji i wielu umiejętności. Dochodzi do tego również wysoki poziom zagrożenia zdrowia i możliwość kontuzji. Szczególnie niebezpieczne są metalowe elementy, które nagrzewają się do bardzo wysokiej temperatury oraz odskakują w różnych kierunkach. To właśnie ze względu na wysokie ryzyko poparzenia odzież dla spawacza musi powstawać z odpornych materiałów, które mają wysoki stopień wytrzymałości. Właściwy ubiór, zabezpieczenie rąk i twarzy sprawia, że można uniknąć zagrożeń występujących w trakcie pracy spawacza. Tak samo ważne jest BHP spawacza, które zezwala na wykonywanie obowiązków zawodowych tylko w przypadku właściwego przygotowania, znajomości stanowiska pracy oraz możliwych niebezpieczeństw. Przepisy bezpieczeństwa muszą być respektowane zarówno przez pracowników, jak i pracodawców. Wszystkie wymienione elementy pozwalają zapobiegać nieszczęściom. Jaką wybrać odzież dla spawacza i na jakie elementy stroju należy zwrócić szczególną uwagę? 

BHP spawacza – kim jest spawacz i jakie zagrożenia występują w trakcie jego pracy?

Spawacz to osoba, która przecina stalowe, żeliwne, metalowe konstrukcje albo zajmuje się ich stopami. W trakcie wykonywania obowiązków zawodowych spawacz dużą ilość czasu poświęca na spawanie, czyli topienie brzegów wybranych elementów, aby następnie je ze sobą połączyć. Do tego zadania wykorzystywane zostaje ciepło, czyli gaz palny znajdujący się w powietrzu atmosferycznym albo łuk elektryczny. W trakcie pracy używane są różnorodne metody, a nagrzewane przedmioty stanowią spore zagrożenie dla zdrowia osoby wykonującej ten zawód. Z tego względu odzież dla spawacza musi składać się z wielu elementów oraz powstawać z najlepszej jakości materiałów, które są przede wszystkim trudnopalne. To jednak tylko jeden z elementów stroju roboczego.  

Niezbędne elementy stroju spawacza:

  • odzież trudnopalna, 
  • nauszniki ochronne, 
  • rękawice robocze spawalnicze, 
  • gogle spawalnicze albo przyłbice, 
  • maski.

Odzież ochronna dla spawacza powinna być przede wszystkim trudnopalna, co zapewnia podstawową ochronę w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych. Do produkcji ubrań stosuje się materiały bawełniane, ale jeszcze lepszą ochronę przed gorącymi elementami zapewnia tkanina poliestrowo-bawełniana, oczywiście pod warunkiem, że w trakcie produkcji wykorzystano trudnopalną impregnację. Spawacz narażony jest nie tylko na poparzenia, które są uwarunkowane nagrzewaniem spawanych elementów, odpryskami i płomieniem palnika. Duże zagrożenie dla zdrowia stanowi także hałas towarzyszący czynnościom wykonywanym przez spawacza. 

Najbardziej narażone na poparzenia są dłonie, dlatego bardzo istotnym elementem stroju spawacza są rękawice robocze. Zabezpieczają ręce przed płomieniem i doskonale sprawdzają się w trudnych warunkach pracy. Charakteryzują się wytrzymałością i nie pozwalają na przedostanie się na skórę stopionych kawałków metali. Do wykonania rękawic powinny służyć skóry chromowanego (skóra bydlęca albo świńska), a podszewka musi zostać impregnowana niepalnym preparatem. Duże znaczenie odgrywają także niepalne nici, które pozwalają na uniknięcie zapalenia materiału.

Spawacz jest narażony także na nadfioletowe promieniowanie łuku optycznego, dlatego tak ważną rolę odgrywa korzystanie z najlepszej jakości przyłbic czy gogli ochronnych. Sprzęt zabezpiecza przed poparzeniem oraz oślepieniem. Niebezpieczeństwo jest związane również z wieloma innymi niekorzystnymi czynnikami, które są w stanie w znacznym stopniu pogorszyć stan zdrowia. Problematyczny jest emitowany pył i gaz, które stanowią nieodłączny element w trakcie spawania. W omawianym przypadku może dojść do wystąpienia schorzeń układu oddechowego oraz zatruć. Z tego względu spawacz musi mieć przy sobie maski oraz półmaski wykonane z trwałych, odpornych materiałów. 

