Każdy z nas ma styczność z prądem elektrycznym. Jest to związane z używaniem sprzętu elektronicznego, urządzeń i maszyn. Tak samo jest i w zakładach pracy, jednak obowiązki niektórych pracowników wiążą się ze zdecydowanie większym ryzykiem. Kiedy urządzenia są właściwie chronione, ryzyko porażenia jest stosunkowo niewielkie, stąd w wielu zakładach pracy nie trzeba stosować specjalnych rękawic oraz odzieży ochronnej. Jednak istnieją zawody, w których kontakt z prądem jest zdecydowanie większy, co jednocześnie zwiększa ryzyko porażenia. Mowa, chociażby o spawaczach, pracownikach budowy, elektrykach, technikach oraz monterach. W wymienionych zawodach czynniki prowadzące do wzrostu zagrożenia są zupełnie różne, jednak w każdym z nich trzeba skupić szczególną uwagę na maksymalnym ograniczeniu ryzyka porażenia prądem. Jak chronić pracowników, a także jakie rękawice elektroizolacyjne i odzież wybrać? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajduje się w niniejszej publikacji. 

Rękawice elektroizolacyjne i odzież antystatyczna ochronna, czyli jak zabezpieczyć pracowników przed porażeniem prądem elektrycznym?

Praca z prądem nie należy do łatwych, a wręcz można stwierdzić, że jest bardzo wymagająca i niezbędne jest właściwe zabezpieczenie warunków pracy. Trzeba również maksymalnie ograniczyć kontakt pracownika z prądem elektrycznym. Jednym ze skutecznych sposobów jest noszenie rękawic elektroizolacyjnych oraz innych środków ochrony indywidualnej. Dobrze dobrany strój wraz ze wszystkimi dodatkami zabezpiecza także przed innymi zagrożeniami występującymi w miejscu pracy. W dzisiejszej publikacji odpowiadamy, w jaki sposób dobierać rękawice elektroizolacyjne oraz inne elementy stroju ochronnego. Skupimy również uwagę na kryteriach wyboru i normach, które muszą spełniać wybrane środki ochrony indywidualnej. 

Jakie środki ochrony indywidualnej stosują osoby pracujące z prądem elektrycznym?

Pracodawcy oferują zatrudnionym osobom dwa rodzaje środków ochrony:

- środki organizacyjne – do których zalicza się dbałość o wymagane kwalifikacje personelu oraz organizowanie szkoleń dla zatrudnionych osób, właściwe wyposażenie stanowisk pracy, wliczając w to sprzęt ochronny, a także właściwe i skrupulatne oznaczenie stref niebezpiecznych, 

- środki techniczne – wszystkie środki ochrony indywidualnej pozwalające na ochronę zdrowia pracownika. 

Jeden z najważniejszych i najskuteczniejszych sposobów unikania porażenia prądem to właściwie zastosowane zasady BHP oraz indywidualny system zarządzania, dopasowany do środowiska pracy, gdyż pozwala maksymalnie ograniczyć ryzyko, które może tam występować. Jeżeli sytuacja w zakładzie pracy wymknie się spod kontroli, pracownicy muszą wiedzieć, gdzie przechowywane są rozdzielnie elektryczne. To jedyny sposób, żeby odłączyć napięcie. Kolejnym krokiem jest zabezpieczenie rozdzielnic oraz wszystkich urządzeń pracujących pod napięciem znajdujących się w zakładzie. 

W zakładzie pracy trzeba odbywać regularne kontrole urządzeń oraz przewodów (w taki sposób można szybko zweryfikować ewentualne uszkodzenia, a jeśli się pojawią, zadbać o szybką naprawę albo wymianę). W taki sposób można ograniczyć ryzyko porażenia prądem, stąd takie działanie jest bardzo istotne. 

Pracodawca jest zobowiązany do usunięcia źródła zagrożenia dla zdrowia oraz życia zatrudnionych osób. Kontrole należy wykonywać minimum raz na 6 miesięcy, ale to absolutne minimum. Monitorowanie stanu i jakości sprzętu to jedyny sposób, żeby zapewnić maksymalne bezpieczeństwo i ograniczyć ryzyko zarówno na konkretnym stanowisku, jak i w całym zakładzie pracy. 

Porażenie prądem może odbyć się na dwa sposoby:

• porażenie bezpośrednie – pracownik dotknie elementów przewodzących, które są w danym momencie podłączone do sieci, działają pod napięciem, 
• porażenie pośrednie – pojawia się na skutek dotyku elementu przewodzącego, w którym wystąpiło nieplanowane napięcie dotykowe, chociażby ze względu na uszkodzenie instalacji. 

Nietrudno zauważyć, że w grupie ryzyka jest każdy, kro pracuje w niewielkiej odległości od urządzeń pod napięciem. Aby uniknąć pogorszenia stanu zdrowia i ewentualnych wypadków, trzeba stosować odpowiednią odzież antystatyczną, buty elektroizolacyjne, kombinezon antyelektrostatyczny oraz rękawice elektroizolacyjne. 

