Zagrożenia BHP w zawodzie dekarza blacharza

Praca dekarza jest bardzo charakterystyczna, gdyż odbywa się na dużej wysokości, dlatego zagrożenia fizyczne, psychofizyczne są ogromne. Niestety cały czas zauważamy stosunkowo dużą śmiertelność wśród dekarzy pracujących na wysokości. Dochodzi także do upadków, które kończą się ciężkim kontuzjami czy niepełnosprawnością. Czy ryzyko zawsze jest tak duże, czy może pracodawca jest w stanie je zminimalizować? 

Jak podnieść poziom bezpieczeństwa w pracy dekarza i z jakimi zagrożeniami musi się mierzyć?

Praca dekarza odbywa się na dużej wysokości, dlatego zagrożenia fizyczne są dla pracowników realnym ryzykiem z którym muszą się mierzyć każdego dnia. Szczególne groźne jest wykonywanie pracy na niezabezpieczonym terenie w trudnych warunkach atmosferycznych. Skrajne warunki pogodowe, czyli intensywne opady deszczu i śniegu czy silne porywy wiatru to poważny problem, który stanowi dodatkowe obciążenie dla osób wykonujących swoje obowiązki na dachu. Identyfikacja zagrożeń pozwala na dobór właściwych strojów roboczych oraz dodatkowego wyposażenia w szelki, a także specjalne barierki. Co jeszcze można zrobić, żeby chronić pracowników i jakie zagrożenia na nich czyhają?

Na czym polega praca dekarzy blacharzy?

Dekarze zajmują się budowaniem dachów. To wymagająca i skomplikowana praca, dlatego potrzebne są nie tylko umiejętności, ale również i doświadczenie. Przed wykonywaniem obowiązków zawodowych niezbędne jest uzyskanie potrzebnych kwalifikacji, co sprawia, że dach jest szczelny, trwały i stabilny. Dekarze odpowiadają za montaż oraz konserwację pokryć dachowych. W tym celu wykorzystują dachówkę ceramiczną bitumiczną, blachę, gonty i inne materiały. Pracownicy zajmują się także ociepleniami dachowymi, wentylacją i konserwacją dachu. Dekarza odświeżają i myją pokrycia dachowego, a zagrożenia fizyczne i psychofizyczne są uwarunkowane pracą na wysokości i w niebezpiecznych warunkach atmosferycznych. 

Identyfikacja zagrożeń pozwala na jeszcze lepsze zabezpieczenie pracowników. Należy mieć świadomość, że pracodawca czy kierownik budowy ponoszą pełną odpowiedzialność za dekarzy. Nie mogą oni dopuszczać do sytuacji, kiedy zatrudnione osoby wychodzą na dach bez wymaganej odzieży ochronnej czy specjalnych zabezpieczeń. Takie wykonywanie obowiązków zawodowych jest skrajnie niebezpieczne i bezmyślne. 

Jakie zabezpieczenia powinni używać dekarze?

Do skutecznych sposobów ochrony pracowników zalicza się:

  • bariery, 
  • siatki bezpieczeństwa, 
  • pomosty zabezpieczające, 
  • szelki bezpieczeństwa. 

Ostatni z wymienionych elementów powinien być stosowany tylko w sytuacji, kiedy z różnorodnych przyczyn bariery, siatki czy pomosty nie znajdują zastosowania. Szelki trzeba przyczepić do stabilnych elementów na dachu. Jeśli nie ma do czego, niezbędne jest zamocowanie kotwy. Całkowicie zabrania się przywiązywania linek bezpieczeństwa do kominów, gdyż ten element dachu nie jest w stanie utrzymać spadającego dorosłego mężczyzny, co prowadzi do nieuchronnej tragedii (energia upadku jest zbyt duża).  

Informacja o zagrożeniach mają na celu zmotywować zarówno pracowników, jak i pracodawcę do jeszcze lepszego zabezpieczenia. 

W przepisach znajdziemy informację, że w przypadku wykonywania prac na dachu o nachyleniu przekraczającym 20% każda z przebywających na nim osób musi zostać zabezpieczona przed upadkiem z wysokości. 

Przed wejściem na dach konieczne jest także skontrolowanie używanego sprzętu i narzędzi. W taki sposób odbywa się identyfikacja zagrożeń. Upadki z wysokości przydarzą się nie tylko ze względu na brak zabezpieczeń, ale przyczyną nieszczęścia może być niewłaściwie ustawiona drabina albo śliskie czy zniszczone szczebelki. 

Wykonując obowiązki zawodowe dekarze bardzo często mają do czynienia ze sporymi powierzchniami metalowymi, w których odbijają się promienie słoneczne.