Normy odzieży BHP spawacza – o czym należy pamiętać?

Odzież dla spawacza musi być trudnopalna i właściwie chronić wszystkie partie ciała przed rozgrzanymi do wysokiej temperatury kawałkami metali, żelaza czy innych stopów. Trudnozapalność jest uwarunkowana pokryciem odzieży specjalnym preparatem do impregnacji. Dobrej jakości ubrania mają przyznawaną normę EN ISO 11611 – to informacja, że korzystanie ze strojów jest bezpieczne i chroni ciało przed poparzeniem. W skład uniformu spawacza wchodzą specjalne spodnie robocze, fartuchy oraz odpowiednie obuwie. Bardzo przydatne są także ochraniacze do stóp wykonane ze wzmocnionej skóry. Nie widać po nich żadnych odznak użytkowania nawet w trakcie codziennego stosowania. 

Spawacze korzystają z dwóch technik w trakcie spawania i to właśnie one warunkują wybór ubioru, który sprawdzi się najlepiej w ich przypadku. Przypomnijmy, dostępne są różne klasy bezpieczeństwa. Odzież ochronna dla spawacza dostępna jest w normie 1 oraz 2. Tylko zapewnienie właściwego poziomu ochrony pozwala na unikanie oparzeń i kontuzji. Z tego względu tak ważne jest stosowanie przyłbic, wspomnianych już rękawic oraz gogli i masek. 

Normy odzieży BHP spawacza zobowiązują do nabycia odpowiednich butów roboczych. Zapewniają one właściwy poziom ochrony, zabezpieczają całą powierzchnię stopy, a skorzystanie z dobrej jakości materiałów nie przyczynia się do pogorszenia komfortu w trakcie chodzenia. Stopy mogą cały czas oddychać nawet w trakcie wielogodzinnego noszenia. Obuwie robocze przeznaczone dla spawacza zabezpiecza stopy przed uderzeniami oraz naciskiem, który pojawia się w trakcie spadania przedmiotów. Wymagana jest także odporność na rozpryski oraz wysoką temperaturę stanowiącą niezbędny element pracy spawacza. Obuwie może być zaliczane do grupy butów bezpiecznych albo ochronnych. Optymalna jest konstrukcja butów typu B albo C, czyli półtrzewiki albo półsaperki. Dobry materiał nie ulega zniszczeniu na skutek iskier oraz odprysków metali. Odporność na przepalanie 20s/mm to minimum. Zarówno buty, jak i odzież wykorzystywana w trakcie czynności zawodowych może powstać ze skóry, oraz tkaniny trudnopalnej, na której powierzchni znajduje się warstwa wykonana z polimeru. Odzież ochronna dla spawacza może być prana, a odpowiednia temperatura zostaje wyznaczona przez producenta. Czyszczenie w żaden sposób  nie wpływa na jakość oraz stopień ochrony, dlatego komfort w trakcie noszenia łączy się z bezpieczeństwem oraz higieną. 

Odzież dla spawacza – na co zwracać szczególną uwagę?

BHP spawacza zawiera szereg zasad, których przestrzeganie jest obligatoryjne i pozwala ochronić od kontuzji, oparzeń i pogorszenia stanu zdrowia. Pracę spawacza może rozpocząć jedynie osoba, która zdobyła wymagane kwalifikacje, jednocześnie ma ważne badania lekarskie i co bardzo istotne przeszła wszystkie szkolenia bezpieczeństwa, do którego zaliczany jest także instruktaż stanowiskowy. Wiedza na temat możliwych zagrożeń i niebezpieczeństw jest w stanie ochronić spawaczy przed pogorszeniem stanu zdrowia. Niebezpieczeństwo nie pochodzi jedynie od odprysków i ciał stałych, które nagrzewają się do bardzo wysokiej temperatury. Na bezpieczeństwo pracy wpływają także promieniowanie, wydzielane gazy i spore ryzyko pogorszenia, a nawet trwałego uszkodzenia wzroku.

Wszystkie wymienione czynniki i zagrożenia sprawiają, że poza umiejętnościami i wiedzą odnośnie do wykonywanej pracy, ogromne znaczenie odgrywa także odzież dla spawacza. Musi być wytrzymała i trudnopalna, a także chronić całe ciało – ręce, tułów i oczywiście nogi. Do zabezpieczenia dłoni zostają wykorzystane specjalne rękawice spawalnicze. Z kolei do ochrony stóp należy zastosować buty robocze, które są odporne na uderzenia, nie przepuszczają gorących elementów i mają antypoślizgową podeszwę utrudniającą utratę równowagi na podłożu. Obuwie powinno mieć również podnosek odpowiadający za ochronę palców. 

