Wypadki przy pracy — jak postępować i jak im zapobiegać?

Wypadki przy pracy zdarzają się w niewielkich firmach oraz potężnych przedsiębiorstwach. Wielokrotnie nie można ich uniknąć, ale trzeba wiedzieć, jak postępować, kiedy pracownik albo grupa pracowników zostanie poszkodowana. Co mówią na ten temat przepisy prawa?

Definicja wypadku przy pracy

Art. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych zawiera definicję wypadków przy pracy. Precyzując, wypadek przy pracy to niemożliwe do zaplanowania zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, na skutek której miał miejsce uraz albo śmierć pracownika lub grupy pracowników. 

Wydarzenie miało miejsce w związku z pracą:

• w trakcie albo w związku z wykonywaniem przez zatrudnioną osobę zwykłych obowiązków, albo poleceń wydanych przez przełożonych, 
• w trakcie albo w związku z wykonywaniem przez zatrudnioną osobę czynności na rzecz pracodawcy, nawet jeżeli polecenie nie zostało wydane, 
• w trakcie pozostawanie zatrudnionej osoby w dyspozycji pracodawcy w drodze pomiędzy siedzibą firmy a miejscem pełnienia obowiązków określonych stosunkiem pracy.

Wypadek przy pracy może mieć miejsce podczas podróży służbowej, szkolenia lub w trakcie wykonywania zadań zleconych przez działające w firmie organizacje związkowe.

Wypadki przy pracy – rodzaje

Wypadki przy pracy dzielą się na:

• wypadek śmiertelny przy pracy — śmierć pracownika miała miejsce w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy, liczonych od momentu wypadku, 
• ciężki wypadek przy pracy — na skutek zdarzenia miało miejsce ciężkie uszkodzenie ciała — za przykład można podać utratę wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej, inne uszkodzenie ciała bądź rozstrój zdrowia. Wydarzenie przyczyniło się do naruszenia podstawowych funkcji organizmu, pracownik zmaga się z chorobą nieuleczalną albo stanowiącą zagrożenie dla jego życia. Wystąpiła choroba psychiczna, całkowita bądź częściowa niezdolność do pracy w zawodzie, a także trwałe poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała, 
• wypadek zbiorowy — poszkodowane zostały minimum dwie osoby. 

Zgodnie z ustawą, na miejscu wypadku muszą odbyć się następujące działania:

• zabezpieczenie miejsca wypadku, dzięki czemu nie ma trudności z odtworzeniem jego okoliczności, 
• oględziny miejsca wypadku, weryfikacja stanu technicznego maszyn i urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych i weryfikacja warunków świadczenia usług przez pracowników oraz pozostałych okoliczności, które w mniejszym lub większym stopniu mogły być przyczyną wypadku, 
• przesłuchanie poszkodowanego — gdy jest to możliwe, 
• zgromadzenie informacji związanych z wypadkiem od świadków, 
• uzyskanie pozostałych dowodów ważnych w danej sprawie. 

Jeżeli w miejscu pracy zdarzy się wypadek, pracownik jest zobowiązany przekazać pracodawcy informację o zdarzeniu, oczywiście, jeśli jego stan zdrowia na to pozwala. Z kolei obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pierwszej pomocy i wysłuchanie wyjaśnień zatrudnionej osoby. 

Należy mieć świadomość, że właściwie dobrane środki ochrony osobistej i zbiorowej pomogą zapobiec wypadkom i ograniczą ryzyko kontuzji, pogorszenia stanu zdrowia, a nawet śmierci. Zakupy warto realizować na stronie internetowej zaufanego sklepu z dobrej jakości sprzętem BHP bezpieczenstwo-bhp.pl

Jakie są obowiązki pracodawcy w trakcie wypadku?

Pierwszym obowiązkiem pracodawcy jest zabezpieczenie miejsca wypadku poprzez niedopuszczenie tam osób niepowołanych, nieuruchamianie maszyn i innych urządzeń technicznych związanych z wypadkiem, jeśli to nie jest absolutnie konieczne. Zabrania się modyfikacji położenia maszyn i urządzeń. Wszystkie wymienione elementy mają wpływ na wyznaczenie okoliczności i przyczyn wypadku, któremu uległ pracownik.

Jeżeli wypadek jest poważny, kontynuacja pracy oraz ponowne włączenie maszyn odbywa się dopiero po wcześniejszym uzyskaniu zezwolenia społecznego Inspektoratu pracy. Inspektorat pracy oraz prokuratura muszą zostać powiadomieni o zdarzeniu w zakładzie, gdy pracownik poniósł śmierć, doszło do ciężkiego uszkodzenia ciała albo wypadku zbiorowego. 

Po wypadku przy pracy pracodawca jest zobowiązany wyznaczyć zespół powypadkowy — jego podstawowym zadaniem jest weryfikacja okoliczności, przyczyn oraz związku wypadku z pełnionymi obowiązkami. 

Pracodawca odpowiada za uregulowanie kosztów, które powstały w trakcie czynności dokonywanych przez zespół powypadkowy. Całe zdarzenie oraz jego okoliczności muszą być dokładnie zweryfikowane, gdyż wielokrotnie mają wpływ na dalsze losy firmy. 

Wymagane jest przygotowanie dokumentacji powypadkowej, co w praktyce oznacza protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. Dokumentacja musi być gotowa w terminie 14 dni, liczonych od dnia wypadku. W Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 16 września 2004 roku w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy znajdujemy szczegółowe wskazówki, jakie informacje muszą znaleźć się w protokole.

Kolejnym obowiązkiem zespołu powypadkowego jest przekazanie poszkodowanemu pracownikowi albo jego rodzinie treści protokołu powypadkowego, jeszcze zanim zostanie on zatwierdzony. Pracownik albo jego rodzina może zgłosić zastrzeżenia, uwagi albo wyjaśnienia do przygotowanego dokumentu. 

Kolejnym prawem poszkodowanego jest wgląd do akt sprawy, możliwość przygotowania notatek, odpisów albo kopii. Z kolei pracodawca jest zobowiązany do zatwierdzenia protokołu powypadkowego w terminie 5 dni, liczonych od przygotowania kompletnego dokumentu i zostaje przekazany poszkodowanemu albo jego rodzinie – gdy zatrudniona osoba nie żyje. 

Jeżeli w miejscu pracy miał miejsce śmiertelny, ciężki, albo zbiorowy wypadek protokół powypadkowy musi otrzymać również właściwy Inspektor pracy.

Obowiązkiem pracodawcy jest przechowywanie protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy i pozostałych dokumentów przez 10 lat.