Realnym zagrożeniem dla pracowników jest także olśnienie. Aby tego uniknąć, niezbędne jest wyposażenie dekarzy blacharzy w okulary ochronne. 

Zagrożenie fizyczne i psychofizyczne mogą pochodzić także od materiałów używanych do pracy, gdyż znajdują się w nich substancje chemiczne, a wśród nich:

  • rozpuszczalniki, 
  • smoła, 
  • kleje. 

Bardzo ważne jest właściwe używanie wymienionych materiałów i stosowanie zasad bezpieczeństwa. Szczególnie niebezpieczny jest azbest wykorzystywany do produkcji wielu dachów (mowa o starych, wieloletnich modelach, gdyż aktualnie azbest nie jest używany do produkcji pokryć domów ze względu na wysoką szkodliwość dla ludzi oraz środowiska).  

 Jakie niebezpieczeństwa występują na stanowisku dekarza blacharza?

Zagrożenia występujące w pracy blacharza dzielą się na:

  • upadki z wysokości, które mogą skończyć się złamaniem kończyn, uszkodzeniem narządów wewnętrznych, a nawet śmiercią. Niezbędne jest stosowanie zabezpieczeń w miejscu pracy oraz ochronę osobistą, 
  • strefy niebezpieczne, w których ryzyko upadku przedmiotu z dużej wysokości jest podwyższone. Ustawodawca zobowiązuje na wygradzania strefy niebezpiecznej (jej minimalna szerokość jest równa 0,1 wysokości, gdzie prowadzone są prace na minimum 6 metrów). Osoby znajdujące się w strefach niebezpiecznych narażają się na kontuzje, złamania, trwałe uszkodzenia głowy oraz ciała, a nawet śmierć, 
  • hałas i wibracje  generowane przez maszyny i narzędzia – stają się przyczyną chorób narządu słuchu oraz układu mięśniowo-kostnego. Aby ograniczyć zagrożenie, niezbędne jest stosowanie maszyn i urządzeń zgodnie z przeznaczeniem, wykonywanie regularnych kontroli oraz używanie ochronników słuchu, 
  • porażenie prądem na skutek uszkodzonych przewodów elektrycznych, przebicia elektrycznego do obudowy urządzeń – pracownicy narażeni są na kalectwo albo nawet śmierć. Aby tego uniknąć, trzeba wyposażyć pracowników w ochronę przeciwporażeniową, kontrolować stan instalacji elektrycznej oraz zabezpieczeń, 
  • nadmierny wysiłek fizyczny na skutek przenoszenia zbyt dużych ciężarów – może przyczynić się do przepukliny, uszkodzeń układu kostno-stawowego. Aby uniknąć pogorszenia stanu zdrowia, trzeba przestrzegać norm, używać sprzętu pomocniczego oraz nie wolno lekceważyć podstawowych zasad ergonomii, 
  • uderzenie, upadek w pracy na śliskiej, nierównej powierzchni, które mogą zakończyć się złamaniami, potłuczeniami, urazami wewnętrznymi. Niezbędne jest stosowanie odpowiedniego obuwia, przestrzeganie porządku na stanowisku pracy oraz bieżące czyszczenie powierzchni, na której znajdują się pracownicy.  

Wracając jeszcze do stref niebezpiecznych. Muszą one zostać odpowiednio oznaczone, a wspomniane oznaczenia mają być wyraźne oraz trwałe. W przeciwnym wypadku trzeba liczyć się z konsekwencjami, określonymi w kodeksie karnym oraz cywilnym. Jeśli osoba, która nie pracuje w wyznaczonej strefie, przechodzi wygrodzenie, robi to na własną odpowiedzialność i za ewentualne szkody czy uszczerbki na zdrowiu nie może domagać się odszkodowania. 

Rola szkoleń i kursów dla blacharzy dekarzy 

Identyfikacja zagrożeń to najlepszy sposób na ochronę przed nimi albo ewentualne zminimalizowanie strat. W tym celu pracodawcy powinni zapewnić swoim pracownikom kursy BHP, które zostają przygotowane zgodnie ze specyfiką pracy blacharza. Zagrożeń jest bardzo wiele począwszy od zmiażdżenia, uderzenia, obcięcia, poparzenia, a kończąc na przecięciach czy upadkach z wysokości. Część z wymienionych zagrożeń jest uwarunkowana wykonywaniem pracy na dachu, inne z kolei mają ścisły związek z używanymi narzędziami czy urządzeniami. 

W trakcie kursu niezbędne jest poruszenie kwestii oświetlenia, promieniowania ultrafioletowego oraz podczerwonego, zagrożeń związanych z prądem elektrycznym, hałasem czy odczuwanymi drganiami. Niestety, środki chemiczne stanowią jedno ze stałych narzędzi w pracy blacharzy, a w tym przede wszystkim lakierach , rozpuszczalnikach czy zaprawach. Ich regularne stosowanie może negatywnie wpłynąć na stan zdrowia i przyczynić się do wywołania różnych schorzeń i dolegliwości. 

