Wirusy, bakterie, chemikalia i zanieczyszczone powietrze, czyli przed czym zabezpieczają nas maski ochronne?

Niebezpieczne substancje groźne dla zdrowia występują nie tylko we wdychanym powietrzu, ale również w zakładach pracy. Nie jesteśmy w stanie ich całkowicie unikać czy wyeliminować, dlatego trzeba wiedzieć, w jaki sposób chronić się przed ich szkodliwym wpływem. W tym celu stosuje się maski ochronne oraz przeciwpyłowe. To doskonałe narzędzie do zabezpieczenia dróg oddechowych przed niebezpiecznymi czynnikami. W taki sposób można chronić własne zdrowie i przez wiele lat wykonywać powierzone obowiązki zawodowe. Oczywiście pod warunkiem, że używany sprzęt ochronny został dobrany zgodnie z występującymi zagrożeniami. Jak dokonać wyboru?

Maski ochronne i przeciwpyłowe – zabezpieczenie przed chorobami

Noszenie masek ochronnych i przeciwpyłowych ma na celu zabezpieczenie organizmu przed chorobami układu oddechowego. Używany sprzęt musi zostać dobrany do charakteru wykonywanej pracy/miejsca użytkowania oraz kształtu twarzy. O maskach mówi się wiele od czasu, kiedy na świecie wybuchła pandemia Covid, która pochłonęła sporo ludzkich żyć. Jednak na rynku występuje wiele rodzajów maseczek, które są dedykowane w zupełnie inne miejsca i prace. Wykazują one różne właściwości filtrujące, można także wybierać wśród kilku dostępnych kształtów. W praktyce maska wybierana zimą w celu zabezpieczenia dróg oddechowych przed smogiem nie ochroni przed oparami wytwarzanymi w laboratorium. Co gorsze, źle dobrana maseczka może stać się przyczyną poważnych problemów zdrowotnych, stąd wybór odpowiedniego modelu jest szczególnie ważny.   

Jakie są rodzaje maseczek?

Na rynku można wybrać jedną wśród wielu masek ochronnych, jednak największą popularnością cieszą się:

• maski chirurgiczne, 
• półmaski filtrujące (przeciwpyłowe), 
• maski antysmogowe. 

Półmaska chirurgiczna jest określana również jako półmaska jednorazowa. Tworzywo, które służy do produkcji, szybko wilgotnieje, co sprawia, że przestaje spełniać swoją ochronną funkcję i niestety podnosi ryzyko przecieku. Ten rodzaj maseczki zabezpiecza przede wszystkim przed cząsteczkami zakaźnymi występującymi w formie aerozoli. Jak sama nazwa wskazuje maski chirurgiczne, są wybierane przez wszystkie osoby związane z medycyną, czyli pracowników szpitali, przychodni, lekarzy stomatologów, pielęgniarki i wiele innych osób pracujących z pacjentami, ratującymi życie albo zajmującymi się profilaktyką zdrowia. W trakcie noszenia maseczki chirurgicznej ryzyko zakażenia maleje. Mowa nie tylko o chorobach przenoszonych w trakcie mówienia, kichania albo kaszlu, ale również w trakcie operacji czy wykonywania zabiegów. Kiedy pracownicy medyczni wkładają maski chirurgiczne, mogą pracować z chorymi pacjentami, a ryzyko zakażenia jest stosunkowo niskie. 

W tym miejscu należy podkreślić, że maski chirurgiczne zabezpieczają przed przedostawaniem się cząsteczek zakaźnych, które występują w aerozolach (są przenoszone drogą kropelkową). Jednak maski nie chronią przed innymi drobnoustrojami, zanieczyszczeniami czy chemikaliami. 

Jak wybrać odpowiednią maskę chirurgiczną? Największą ochronę zapewniają modele składające się z cząsteczek o średnicy przekraczającej 1 mikrometr. Wybrany produkt musi być zgodny z wymaganiami europejskich, a dokładnie z normą EN 14683. To wybór pracowników medycznych oraz pacjentów, maseczki nie sprawdzą się w zakładach pracy korzystających z rozpuszczalników, chemikaliów, pyłów oraz innych szkodliwych czynników. 

Półmaski filtrujące – jak wybrać odpowiedni produkt? 

Półmaska filtrująca zabezpiecza przed niebezpiecznymi cząsteczkami, a do tego zapewnia filtrację zanieczyszczeń, które nie przedostają się do dróg oddechowych. Producenci stosują różnorodne mechanizmy filtracyjne, dlatego warto wiedzieć, w czym można wybierać. Dostępne są filtry z węglem aktywnym. Jednak znacznie popularniejsze są włókna polipropylenu, których zadaniem jest wychwycenie zanieczyszczeń mechanicznych (nie pomagają w przypadku gazów).

