Dodatek za pracę w warunkach szkodliwych

Dla kogo dedykowany jest dodatek za pracę w warunkach szkodliwych?

Warunki szkodliwe stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia zatrudnionej osoby, dlatego ustawodawca wyznaczył dla pracowników dodatek za pracę w szczególnych warunkach. Świadczenie można uzyskać na odgórnie wyznaczonych zasadach i w konkretnych warunkach. Na jakich zasadach przyznawany jest dodatek?

Warunki szkodliwe – kiedy występują?

Warunki szkodliwe stanowią zagrożenie dla zdrowia bądź życia pracownika i w praktyce oznaczają:

• ekspozycję na substancje toksyczne — szkodliwe substancje chemiczne, czyli pestycydy, chemikalia przemysłowe, metale ciężkie, rozpuszczalniki organiczne, które mogą powodować zatrucia, podrażnienia skóry, układu oddechowego lub inne choroby.
• pracę ze szkodliwymi czynnikami chemicznymi, 
• ekspozycję na promieniowanie — praca w zakładach przemysłowych, laboratoriach medycznych lub innych miejscach, gdzie występuje promieniowanie jonizujące lub niejonizujące, może być szkodliwa dla zdrowia, powodując uszkodzenia tkanek, raka lub inne poważne choroby
• hałas — długotrwałe narażenie na hałas przekraczający dopuszczalne normy może powodować uszkodzenia słuchu, problemy ze snem, stres lub utratę koncentracji
• pyły i dymy — praca w miejscach, gdzie występują pyły, dymy, aerozole może prowadzić do uszkodzeń płuc, alergii lub innych problemów zdrowotnych,
• niekorzystne warunki atmosferyczne — praca w warunkach ekstremalnych, do których można zaliczyć wysoką lub niską temperaturę, dużą wilgotność, wysokie ciśnienie i inne może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie i komfort zatrudnionych osób. 

Jaki dodatek szkodliwy otrzymują pracownicy?

Warunkiem uzyskania dodatku jest praca w szkodliwych dla zdrowia bądź życia warunkach. Dodatek zostaje najczęściej przyznany w przemyśle chemicznym, górnictwie, produkcji energetycznej, metalurgii, przemyśle ciężkim i innych branżach. 

Zasady przyznawania dodatku, a także jego wysokość wyznaczają przepisy, ustawy bądź umowy zbiorowe pracy, które są obowiązkowe w danym kraju. 

Trzeba też mieć świadomość, że wymogi, które muszą zostać spełnione przed przyznaniem dodatku szkodliwego, nie zawsze są takie same, występujące różnice mogą być uwarunkowane, chociażby jurysdykcjami. Bardzo istotną rolę odgrywa także rozporządzenie Rady Ministrów i przepisy prawa pracy. 

W niektórych sytuacjach przepisy prawa obligują pracodawcę do wykonania oceny oraz pomiarów czynników szkodliwych. To jedyny sposób, aby wyznaczyć czy konkretna osoba pracuje ze szkodliwymi czynnikami bądź wykonuje pracę w bezpiecznych warunkach. W przypadku, gdy zatrudniona osoba spełnia wskazane kryteria i wykonuje powierzone jej obowiązki w niebezpiecznych warunkach, może uzyskać finansową rekompensatę i skorzystać z prawa do wcześniejszej emerytury.

Czy pracodawca jest zobligowany do przekazania pracownikom dodatku za pracę w szkodliwych warunkach?

Obowiązek wypłaty dodatku z tytułu pracy w szkodliwych warunkach jest wyznaczony przepisami prawa, umowami zbiorowymi pracy albo polityką danego pracodawcy. W praktyce część pracodawców podlega samoistnym świadczeniem pieniężnym wypłacanym na rzecz zatrudnionych osób. 