Rękawice elektroizolacyjne, czyli jak skutecznie zabezpieczyć się przed porażeniem prądem?

Szczególne środki ochrony są bardzo ważne dla wszystkich osób pracujących w niewielkiej odległości prądu elektrycznego. Bliskie porażenie prądem może mieć bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia, a nawet życia ludzkiego. Zagrożenia płynące z prądu elektrycznego trzeba traktować poważnie. Jeżeli pracownik ma wymaganą wiedzę, doświadczenie, a także świadomość występującego niebezpieczeństwa to pierwszy krok do ograniczenia ryzyka. W dalszej kolejności trzeba zadbać o odpowiedni strój roboczy. 

Zagrożenia prądem elektrycznym – na co narażony jest pracownik?

Pracując z prądem, pracownik jest narażony nie tylko na niegroźne porażenia. Skutki uboczne niewłaściwie wykonywanej pracy i nieodpowiedniego zabezpieczenia mogą być odczuwane do końca życia. O jakich zagrożeniach mowa? Prąd przyczynia się do częściowego albo trwałego uszkodzenia wzroku, na ciele powstają także groźne oparzenia powierzchni skóry i inne niebezpieczne sytuacje, które są nie tylko bolesne, ale i bardzo groźne. Przy porażeniu prądem łatwo również o szereg innych wypadków, jak chociażby upadku z wysokości, co z kolei może przyczynić się do wstrząsu mózgu, urazu głowy czy złamania kończyn. 

Każdy, kto ma kontakt z prądem elektrycznym, musi przede wszystkim przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. W dalszej kolejności należy zadbać o wybór właściwych rękawic, chroniących przed porażeniem prądem. Zabezpieczają także dłonie w niebezpiecznych warunkach pracy. 

W trakcie zakupów trzeba zwrócić szczególną uwagę na zastosowany przez producenta materiał. Wraz ze wzrostem jakości, użytkownik ma zapewniony wysoki poziom zabezpieczenia i ochrony. Kluczowe znaczenie odgrywa także rozmiar. Wybierany model nie może luźno zwisać, gdyż zwiększa to ryzyko utknięcia materiału w urządzeniu czy maszynie, co może wywołać poważne konsekwencje. Problemem jest także odczuwany dyskomfort, rękawice ześlizgują się z dłoni, co powoduje irytację i w efekcie pracownik wcale nie korzysta ze środków ochrony indywidualnej. Brak środków ochrony indywidualnej sprawia, że jeszcze bardziej naraża swoje zdrowie i życie. 

Z kolei zbyt małe rękawice zaburzają czucie w rękach, sprawiają, że krew nie może swobodnie przepływać, co przyczynia się do uczucia zdrętwienia, nie można też swobodnie chwytać przedmiotów i wykonywać innych niezbędnych w pracy czynności. Każdy ruch wywołuje dyskomfort, stąd właściwie dobrany rozmiar jest tak istotny. 

Rękawice elektroizolacyjne – dostępne rodzaje

Stosowanie rękawic elektroizolacyjnych jest wymagane w pracach z prądem o napięciu do 1kV. Z kolei w przypadku wyższego napięcia oprócz rękawic stosuje się także zabezpieczenia techniczne. 

Rękawice elektroizolacyjne powinny być zgodne z wymaganiami normy PN-EN 60903:2006 „Prace pod napięciem. Rękawice z materiału izolacyjnego”. 

Zgodnie z podaną normą możemy wskazać dwa rodzaje rękawic:

• rękawice izolacyjne pięcio- oraz trzypalcowe, które stosuje się razem z rękawicami skórzanymi ochronnymi, dzięki nim użytkownik zyskuje zabezpieczenie przed uszkodzeniami mechanicznymi (możesz je spotkać pod nazwą rękawic izolacyjnych), 
• rękawice izolacyjne pięcio- oraz trzypalcowe, które chronią zarówno przed porażeniem prądem, jak i czynnikami mechanicznymi. Znasz je jako rękawice kompozytowe. Nie trzeba ich stosować z drugą parą. W normie znajduje się także zapis o rękawicach kompozytowych długich, które zabezpieczają oprócz dłoni, również całe ramię. 

Do produkcji rękawic izolacyjnych wykorzystywany jest elastomer. Z kolei modele kompozytowe to elastomer bądź tworzywa sztuczne. Co to jest elastomer? Mowa o gumie, lateksie, związkach elastomerowych, naturalnych albo syntetycznych, a do tego ich mieszaninach bądź kombinacjach. 

Norma wskazuje jednoznacznie, że rękawice mają mieć mankiet, który może mieć fason prosty albo dzwonowy. W drugim przypadku mamy do czynienia z poszerzoną średnicą, biegnącą od nadgarstka do mankietu, dzięki czemu włożenie rękawic nie dostarcza żadnych trudności. Ta cecha jest bardzo istotna, kiedy wziąć pod uwagę jak grube są środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed prądem elektrycznym. Analizując oferty producentów, możemy wskazać rękawice z mankietem bez wzmocnienia (zawinięcia), a także wersje zakończone wzmocnieniem, określane jako zawinięte. 