W bardziej zaawansowanych modelach występuje zawód oddechowy, co chroni przed zawilgoceniem maski i utratą jej cennych właściwości. Zawód zabezpiecza także przed uciążliwym uczuciem duszności i trudnościami w oddychaniu. Maski mają dużą skuteczność, ale poziom ochrony jest uwarunkowany zastosowanym filtrem. 

Półmaski filtrujące mogą być wykorzystane do jednorazowego użytku albo w przypadku opcji z wymiennym filtrem – wielokrotnie. Te modele charakteryzują się sztywnością, dobrze dopasowują się do kształtu twarzy i gwarantują wysoki poziom szczelności. To doskonałe zabezpieczenie przed pyłami, wirusami oraz bakteriami. Dostępne maski różnią się między sobą całkowitym przeciekiem wewnętrznym uwarunkowanym nieszczelnością. Dodajmy, że im gorzej maska przylega do twarzy, tym mniejsza jest jej szczelność, czyli ochrona. 

Producenci masek filtrujących oferują trzy klasy filtracji:

• klasa FFP1 – niska skuteczność filtracji, 
• klasa FFP2 – średnia skuteczność filtracji, 
• klasa FFP3 – wysoka skuteczność filtracji. 

Dla przykładu maski pierwszego typu, czyli FFPI są przydatne w pracach o charakterze remontowo-budowlanym. Zabezpieczają przed pyłem i doskonale chronią drogi oddechowe. Drugi rodzaj, czyli FFP2 cieszy się dużą popularnością w zakładach przemysłowych, gdzie używane są szkodliwe czynniki albo substancje. Mowa przede wszystkim o występowaniu dymu, toksycznych pyłów albo aerozoli. Ten rodzaj jest dedykowany także medykom, gdyż stanowi doskonałe zabezpieczenie przed chorobotwórczymi patogenami. Na koniec najskuteczniejsze półmaski FFP3, które charakteryzują się najwyższym poziomem filtracji szkodliwych mikrocząsteczek. Chronią nawet przed niewielkimi zanieczyszczeniami, a wśród nich azbestem. 

Maski oznakowane amerykańskimi symbolami są inne, dlatego z nimi również warto się zapoznać. Produkty spełniające standardy NIOSH:

• maska N95 to produkt podobny do FFP2. Ten produkt nie jest polecany dla dzieci oraz seniorów, gdyż oddychanie nie jest szczególnie łatwe, a nawet trzeba się sporo natrudzić, że zassać powietrze. Ten modele wykazują ogromną skuteczność w filtracji pyłów, 
• maski typu P i R to produkty charakteryzujące się zaawansowanymi systemami filtracji. Wybór jest rekomendowany do prac w przemyśle, gdzie w zakładach występuje wysoki poziom stężenia pyłów. 

Maski antysmogowe (przeciwpyłowe) – jak skutecznie zabezpieczyć drogi oddechowe? 

Maski antysmogowe mają jeden podstawowy cel – ograniczyć tak bardzo, jak to tylko możliwe wdychanie zanieczyszczonego powietrza. Przy noszeniu maski można zabezpieczyć drogi oddechowe przed przedostawaniem się pyłów, substancji smogowych i szkodliwych patogenów do płuc. W maskach stosuje się filtr wyposażony w węgiel aktywny. To właśnie w nim zatrzymują się zanieczyszczenia mikrobiologiczne, smog, bakterie, wirusy, alergeny, związki chemiczne i inne szkodliwe substancje. 

W tym miejscu trzeba podkreślić, że maska spełnia swoją funkcję tylko pod warunkiem, że jest używana zgodnie z przeznaczeniem, a filtr wymieniany odpowiednio często. Nie można jednoznacznie stwierdzić, jak często należy wymieniać filtr, gdyż kluczowe znaczenie odgrywa stopień zanieczyszczenia powietrza i częstotliwość użytkowania. Warto dodać, że na rynku występują również maski antysmogowe jednorazowe, które wyrzuca się po jednym noszeniu. 

Producenci stosują następujące filtry:

• filtr N99/N95 – pierwszy z nich wykazuje 99% skuteczność w pozbywaniu się pyłów PM2.5 oraz PM10. To także zabezpieczenie przed bakteriami oraz wirusami. Drugi z filtrów N95 ma około 95% skuteczności i powstaje z wytrzymałych włókien polipropylenowych, 
• filtr węglowy – odpowiada za pochłanianie lotnych zanieczyszczeń występujących w powietrzu. Szkodliwe czynniki występują zarówno w miejscu pracy, jak i we wdychanym przez nas powietrzu. Włókna filtra N99/N95 zostają wzbogacone w węgiel albo drugą opcją jest zastosowanie oddzielnej wkładki występującej za filtrem przeznaczonym do pochłaniania zanieczyszczeń mechanicznych. 

