Znaki bezpieczeństwa BHP

Znaki bezpieczeństwa odgrywają szczególnie ważną rolę w obowiązujących systemach bezpieczeństwa oraz systemach ochrony przeciwpożarowej. Poszczególne znaki bezpieczeństwa różnią się między sobą barwą i kształtem, a także przeznaczeniem, stąd warto zapoznać się z bardziej szczegółowym podziałem. W zakładzie pracy funkcjonują tak zwane znaki bezpieczeństwa BHP i to na nich skupimy szczególną uwagę. 

Jaką rolę w przedsiębiorstwie odgrywają znaki bezpieczeństwa?

Znaki bezpieczeństwa można spotkać dosłownie wszędzie: począwszy od szkół, przez placówki medyczne, aż po zakłady pracy. To właśnie w miejscu pracy występują tak znaki bezpieczeństwa BHP, które dają pracownikom wskazówki, pozwalają chronić ich przed niebezpieczeństwem i wskazują, jak mają postępować, a czego nie mogą robić. Znaki muszą być dobrze dobrane i prawidłowo rozmieszczone. Oprócz tego niezbędne jest przestrzeganie zasady odnośnie do właściwej widoczności i czytelności – w przeciwnym wypadku nie zostaną zauważone przez pracowników, co może narazić ich zdrowie oraz życie. Znaki bezpieczeństwa BHP odgrywają bardzo ważną rolę w sytuacjach zagrożenia, gdyż wskazują drogę ewakuacji albo sposób postępowania w sytuacji zagrożenia. 

Znaki bezpieczeństwa BHP mają na celu eliminację niebezpiecznych zachowań oraz czynności, które odgrywają kluczową rolę w poprawie poziomu bezpieczeństwa w zakładzie pracy towarzyszącemu konkretnym pracom albo przebywaniu w wybranych miejscach. Znaki bezpieczeństwa BHP mają na celu ostrzegać o zagrożeniach oraz podawać informacje na temat położenia ważnych elementów systemu bezpieczeństwa, wskazywać drogi ewakuacyjne i inne. Znaki to swego rodzaju informacje ułatwiające orientację w zakładzie pracy. 

Jakie są znaki bezpieczeństwa – dostępne rodzaje

Znaki bezpieczeństwa BHP dzielą się na cztery główne kategorie:

  • znaki zakazu, 
  • znaki nakazu, 
  • znaki ostrzegawcze, 
  • znaki informacyjne. 

Znaki wliczane do wymienionych kategorii mają na celu przekazanie konkretnych komunikatów, a rozróżniamy je poprzez charakterystyczną kolorystykę oraz zastosowany kształt. Poprzez umieszczenie na znakach prostych i zrozumiałych obrazków czy słów każda osoba, która na nie patrzy, rozumie, jaki mają przekaz i co trzeba przez nie rozumieć. W zakładach pracy można spotkać także znaki z opisem, które mają na celu doprecyzowanie komunikatu. Takie działanie jest szczególnie ważne w wyznaczeniu ram czasowych albo przestrzennych, a także zawężaniu znaczenia. 

Jak wyglądają poszczególne znaki? Charakterystyka piktogramów bezpieczeństwa przedstawia się następująco:

- znaki zakazu mają bardzo prosty i czytelny przekaz obligujący do konkretnego zachowania albo wykonywania czynności i działania. Mają na celu wskazanie, jakich czynności nie można wykonywać w zakładzie pracy albo konkretnym obszarze. Znaki zakazu mają kształt białego koła z czerwoną obwódką oraz czarnym przekreślonym na czerwono piktogramem. Znaki mogą, ale nie muszą mieć opisu, który ma na celu doprecyzowanie zakazu. Komunikat powinien być prosty, zwięzły i krótki – w przeciwnym wypadku może nie zostać zrozumiany. W praktyce spotyka się między innymi zakaz wstępu, zakaz przejścia, zakaz gaszenia wodą, zakaz fotografowania i wiele, wiele innych, 

- znaki nakazu obligują do przestrzegania konkretnego zachowania, nakazują wykonywanie określonych czynności oraz działań obowiązujących w całym zakładzie pracy albo na jego wyznaczonym obszarze. Ten rodzaj znaków można rozpoznać po charakterystycznym niebieskim kolorze wzbogaconym białym piktogramem. Znaki mają kształt koła. Stosuje się wersje z opisem albo bez niego, gdzie krótka informacja jest w stanie przekazać dodatkowe informacje oraz wytyczne. Ważne, aby komunikat był krótki, prosty i zwięzły. W zakładach pracy stosuje się między innymi znaki nakazu stosowania odzieży ochronnej, nakaz używania ochrony słuchu, nakaz korzystania z poręczy, nakaz stosowania gogli ochronnych i wiele innych, 