Rękawice izolacyjne używane do pracy pod napięciem są dzielone na sześć klas. Każdej z nich przypisuje się inne właściwości elektryczne, co pozwoli dobrać je zgodnie z charakterem pracy i występującymi w niej zagrożeniami. Dostępne klasy różnią się między sobą również wartością napięcia probierczego, czyli maksymalnego napięcia prądu, kiedy rękawice nie ulegają zniszczeniu w trakcie procesu badania w wyznaczonej normie. 

Poniżej znajdują się klasy rękawic elektroizolacyjnych oraz odpowiadające im wartości napięcia probierczego:

Rękawice elektroizolacyjne i odzież – na co zwracać uwagę w trakcie wyboru?

Rękawice elektroizolacyjne są dostępne w pięciu kategoriach, kiedy wziąć pod uwagę ich właściwości specjalne:

• kategoria A – rękawice odporne na działanie kwasu, 
• kategoria H – rękawice odporne na działanie oleju, 
• kategoria Z – rękawice odporne na działanie ozonu, 
• kategoria R – rękawice odporne na działanie kwasu, oleju, ozonu, 
• kategoria C – rękawice odporne na działanie skrajnie niskich temperatur. 

Aby dobrze wybrać rękawice, należy znać rekomendowane maksymalne wartości napięcia korzystania z rękawic dla konkretnych klas:

Maksymalne napięcie użytkowania rękawic to napięcie przemienne sprzętu ochronnego, czyli największe napięcie znamionowe instalacji oraz urządzenia pracującego pod napięciem z zachowaniem bezpieczeństwa użytkownika. 

W trakcie wyboru rękawic trzeba też zwrócić uwagę na inne zagrożenia występujące w miejscu pracy. Należy sprawdzić podane powyżej kategorie. Duże znaczenie odgrywa także konieczność zachowania precyzji w trakcie pełnienia powierzonych obowiązków. Jeżeli dokładność jest wymagana, należy zdecydować się na rękawice z pięcioma palcami. 

Zminimalizowanie ryzyka porażenia prądem elektrycznym – o czym trzeba pamiętać?

Nie ma wątpliwości, że rękawice elektroizolacyjne oraz właściwy strój są w stanie zabezpieczyć osoby pracujące z prądem elektrycznym. Jednak warto wiedzieć również jak postępować, żeby ograniczyć ryzyko wypadków i nie narażać stanu zdrowia oraz życia. Przed włożeniem rękawic oraz sprzętu ochronnego trzeba je sprawdzić z każdej strony. W przypadku ewentualnych uszkodzeń, zabrania się korzystania z nich. Rękawice należy używać w temperaturze od -25 stopni C do maksymalnie 55 stopni C. Środki ochrony indywidualnej mogą ulec zniszczeniu w trakcie ekspozycji na ciepło, światło, oleje, smary, terpentynę, spirytus oraz silne kwasy. 

Używane środki trzeba czyścić, gdy widać na nich zabrudzenia. Wszystkie czynności powinny odbywać się zgodnie z instrukcją dołączoną przez producenta. Wymaga się przechowywanie rękawic w specjalnie przeznaczonych do tego pojemnikach albo opakowaniach. Odpowiednie warunki przechowania pozwolą zabezpieczyć je przed zgnieceniem, załamaniem i zniszczeniem. 

Nabywając rękawice elektroizolacyjne, trzeba zwrócić uwagę na symbol podwójnego trójkąta, który stanowi potwierdzenie, iż dany model może być używany do prac pod napięciem. Wymagany jest numer normy europejskiej razem z rokiem publikacji. Nie może zabraknąć nazwy, znaku handlowego albo identyfikacji producenta. Potrzebna jest klasa rękawic, kategoria rękawic, rozmiar, numer serii albo partii. Nie może zabraknąć miesiąca i roku produkcji. 

Dla rękawic kompozytowych wymaga się znaku graficznego, który informuje, że dany model zabezpiecza przed czynnikami mechanicznymi (podwójny trójkąt). 

Na każdej rękawicy powinno znaleźć się miejsce przeznaczone do wpisania daty rozpoczęcia użytkowania. 

Decydując się na rękawice bezbarwne, kolor symbolu podwójnego trójkąta odpowiada takim kodom:

• klasa 00 – kolor beżowy, 
• klasa 0 – kolor czerwony, 
• klasa 1 – kolor biały, 
• klasa 2 – kolor żółty, 
• klasa 3 – kolor zielony, 
• klasa 4 – kolor pomarańczowy. 

Wymaga się, aby każda para rękawic była umieszczona w osobnym pojemniku albo opakowaniu zapewniającym wytrzymałość i dobre zabezpieczenie przed czynnikami zewnętrznymi.