Noszenie masek antysmogowych przynosi bardzo dobre rezultaty i zapewnia doskonałą ochronę, jednak nie wolno przesadzać z długością użytkowania. Kilka godzin w masce bez dostępu do świeżego powietrza może wywołać szereg przykrych konsekwencji dla zdrowia. Jest to uwarunkowane przede wszystkim utrudnionym oddychaniem, co w efekcie może przyczynić się do niedotleniania organizmu. Taki stan jest niebezpieczny. 

Wybierając maskę antysmogową, trzeba zwrócić szczególną uwagę na sposób konstrukcji. Do wyboru jest model z jednym albo dwoma zaworami, które mają wpływ na komfort odczuwany w trakcie oddychania. Ważna jest również szerokość wspomnianych powyżej otworów i ich lokalizacja. Każdy z wymienionych czynników ma ogromny wpływ na sposób użytkowania, przyjemność noszenia i poziom zabezpieczenia. 

Najlepiej sprawdzi się solidna konstrukcja, do której produkcji zastosowano najwyższej jakości komponenty charakteryzujące się wytrzymałością i jeszcze lepiej zabezpieczających przed czynnikami zewnętrznymi, aerozolami, pyłami czy smogiem. W tym miejscu warto podkreślić, iż mimo licznych zalet maska antysmogowa ma również pewne wady, a nawet zagrożenia dla użytkownika. Precyzując, chodzi o to, że zawory stanowiące ważny element maski pracują tylko w trakcie wydychania. Z kolei przy wdychaniu powietrza zawory pozostają zamknięte, co generuje opór. Przy wdychaniu powietrze nie przechodzi przez zawory, ale powierzchnię filtra. Zaworki zapewniają jedynie wsparcie w odprowadzaniu powietrza, w którym występuje wysokie stężenie CO2. 

W tym miejscu warto podkreślić, że zaworki są niezwykle istotnym elementem. Bez nich nie dałoby się nawet oddychać, gdyż maska generuje ogromny opór. Z tego względu maski nie nadają się dla osób, które mają problemy z dolegliwościami układu oddechowego. W taki sam sposób działają również inne maski, charakteryzują się wysokim poziomem skuteczności filtracyjnej. Można śmiało stwierdzić, że to produkt idealny dla osób, które nie zmagają się z żadnymi problemami zdrowotnymi. 

Maski przeciwpyłowe – doskonała ochrona w miejscu pracy 

Maski przeciwpyłowe chronią pracowników przed uciążliwym kaszlem, który może przyczynić się do poważnych chorób układu oddechowego. Skutki uboczny pracy z pyłem bez zabezpieczenia mogą być tragiczne. Wysokie stężenie pyłu przyczynia się do występowania alergicznego zapalenia płuc, zapalenia oskrzeli oraz astmy. W najgorszej sytuacji są pracownicy, którzy wykonują swoje obowiązki zawodowe z wykorzystaniem substancji/pyłów o działaniu rakotwórczym. W ich przypadku brak odpowiedniej ochrony może skończyć się nowotworem krtani, oskrzeli, gardła oraz układu oddechowego. 

Maski przeciwpyłowe mają różne symbole, a wśród nich P1, P2 oraz P3. Przy ich pomocy określa się klasy bezpieczeństwa masek pyłowych. W trakcie wyboru odpowiedniego modelu trzeba zwrócić uwagę na wygodę, gdyż maska jest noszona przez wiele godzin, nie może również przeszkadzać w wypełnianiu obowiązków zawodowych. W trakcie korzystania z maski oddech nie może sprawiać trudności. Zbyt luźno założona maska sprawia, że szkodliwy pył cały czas przedostaje się do układu oddechowego i szkodzi. Maska powinna zostać dostosowana do czasu pracy oraz charakteru wykonywanych obowiązków. 

Jakie normy spełniają występujące na rynku maski?

Każdy rodzaj masek używanych do pracy w zakładach, fabrykach czy innych powinien być zgodny z normami krajowymi oraz europejskimi. Maski chirurgiczne muszą odpowiadać normom europejskim EN 14683. Można zdecydować się na maskę chirurgiczną typu I, typu II oraz typu IIR. 

Maski filtrujące powinny wykazywać zgodność z normą EN 149:2001. Istnieje też bardziej szczegółowy podział klasy filtracyjnych wyznaczających konkretne rodzaje masek, a wśród nich FFP1, FFP2 oraz FFP3. W maskach filtrujących wykorzystuje się również oznaczanie N, R oraz P – obowiązują w Ameryce, a produkty są zgodne ze standardami NIOSH. Maski zapewniają doskonałą ochronę i oznaczają:

• N – nieodporny na cząsteczki oleiste, 
• R – odporny na cząsteczki oleiste, 
• P — najwyższa odporność na cząsteczki oleiste.