- znaki ostrzegawcze – jak sama nazwa wskazuje, mają informować o zagrożeniu, które można spotkać w danym miejscu albo na wyznaczonym obszarze. Po zauważeniu znaku trzeba zachować najwyższy poziom ostrożności, gdyż nie został tam umieszczony przypadkowo. Można go rozpoznać po charakterystycznym żółtym kolorze z czerwoną obwódką oraz czarnym piktogramem. Znak ma kształt trójkąta. Może zawierać opis, ale nie jest to wymagane. Jeśli potrzebna jest dodatkowa informacja -musi być ona krótka, zwięzła i na temat. Wśród najczęściej występujących znaków ostrzegawczych można wymienić znak informujący o substancjach toksycznych czy żrących albo o ryzyku zgniecenia ręki, czy nierównej nawierzchni, 

- znaki informacyjne są niezwykle rozbudowaną grupą, a mają na celu przekazanie dokładnych i zrozumiałych informacji. Mogą dotyczyć elementów ściśle związanych z bezpieczeństwem, występowaniem sprzętu medycznego, lokalizacją telefonu alarmowego albo wyjścia ewakuacyjnego. Znaki są zielone, mają kształt kwadratu z białą obwódką oraz białym piktogramem. Tak samo, jak i w powyższych przykładach znaki mogą, ale nie muszą zawierać dodatkowego opisu. Wśród najczęściej występujących znaków można spotkać strzałki kierunkowe, które mają jeden prosty cel – pokierować w odpowiednią stronę albo wskazywać, gdzie kierować się w celu ewakuacji. Znaki wskazują także, gdzie znajduje się wyjście ewakuacyjne, gdzie można znaleźć apteczkę czy defibrylator. 

Wszystkie znaki bezpieczeństwa muszą być zgodne z normami międzynarodowymi ISO, które pozwalają na zrozumienie ich przez obywateli z całego świata. 

Znaki BHP – szczególne zasady na temat niezwykle istotnych znaków

Znaki bezpieczeństwa BHP muszą znaleźć się w każdym zakładzie pracy – takie zasady są uwarunkowane przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy. Znajdują się w:

  • zakładach produkcyjnych, 
  • halach magazynowych, 
  • biurach, 
  • sklepach, 
  • galeriach handlowych, 
  • szkołach, 
  • urzędach, 
  • miejscach wykonywania usług i innych. 

Znaki bezpieczeństwa BHP muszą spełniać wymagania normy PN-93/N-01256/03. 

Skoro mamy już świadomość, że każdy przedsiębiorca ma obowiązek stosowania w przedsiębiorstwie/zakładzie pracy znaków BHP, warto zapoznać się z zasadami omówionymi  w Kodeksie Pracy, które warunkują sposób rozmieszczenia i umiejscowienia znaków BHP. To zbiór podstawowych zasad zapewniających najwyższy poziom ochrony dla zatrudnionych osób i gwarantujący pracę w higienicznych warunkach. Pracodawcy muszą wziąć pod uwagę również rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 odnośnie do ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz Konstytucję RP. 

W zakładzie pracy muszą występować znaki ewakuacyjne, które zaliczają się do grupy znaków informacyjnych. Wchodzą w skład systemu bezpieczeństwa oraz ochrony przeciwpożarowej. Dzięki znakom pracodawca wyznacza najkrótszą, bezpieczną drogę ewakuacyjną zarówno w indywidualnych pomieszczeniach, jak i całym budynku. Znaki mają na celu pomóc w odnalezieniu kluczowych elementów systemu (mowa o wyjściach ewakuacyjnych, oknach wyposażonych w drabinę ewakuacyjną, prysznicach bezpieczeństwa, apteczkach i innych). Znaki pokazują również, jak korzystać z wymienionych elementów (na obrazku rysuje się sposób otwierania drzwi czy używania sprzętu). 

Znaki ochrony przeciwpożarowej stanowią jeden z najważniejszych elementów systemów przeciwpożarowych. Mają jedno podstawowe zadanie – zabezpieczać przed skutkami pożarów oraz innych klęsk żywiołowych albo zminimalizować ich skutki uboczne. Do znaków ochrony przeciwpożarowej zaliczają się głównie znaki ewakuacyjne, znaki zakazu oraz znaki ostrzegawcze, które pokazują, gdzie znajduje się potencjalne zagrożenie, które może przyczynić się do wybuchu pożaru. Znaki zakazują wykonywania konkretnych działań albo ostrzegają przed konsekwencjami postępowania.