Odzież ochronna dla spawacza powinna zostać wybrana po określeniu ryzyka zawodowego w konkretnym miejscu, gdyż stanowiska, na których wykonywana jest praca, różnią się między sobą i mogą mieć nieco innego wymagania w stosunku do odzieży oraz innych dodatków do stroju. 

Dlaczego bezpieczeństwo i ochrona ciała odgrywają tak ważną rolę w pracy spawacza?

Spawacz narażony jest na wiele zagrożeń i wypadków, a wśród nich: 

  • oparzenia, 
  • urazy mechaniczne, 
  • szkodliwe działanie promieniowania optycznego, 
  • porażenie prądem elektrycznym, 
  • upadek z wysokości. 

Ostatnie z wymienionych zagrożeń może wydawać się zbędne, jednak wiele spawaczy musi pracować na wyższych poziomach, co może rodzić poważne zagrożenie w postaci upadku i uszkodzenia ciała. Najczęstszym zagrożeniem są jednak odpryski, które nagrzane do wysokiej temperatury mogą bardzo mocno oparzyć skórę i przyczynić się do trwałych uszkodzeń na ciele. Dym spawalniczy to kolejne zagrożenie, które wymaga stosowania specjalnych masek. Niestety doświadczenie pokazuje, że wielu spawaczy nie traktuje zagrożenie poważnie i nie stosuje wszystkich potrzebnych sprzętów oraz zabezpieczeń. 

Normy odzieży BHP spawacza nie zostają uwarunkowane przepisami prawa, dlatego w trakcie wyboru stroju trzeba wziąć pod uwagę przede wszystkim:

  • zagrożenia, 
  • warunki środowiska prac, 
  • inne wymagania przepisów obowiązujących w zakładzie pracy. 

Nie oznacza to jednak, że spawacz może wchodzić na stanowisko pracy nieprzygotowany i niewłaściwie zabezpieczony. Odzież dla spawacza musi mieć przyznane certyfikaty, które są zgodne z ustalonymi normami. Kluczowe znaczenie odgrywa oczywiście trudnopalną, ale liczą się także inne parametry stroju. Dużą rolę odgrywa antyelektrostatyczność oraz zastosowanie odblaskowych elementów, które umożliwiają pracę bez względu na porę dnia i panujące warunki. Odzież ochronna dla spawacza, która jest odporna na działanie chemikaliów, ma wszechstronne zastosowanie i zabezpiecza wszystkie części ciała przed różnorodnymi substancjami i zagrożeniami występującymi w miejscu pracy. 

Właściwy strój roboczy jest tak samo istotny, jak środki ochrony indywidualnej. Wszystkie wymagane sprzęty czy dodatki muszą być skonsultowane z zakładową organizacją związkową (pracownicy nie mogą pojawić się w pracy i wprowadzać nowych zasad i sprzętów, gdyż wymagana jest opinia społecznego inspektora pracy). Co ważne to nie rolą pracownika jest nabycie odpowiedniej odzieży chroniącej ciało w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych, ale powinien podjąć się tego właściciel zakładu czy prezes firmy. Środki ochrony indywidualnej muszą być zgodne z wyznaczonym ryzykiem na danym stanowisku. Używany przez spawaczy sprzęt ochronny powinien:

  • zwiększać bezpieczeństwo pracy na danym stanowisku, 
  • uwzględniać warunki, które występują w konkretnym miejscu, 
  • brać pod uwagę ergonomię oraz stan zdrowia zatrudnionych osób, 
  • dopasowywać się do indywidualnych  użytkowników. 

W trakcie wykonywana pracy spawacza warto rozważyć także wykorzystanie kapturów spawalniczych, które przydają się przede wszystkim w trudnodostępnych miejscach, gdzie niezbędna jest regularna zmiana pozycji zarówno ciała, jak i głowy. Z kolei tarcze spawalnicze chronią zarówno twarz, jak i oczy oraz szyję. Ten element stroju roboczego jest najmniej wygodny, gdyż tarcza musi być bezustannie trzymana w ręku (swoboda ruchów jest wtedy znacznie ograniczona).