Ustawa z dnia 30 marca 2018 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapewnieniem kontynuacji działalności przez pracowników Państwowej Inspekcji pracy wskazuje, że obowiązkiem pracodawcy jest wypłata dodatku za pracę w warunkach szkodliwych, jeżeli zatrudniona osoba musi mierzyć się z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia bądź życia. Z kolei minister właściwy do spraw pracy wyznacza kwotę dodatku, z uwzględnieniem rodzaju i stopnia narażenia na szkodliwe czynniki. Należy mieć świadomość, że odpowiednie buty robocze i odzież robocza oraz inne dodatki wielokrotnie nie są w stanie zniwelować szkodliwych czynników, stąd pracownikom przyznawane jest dodatkowe świadczenie materialne. 

Kodeks pracy a praca w warunkach szkodliwych

Kodeks pracy wskazuje, iż jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest zagwarantowanie bezpiecznych warunków pracy dla zatrudnionych osób. W przypadku kontaktu z czynnikami szkodliwymi, czyli substancjami toksycznymi, pracy w hałasie, występowania promieniowania i innych czynników stanowiących zagrożenie dla życia i zdrowia, ustawodawca wyznaczył przepisy zabezpieczające pracowników. 

W praktyce pracodawca jest zobligowany do wykonania oceny ryzyka zawodowego i dopasowania warunków pracy do wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy. 

Gdy w miejscu pracy występują szkodliwe czynniki, pracodawca jest zobligowany do podjęcia odpowiednich środków ostrożności, do których można zaliczyć:

- wyposażenie pracowników w odpowiedni sprzęt ochronny, 

- zagwarantowanie szkoleń z zakresu bezpieczeństwa, 

- monitorowanie i kontrola szkodliwych czynników, 

- wykorzystywanie środków technicznych i organizacyjnych, które pozwalają na ograniczenie ryzyka.

Pracownicy, którzy wykonują powierzone obowiązki w szkodliwych warunkach, mogą uzyskać dodatkowe świadczenia, jak chociażby wspomniany dodatek za pracę w szkodliwych warunkach albo zdecydować się na krótszy czas pracy. Zatrudnione osoby otrzymują także możliwość wykonania specjalistycznych badań lekarskich albo uzyskania świadczeń zdrowotnych. 

Jeżeli dojdzie do naruszenia przepisów Kodeksu pracy związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, pracownikowi przysługuje prawo do zgłoszenia sprawy do odpowiednich organów nadzoru pracy. Jeżeli zajdzie taka konieczność, inspektorzy wykonują kontrolę w miejscu pracy, dysponują również narzędziem w formie kary za występujące naruszenia.

Wartość dodatku za pracę w warunkach szkodliwych zależy także od branży i zawodu. Najwyższa kwota świadczenia jest przyznawana osobom, które każdego dnia są narażone na promieniowanie jonizujące, pracują w warunkach sporego zapylenia, muszą mierzyć się z uciążliwym hałasem albo mają do czynienia z substancjami toksycznymi. Przyznane środki mają na celu rekompensatę ryzyka zdrowotnego wynikającego z ich profesji.

Odzież robocza a kwestia bezpieczeństwa w zakładzie pracy

Hurtownia bhp ma w swojej ofercie wszystko, co jest potrzebne pracownikom – mowa zarówno o osobach, które pracują w normalnych, niewymagających warunkach, jak i tych, którzy wykonują swoje obowiązki w szkodliwych warunkach. Używane są dobrej jakości kaski ochronne i okulary ochronne – zabezpieczają głowę i oczy, pozwalają ograniczyć ryzyko uszkodzenia ciała i znacznego pogorszenia zdrowia. Dostępne są różne rodzaje dodatków i szeroka rozmiarówka, dzięki czemu każdy znajdzie to, co jest mu potrzebne. 

Ochrona dłoni jest równie istotna – rękawice robocze zabezpieczają przed zabrudzeniem, drobnymi skaleczeniami i ranami, jednakże nie są dedykowane do wymagających prac. W tym zakresie sprawdzą się rękawice ochronne, które muszą spełniać szereg wymogów, powstawać zgodnie z normami, dzięki nim poziom zabezpieczenia jest zdecydowanie wyższy. W praktyce oznacza to ochronę przed substancjami chemicznymi, ostrymi przedmiotami, żrącymi cieczami i innymi niebezpieczeństwami, które skutecznie mogą przyczynić się do pogorszenia stanu zdrowia i wywołania sporych obrażeń.