Certyfikacja znaków bezpieczeństwa

Znaki bezpieczeństwa BHP odgrywa bardzo ważną rolę w każdym zakładzie pracy, dlatego warto sprawdzić, czy nabywane produkty mają symbol jakości certyfikowanych produktów. Kiedy znaki są oznaczone literą B mamy do czynienia ze znakiem polskim z dobrowolną certyfikacją. Z kolei symbol CE oznacza znak międzynarodowy, który obowiązuje w przypadku wszystkich produktów, urządzeń oraz sprzętów używanych i sprzedawanych na obszarze Unii Europejskiej. Warto wiedzieć, czym się różnią  i jaką spełniają funkcję. 

Polski znak bezpieczeństwa B jest używany przez niezależne jednostki certyfikujące. Stosuje się go w produktach i wyrobach, które wcześniej zostały zgłoszone przez producenta, dystrybutora albo dostawcę i w trakcie weryfikacji uzyskały pozytywną ocenę. Certyfikacja wiąże się ze spełnieniem potrzebnych wymagań określonych odgórnie dla konkretnej kategorii produktów. Znaki bezpieczeństwa BHP z symbolem B są nowoczesne i w żaden sposób nie zagrażają środowisku naturalnemu. 

Zasady certyfikacji znaków zaliczanych do grupy B zostały przygotowane przez Komitet ds. Wspólnego Znaku Towarowego Gwarancyjnego „B”. Badania powinny przeprowadzić przede wszystkim specjalistyczne jednostki oraz laboratoria badawcze. Złożone testy są w stanie potwierdzić bezpieczeństwa użytkowania oraz bezpieczeństwo techniczne. 

Kiedy wszystkie testy i badania zakończą się sukcesem, wyrób zostaje zakwalifikowany jako znak bezpieczeństwa B. Przyznany certyfikat ma datę ważności, która upływa po 5 latach. 

Znaki bezpieczeństwa CE 

Znaki bezpieczeństwa CE to międzynarodowe znaki, które są powszechnie znane i stosowane. Wszystkie produkty oferowane na obszarze Unii Europejskiej muszą posiadać znak CE i nie ma znaczenia czy powstały na terenie UE, czy też nie. 

Kiedy na produkcie widnieje znak CE, mamy pewność, że jest on maksymalnie bezpieczny, nie wpływa niekorzystnie na środowisko naturalne, a w procesie produkcji zadbano o redukcję zużycia energii elektrycznej, wody, emisji hałasu i inne ważne parametry. 

Znaki bezpieczeństwa BHP – kilka słów podsumowania

Znaki bezpieczeństwa znajdują się wszędzie i pozwalają zapobiec wielu wypadkom, poinformować o zagrożeniu, a także zwrócić uwagę na wybrane elementy. Znaki dbają o zdrowie i życie, szczególnie kiedy w miejscu pracy występuje wiele szkodliwych czy niebezpiecznych substancji chemicznych oraz biologicznych, pomieszczeń, w których trzeba zachować ostrożność czy sytuacji stwarzających potencjalne zagrożenie. Wyróżniamy znaki zakazu, nakazu, ostrzegawcze oraz informacyjne, które różnią się między sobą kolorem, kształtem i przeznaczeniem. Występują wewnątrz zakładów pracy i miejscach użyteczności publicznej, ale można je spotkać również na zewnątrz. 

Kluczowym zadaniem, jakie spełniają znaki bezpieczeństwa, jest zadbanie o ludzi przebywających albo pracujących w konkretnym miejscu. To przedsiębiorca odpowiada za umieszczenie w zakładzie pracy wszystkich potrzebnych symboli i znaków mających zagwarantować jeszcze wyższy poziom bezpieczeństwa. 

Warto jednak podkreślić, że wszystkie kwestie związane z umiejscowieniem znaków BHP, lokalizacją znaków ewakuacyjnych oraz znaków ochronny przeciwpożarowej są uregulowane przepisami prawa, ustawami oraz rozporządzeniami. Przestrzeganie ich jest obowiązkiem każdego pracodawcy, który oferuje pracę  oraz przyjmuje klientów, kontrahentów czy wspólników. Sytuacje zagrożenia życia i zdrowia są z reguły niezapowiedziane, a wiedza, jak postępować w sytuacjach awaryjnych i gdzie się udać są w stanie uratować zdrowie i życie ludzkie.