Pracownicy zagraniczni a BHP

Obecna sytuacja na rynku pracy jest bardzo dynamiczna, co w dużej mierze wynika z pandemii wirusa SARS-CoV-2 i związanymi z nią obostrzeniami. Jednak niezależnie od bieżącej sytuacji, trendy na rynku pracy zmieniają się w niezwykle szybkim tempie. Dotyczy to rodzimych pracowników, a także zatrudniania osób z innych krajów. W przypadku tej drugiej grupy wiele zależy od aktualnych przepisów prawnych, jak również sytuacji gospodarczej i politycznej na świecie.

Polscy pracodawcy, rekrutując pracowników do swoich firm, coraz częściej podejmują decyzję o zatrudnieniu kandydatów z zagranicy. Jednak, aby doszło do podpisania umowy o pracę z obcokrajowcem, dopełnić należy niezbędnych formalności. Pamiętać należy przy tym, że podstawowym warunkiem wykonywania legalnej pracy w Polsce przez cudzoziemca jest ważny dokument pobytowy. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy cudzoziemiec nie musi posiadać dokumentu uprawniającego do wykonywania pracy.

Kogo określamy cudzoziemcem?

Cudzoziemcem w rozumieniu przepisów prawa polskiego określana jest każda osoba, która nie posiada polskiego obywatelstwa. Osoby posiadające jednocześnie zarówno obywatelstwo polskie, jak i obywatelstwo innego państwa bądź obywatelstwo kilku innych krajów, z mocy prawa traktowane są na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jak obywatele polscy.

Czy polscy pracodawcy zatrudnić mogą każdego cudzoziemca i na jakich zasadach?

Chcąc zatrudnić cudzoziemca, polski pracodawca liczyć musi się z pewnymi ograniczeniami natury prawnej. Wszystko zależne jest od tego, z jakiego państwo pochodzi potencjalny pracownik. Najmniej kwestii formalnych sprawia przyjęcie do pracy cudzoziemców z państw Unii Europejskiej, do której Polska należy od 1 maja 2004 roku. W pozostałych sytuacjach napotykać można na duże zróżnicowanie i liczne wyjątki, jeśli chodzi o otrzymanie zezwoleń na pracę w Polsce.

LEGALNY POBYT

Obcokrajowiec posiadać powinien ważny dokument pobytowy, uprawniający go do przebywania na terenie Polski, taki jak wiza, karta pobytu czy paszport biometryczny. Pracodawca zobowiązany jest do wykonania kserokopii dokumentu i zachowania jej podczas całego okresu zatrudnienia.

WAŻNE! Nie każdy dokument pobytowy jest dokumentem uprawniającym do wykonywania pracy. Przepisy zakazują zatrudniania obcokrajowców, którzy:

• przyjechali w celach turystycznych,
• korzystają z ochrony czasowej,
• otrzymali zgodę na pobyt ze względów humanitarnych.

LEGALNA PRACA

Aby praca cudzoziemca była legalna, poza uregulowaną kwestią pobytową, powinien on posiadać odpowiedni dokument uprawniający do pracy w Polsce.
Do dokumentów tych zalicza się:
• zezwolenie na pracę, o które pracodawca występuje do urzędu wojewódzkiego,
• zezwolenie na pracę sezonową, o które pracodawca występuje do powiatowego urzędu pracy,
• oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (dotyczy obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji oraz Ukrainy), które pracodawca wysyła do powiatowego urzędu pracy,
• zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, o które cudzoziemiec występuje do urzędu wojewódzkiego. Po wydaniu zezwolenia lub oświadczenia, praca świadczona powinna być wyłącznie na rzecz pracodawcy, którego dany dokument dotyczy.

WAŻNE! Obywatele UE/EFTA mogą podejmować pracę w Polsce bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę.

Warunki pracy

Pracodawcę, który zatrudnia cudzoziemców obowiązują takie same przepisy prawa pracy oraz wypłata wynagrodzenia minimalnego dla obcokrajowca, jak przy zatrudnieniu obywatela polskiego. Od 1 stycznia 2020 roku minimalne miesięczne wynagrodzenie dla osoby pracującej na podstawie umowy o pracę wynosi 2600 zł brutto, a przy umowie zlecenia to 17 zł na godzinę. Minimalne wynagrodzenie przy umowie o pracę od 1 stycznia 2021 roku wynosić będzie 2800 zł brutto, a przy umowie zlecenia ustala się minimalną stawkę godzinową w wysokości 18,30 zł.
Pracodawca, który zatrudnia obcokrajowców ma obowiązek opłacenia za nich składek na ubezpieczenie społeczne. Składki te zależne są od wynagrodzenia brutto pracownika bądź osoby zatrudnionej na umowę zlecenie. Wysokość składki obliczana jest zgodnie z takimi samymi zasadami jak w przypadku Polaków.