Jaki powinien być strój roboczy blacharzy?

Praca na wysokości jest rodzi wiele niebezpieczeństw, dlatego pracownicy muszą uczynić wszystko, żeby jak najbardziej zminimalizować ryzyko upadku z wysokości czy innych niekorzystnych zjawisk. W tym celu trzeba nabyć odpowiednią odzież roboczą, która ułatwi wykonywanie pracy i jednocześnie zapewni doskonała ochronę. Przydają się koszule, spodnie, bluzy, a także kombinezony ochronne, które jeszcze lepiej zabezpieczają ciało. Ubrania muszą zostać dobrze dopasowane, nie mogą być za ciasne, wtedy krępują ruchy i wywołują dyskomfort, ale źle nosi się także za duże ubrania, gdyż nadmiar materiału utrudnia wykonywanie obowiązków zawodowych. 

Materiał, który posłuży do uszycia ubrań powinien zapewniać odpowiednią cyrkulację powietrza, ale jednocześnie chronić ciało przed deszczem, wiatrem i zimnem. Bardzo dobrze jeśli spodnie mają miękkie nakolanniki, które przydają się w trakcie prac wykonywanych w pozycji klęczącej czy półklęczącej. 

Kiedy temperatura spada, konieczne jest założenie dodatkowych elementów odzieży – to doskonałe zabezpieczenie, gdyż dekarze blacharze pracują w każdych warunkach, zarówno zimą, jak i latem. Niektórzy pracodawcy decydują się także na kamizelki ostrzegawcze, które są używane w pracy po zapadnięciu zmroku, ale nie stanowią one najważniejszego wyposażenia blacharzy. Informacja o zagrożeniach pozwala na jeszcze lepszą ochronę. 

Duże znaczenie odgrywa także obuwie. Buty bezpieczne muszą gwarantować komfort i wygodę w trakcie chodzenia oraz wykonywania obowiązków zawodowych. Podeszwa powinna być gruba oraz wyprodukowana z wytrzymałych i trudnych do przebicia tworzyw. Materiały mają wykazywać odporność na poślizg oraz gwarantować doskonałą amortyzację. Wkładka antyprzebiciowa stanowi jeszcze jedną cenną cechę butów. To właśnie ten dodatek jest w stanie ochronić przed poważnymi kontuzjami. Wzmocnione podnoski przydają się w każdej pracy, gdyż chronią palce dodatkowo pozwalają na zabezpieczenie stóp w trakcie uderzania o twardą konstrukcję. Palce nie łamią się, kiedy spadnie na nie ciężki przedmiot czy narzędzie używane do pracy. Dobrze skompletowany strój zapewnia pracownikom poczucie komfortu i przekonanie, że są chronieni w najlepszy z możliwych sposobów. 

Zagrożenia fizyczne, psychofizyczne są często uwarunkowane niewłaściwym zachowywaniem w miejscu pracy i nieprzestrzeganiem zasad oraz przepisów prawa. Ewentualne kontrole wykonywane przez PIP oraz PIS mają na celu wykrycie nieprawidłowości. Inspektorzy mogą nałożyć kary na kierownictwo oraz pracodawców. W trakcie wizyty wymienionych powyżej organów, sprawdzana jest ochrona zbiorowa oraz indywidualna. Identyfikacja zagrożeń pozwala na jeszcze skuteczniejszy dobór ubioru, a także zabezpieczeń budynku. Sporym problemem jest także nieład  na stanowisku pracy, który w wielu przypadkach przyczynia się do kontuzji czy wypadków. Inspektorzy zwracają uwagę na kondycję narzędzi używanych do pracy wraz z ich stanem technicznym. Jeśli zachowanie pracowników ukaże, że nie zostali poddani instrukcji BHP oraz wymaganym szkoleniom wiąże się to z poważnymi konsekwencjami prawnymi dla całej firmy. Każde wykonane szkolenie BHP musi zostać potwierdzone dokumentacją, na której widnieje zarówno podpis uczestnika, jak i osoby przeprowadzającej kurs. 

Praca dekarzy blacharzy jest bardzo trudna i wymaga odpowiedniego przeszkolenia, a także środków ochrony indywidualnej. Tylko w taki sposób zagrożenia fizyczne oraz psychofizyczne zostają ograniczone do minimum. Zdrowie i życie ludzkie można chronić i zapobiegać wypadkom, ale trzeba to robić w skuteczny i przemyślany sposób. To obowiązek każdego z nas.