Przed podpisaniem umowy

Obowiązki pracodawcy w zakresie bhp, przed podpisaniem umowy z obcokrajowcem są takie same jak z rodzimymi pracownikami. Nawiązując stosunek pracy, do obowiązków pracodawcy należy przeszkolenie nowego pracownika z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Stanowi, o tym art. 2373 § 2 Kodeksu pracy mówiący, że pracodawca zobowiązany jest do zapewnienia przeszkolenia pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem do pracy i prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie, poza wyjątkami dotyczącymi podjęcia pracy na tym samym stanowisku, zajmowanym u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem, z nim kolejnej umowy o pracę.
Zgodnie z art. 2373 § 1 Kodeksu pracy, nie wolno dopuścić do pracy pracownika, który nie posiada wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, jak również dostatecznej znajomości przepisów i zasad bhp.

WAŻNE! W sytuacji odnoszącej się do cudzoziemców, uzupełnieniem powyżej przytoczonych przepisów jest rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. dotyczące szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Jednakże ani przepisy Kodeksu pracy ani rozporządzenie to nie precyzują w jakim języku odbywać powinno się szkolenie w przypadku zatrudnienia cudzoziemcy.
Jednak obowiązkiem pracodawcy jest zapoznanie każdego z pracowników z zasadami BHP.
Z tej przyczyny również pracownik, który nie posługuje się językiem polskim stworzone musi mieć właściwe warunki do przekazania mu merytorycznej części szkolenia z zakresu bhp.

W jakim języku powinno być prowadzone szkolenie BHP?

Mając powyższe na uwadze, szkolenie prowadzone powinno być w języku znanym pracownikowi na tyle, by mógł zaznajomić się z przekazywanym materiałem.
Odpowiednie przekazanie wiedzy pracownikowi, nieznającemu języka polskiego jest szczególnie ważna, w przypadku gdy dojdzie do wypadku przy pracy, a pracownik dochodził będzie swoich praw przed sądem. W takiej sytuacji pracownik zarzucić może pracodawcy brak przekazania informacji o zasadach bezpiecznego wykonywania pracy na danym stanowisku, co w rezultacie doprowadziło do wypadku przy pracy.

Czy cudzoziemiec skierowany do pracy w Polsce powinien mieć aktualne badania lekarskie oraz ukończone szkolenie bhp?

Pracodawca z siedzibą za granicą, delegujący swoich pracowników do pracy na terenie Polski, zobowiązany jest do zapewnienia, tym pracownikom warunków zatrudnienia wynikających z Kodeksu pracy i innych polskich przepisów regulujących prawa i obowiązki pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
W praktyce wygląda to tak, że każde przedsiębiorstwo zagraniczne, delegujące swój personel do świadczenia pracy w Polsce, związane jest standardami ochronnymi polskiego prawo pracy.
Bez znaczenia jest, w jakim kraju podmiot delegujący pracowników ma swoją siedzibę i czy utworzył on w Polsce swój oddział lub filię.
Stwierdzić należy zatem, że badania lekarskie oraz szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy obcokrajowców obejmować powinny co najmniej taki sam obszar, jak polskiego pracownika, wynikający z polskiego prawa. W sytuacji, w której zakres ten jest węższy konieczne jest przeprowadzenie szkoleń i badań wg prawa polskiego.

Jaki rodzaj umowy o pracę można zawrzeć z pracownikiem z zagranicy?

Z pracownikami z zagranicy, podobnie jak z pracownikami rodzimymi, zawrzeć można poniższe rodzaje umów:

• umowę na okres próbny, w tym umowę na zastępstwo,
• umowę na czas określony,
• umowę na czas nieokreślony,
• umowę o dzieło,
• umowę zlecenie,
• umowę o pracę nakładczą,
• umowę o pomocy przy zbiorach.

Rodzaj umowy zawsze dostosowany powinien być do charakteru pracy. Podpisanie, na przykład umowy o dzieło nie może być sposobem pozwalającym na obejście przepisów Kodeksu pracy, czy zmniejszenie kosztów zatrudnienia obcokrajowca. Każde zawarcie umowy cywilnoprawnej w sytuacji, gdy powinna być zawarta umowa o pracę, jest naruszeniem przepisów prawa pracy i podlega karze grzywny.

Środki Ochrony Indywidualnej dla cudzoziemców

W powyższym tekście poruszyliśmy już kilka istotnych kwestii dotyczących zatrudnienia cudzoziemców, takich jak umowy, legalność, badania lekarskie czy szkolenia w świetle przepisów bhp. Istotną kwestią jest także wyposażenie pracownika w odzież roboczą niezbędną do wykonywania danej pracy i odpowiednie obuwie robocze pozwalające na bezpieczną pracę.
Obowiązkiem pracodawcy jest wyposażenie pracowników w Środki Ochrony Indywidualnej. Nie inaczej ma się to w przypadku zatrudnienia cudzoziemców. Pamiętajmy, że odpowiednie wyposażenie pracownika w środki zapewniające mu bezpieczeństwo, ma na celu zminimalizowania zagrożenia związanego z wykonywaną pracą.

Czy warto zatrudniać pracowników z Ukrainy?

Łatwość zatrudnienia – uproszczone przepisy dla pracowników z Ukrainy

W przypadku zatrudnienia pracowników z Ukrainy obowiązują uproszczone procedury. Nie ma potrzeby uzyskania pozwolenia na pracę i przeprowadzanie, tak zwanego testu rynku pracy. Wystarczającym jest oświadczenie pracodawcy o zamiarze zatrudnienia. Ograniczeniem jest natomiast czas pracy ukraińskiego pracownika w Polsce. Czas ten nie może przekroczyć 6 miesięcy w ciągu roku. Może być to praca nieciągła, a co więcej wykonywana dla różnych pracodawców. Jednak, w sytuacji kiedy pracodawca zatrudnić chce pracownika z Ukrainy na stałe, ten musi uzyskać pozwolenie na pracę.
Pracownicy z Ukrainy przyjeżdżają do Polski głównie w celu zarobienia możliwie, jak najwięcej w jak najkrótszym czasie. Czyni to z nich niezwykle solidnych i wydajnych pracowników. Z racji na czasowy charakter zatrudnienia, wszystkie możliwe formy dorobienia do standardowej pensji, takie jak nadgodziny czy praca w dni wolne jest przez takich pracowników odbierana jako szansa, a nie przymus. Polscy przedsiębiorcy i pracodawcy bardzo doceniają zaangażowanie i pracowitość pracowników z Ukrainy, którzy często są gotowi pracować więcej niż 40 godzin w tygodniu. Zaletą współpracy jest stosunkowo niska bariera językowa i stosunkowo niewielkie różnice kulturowe. Nic zatem dziwnego, że polscy pracodawcy chcieliby, aby Ukraińcy zostawali w naszym kraju na dłużej niż tylko 3, góra 6 miesięcy.

WAŻNE! Przy zatrudnianiu pracowników z Ukrainy pośrednictwo agencji zatrudnienia udzieli pomocy w szybkim oraz bezbłędnym załatwieniu niezbędnych procedur i formalności.
Pracodawcy potrzebujący okresowo lub na stałe osób do pracy z Ukrainy, pośrednictwo w zatrudnieniu zlecają często agencjom zatrudnienia. Takie profesjonalne firmy rekrutacyjne zapewniają różnorodne rozwiązania kadrowe:

• leasing pracowniczy,
• prace tymczasową,
• zatrudnienie na próbę,
• rekrutację na stałe stanowisko pracy.

W związku z tym, że większość pracowników z Ukrainy pracuje w cyklu półrocznym, co wynika z przepisów o zatrudnieniu korzystanie z pośrednictwa agencji pracy stanowi duże ułatwienie dla polskich pracodawców.

Bieżąca sytuacja – co warto wiedzieć

W związku z bieżącą sytuacją epidemiologiczną, weszły w życie zmiany w prawie. Zmiany te przewidują, między innymi szczególne rozwiązania dla cudzoziemców w Polsce. Przepisy obowiązujące obecnie umożliwiają legalne pozostanie w kraju osobom, chcącym realizować dotychczasowy cel pobytu bądź też nie mogą opuścić Polski, w związku z wirusem SARS-CoV-2.
Od 1 grudnia 2020 r. doszło do zmiany przepisów dotyczące osób, które przebywają w Polsce na podstawie wizy humanitarnej. Według nowych przepisów, osoby dysponujące wizą humanitarną mogą bez dodatkowych zezwoleń legalnie podejmować pracę w Polsce.
Oznacza to, że przed 1 grudnia 2020 r. osoby te nie mogły legalnie pracować w Polsce, i to niezależnie od tego czy posiadały zezwolenie na pracę czy też go nie posiadały.
W bieżącym roku wizy humanitarne wydawane były głównie obywatelom Białorusi i to przede wszystkim dla nich zmiana ta może być szczególnie ważna.

WAŻNE! Pracownicy z zagranicy, głównie z Ukrainy czy Białorusi to bardzo pozytywne zjawisko na polskim rynku pracy. Uzupełniają braki pracownicze, stymulując jednocześnie wzrost gospodarczy. Często pracują w sektorach tradycyjnie uważanych przez Polaków za nisko płatne.

Wysokiej jakości odzież roboczą i ochronną, obuwie i inne akcesoria znajdziecie Państwo na www.bezpieczenstwo-bhp.pl